Γιώργο, να σου πω πού θα βρεις λεφτά;

του Δημήτρη Χρήστου*

Αύριο θα δοθεί το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2010. Η κατάσταση των δημοσίων οικονομικών απαιτεί μείωση δαπανών και αύξηση εσόδων. Στην Ελλάδα, οι δύο αυτές υποχρεώσεις είναι εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθούν. Ειδικά στο σκέλος των δαπανών, έχουμε την ευρωπαϊκή πρωτοτυπία να μην γνωρίζει το κράτος, πόσοι εργάζονται για λογαριασμό του και πόσο στοιχίζουν! Υποθέτοντας πως οι τομείς της παιδείας (2,5%) και της υγείας (2,5%) υποχρηματοδοτούνται και υπέρογκες εξοπλιστικές δαπάνες θεωρούνται -περιέργως- ανελαστικές, τι μένει;

ΜΕΝΟΥΝ οι σπατάλες της δημόσιας διοίκησης και οι τερατώδεις μίζες σε κάθε συναλλαγή με το κράτος και αυτούς που το εκπροσωπούν, επιβαρύνουν υπέρογκα τη δημόσια δαπάνη και αφαιρούν ποσότητα και ποιότητα από το παραγόμενο έργο ή παραδιδόμενο υλικό. Αν καθίσει κανείς να υπολογίσει πόσο χρήματα θα μπορούσε να εξοικονομήσει το κράτος, εάν πλήρωνε μετρητοίς τις υποχρεώσεις του, θα έμενε έκπληκτος από το αποτέλεσμα. Σήμερα, όλοι οι πάροχοι έργου ή υλικού στο ελληνικό δημόσιο, φουσκώνουν πάνω από 30% τα τιμολόγια, υπολογίζοντας τη μίζα και τη μεγάλη καθυστέρηση αποπληρωμής τους. Το κράτος γνωρίζει φυσικά αυτή την πρακτική και την έχει αποδεχτεί. Μάλιστα σε κάποιους τομείς, κυρίως στον νοσοκομειακό εξοπλισμό και το φάρμακο, η φάμπρικα αυτή λειτουργεί υπέρ των μεγάλων προμηθευτών, καθώς οι μικρές επιχειρήσεις που δεν έχουν επαρκή ρευστότητα και δεν μπορούν να περιμένουν από 3 έως 5 χρόνια για να πληρωθούν, δεν τολμούν να πάρουν μέρος σε διαγωνισμούς έργων ή προμηθειών.

ΤΟ ΘΕΜΑ λοιπόν είναι, ποιες είναι αυτές οι σπατάλες και το κυριότερο, ποιος θα τις βρει. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψεις τι θα κοστίσουν οι έκτακτες ανάγκες στο ασφαλιστικό σύστημα ή σε απρόβλεπτες ζημιές από φυσικές καταστροφές. Οι οικονομίες από τις απολύσεις των συμβασιούχων και των ειδικών προγραμμάτων, είναι ελάχιστες και σε καμιά περίπτωση το κόστος τους δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα.

ΚΑΙ ΠΑΜΕ τώρα στα έσοδα. Πονεμένες ιστορίες. Οι φοροελεγκτικοί και φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί είναι σε μεγάλο βαθμό διεφθαρμένοι και ανίκανοι να συμβάλουν στη θεαματική βελτίωση των δημοσίων οικονομικών. Ενθυλακώνουν για λογαριασμό τους δημόσια έσοδα από φόρους ή πρόστιμα, από παράνομες αδειοδοτήσεις και εξυπηρετήσεις. Η συμπεριφορά αυτή δεν στερεί από το κράτος μόνον το ποσό που πηγαίνει στις δικές τους τσέπες. Ο επαγγελματίας πληρώνει ένα ποσό στους διεφθαρμένους υπαλλήλους του δημοσίου, θα το αποσβέσει από φοροδιαφυγή για να πατσίσει τον λογαριασμό. Έτσι τα έσοδα που χάνει το δημόσιο, αυτομάτως διπλασιάζονται.

ΘΑ ΣΑΣ ΔΩΣΩ ένα συγκλονιστικό περιστατικό για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος και το βάθος του προβλήματος. Στις αρχές του 2000 ο φορολογικός έλεγχος σε μία τράπεζα διαπιστώνει παραβάσεις που συνεπάγονται πρόστιμο 300 εκατομμυρίων δραχμών. Το ποσό δεν ήταν μεγάλο για την τράπεζα, πλην όμως η δημοσιοποίησή θα αποτελούσε σοβαρό πλήγμα στην εικόνα της. Οι ελεγκτές ζήτησαν το ένα τρίτο του ποσού για να κλείσουν την υπόθεση. Στέλεχος της τράπεζας, όπως ο ίδιος μου το αφηγήθηκε, κατέφυγε στον τότε υπουργό Οικονομίας για οδηγίες. Του περιέγραψε την κατάσταση και ρώτησε, τι να κάνω; Η απάντηση τον άφησε ξερό. “Δώστα να ξεμπερδεύετε και να μην σαν ενοχλούν κάθε τόσο”! Μάζεψαν τα λεφτά, έδωσαν και το ραντεβού και κατά τη διαδικασία της παράδοσης, ο πληρώνων ρώτησε τι γίνεται που τώρα αφού τα “μαύρα” λεφτά που τους δίνει, δεν θα μπορούν να δικαιολογηθούν στις νόμιμες δαπάνες. Η απάντηση ήταν -πάλι- συγκλονιστική. Κανένα πρόβλημα αφού εμείς σας ελέγχουμε!

ΤΟ ΝΕΟ οικονομικό επιτελείο έχει μπροστά του προς επίλυση ένα μείζονος σημασίας πρόβλημα. Τη διαφθορά των υπηρεσιών του. Το κόστος είναι ανυπολόγιστο και τόσο οι υπερβάσεις των δαπανών όσο και οι υστερήσεις στο σκέλος των εσόδων, οφείλονται ακριβώς σε υπαλλήλους που υπολειτουργούν και όταν βγαίνουν για δουλειά το κάνουν κατά κανόνα για δικό τους λογαριασμό. Αν θέλει η κυβέρνηση να το αντιμετωπίσει, οφείλει να συγκροτήσει μια πραγματική υπηρεσία αδιάφθορων επιθεωρητών, που να είναι παντελώς άγνωστη στους διεφθαρμένους. Να έχει όπως στο σινεμά, γραφεία καμουφλάζ με ταμπέλα στην πόρτα “εισαγωγές - εξαγωγές” και κανένας από αυτούς που θα την στελεχώσουν, να μην είναι πρώην συνάδελφος των ελεγκτών. Διαφορετικά ο πόλεμος στην αγορά κλέφτες και αστυνόμοι, δεν πρόκειται να προσθέσει σεντς στα ταμεία του κράτους και θα ταΐζει διαρκώς την ύφεση και την οικονομική κρίση.

* Η ΑΥΓΗ, 4/10/09 d.xristou@avgi.gr