Δευτέρα 29 Μαρτίου 2010

Γιατί σοσιαλδημοκράτης;



από το ιστολόγιο Ανανεωτική Άποψη, νέων της ανανεωτικής πτέρυγας


Ήμουν φοιτητής κοινωνιολογίας, όταν έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο της Ρόζας Λούξεμπουργκ "Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση;". Την απάντηση, μου την είχαν δώσει από πριν διάφοροι σύντροφοι, ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ! Έτσι λοιπόν και γώ, κάθισα να διαβάσω το βιβλίο όντας προδιατεθειμένος ότι θα βρω την απάντηση στο ερώτημα γιατί επανάσταση και όχι μεταρρύθμιση. Ήλπιζα ότι η επιχειρηματολογία θα με πείσει προς αυτήν την κατεύθυνση, μάταια όμως, καθώς από τις πρώτες κιόλας σελίδες οι ελπίδες μου διαψεύστηκαν.

Ουσιαστικά σε αυτό το βιβλίο, η Ρόζα Λούξεμπουργκ προσπαθεί να αποδομήσει τη μεταρρυθμιστική σκέψη του αναθεωρητή Μπερνστάιν. Βασικό επιχείρημα της είναι η Μαρξική αντίληψη περί κατάρρευσης του καπιταλισμού, όπου ο τελευταίος θα καταρρεύσει από τις εγγενείς του αντιφάσεις και από το "μεγάλο κραχ". Αυτό είναι δεδομένο σύμφωνα με την κομμουνιστική προσέγγιση των πραγμάτων, όπως δεδομένο είναι ότι υπάρχει μεταθάνατον ζωή σύμφωνα με τον Χριστιανισμό. Κάτι τέτοιο όμως δεν έχει αποδειχτεί και ως αριστερός που πιστεύει στον Διαφωτισμό και στην επιστήμη δεν μπορώ να το ασπαστώ.

Ας δούμε όμως επιγραμματικά βασικά συστατικά της σκέψης του Μπερνστάιν για να απαντήσω στο ερώτημα που έθεσα στην κεφαλίδα του κειμένου.

Στο κοινωνικοπολιτικό:

  1. Η κοινωνική συνθετότητα είναι εγγενές χαρακτηριστικό της καπιταλιστικής κοινωνίας. Η μαρξική ανάλυση περί ταξικής πόλωσης δεν υφίσταται, καθώς ο Μπερνστάιν παρατηρεί στην εποχή του να γίνεται το αντίστροφο από την προλεταριοποίηση των ενδιάμεσων στρωμάτων. Δηλαδή παρατηρεί να υπάρχει κοινωνική κινητικότητα από το προλεταριάτο στα μεσαία στρώματα.
  2. Μεγάλη αξία στον συνδικαλισμό. Η τάξη, δεν ορίζεται ως προς την σχέση που έχει με τα μέσα παραγωγής αλλά από μια σειρά άλλων παραγόντων όπως η παιδεία, το εισόδημα, το κοινωνικό κύρος, στοιχεία που αργότερα ο μεγάλος κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ τα χρησιμοποίησε για να αναπτύξει τη θεωρία του περί κοινωνικής στρωμάτωσης και όχι κοινωνικής τάξης. Η αξία που έδωσε ο Μπερνστάιν στον συνδικαλισμό, εξηγείται ακριβώς από την λογική της διεκδίκησης που αντικαθιστά κατ’ αυτόν τη Μαρξική λογική της κοινωνικής σύγκρουσης, καθώς στη διαδικασία της κοινωνικής κινητικότητας όλοι προσπαθούν να επωφεληθούν από την αναδιανομή του κοινωνικού πλεονάσματος. Ο Μπερνστάιν, όπως αναφέρθηκε, ήθελε να αντικαταστήσει την τάξη και στη θέση της να βάλει την έννοια του κοινωνικού στρώματος. Ο καπιταλισμός, δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες μέσω της εκμετάλλευσης, άρα, οι εργαζόμενοι/ες, οφείλουν να οργανωθούν στο συνδικάτα τους και να διεκδικήσουν στο σήμερα κοινωνικές και πολιτικές βελτιώσεις.
  3. Ουτοπία ο σοσιαλισμός με βίαιη επανάσταση. Οι εργαζόμενοι/ες, οφείλουν να περάσουν από μακροχρόνιους αγώνες, να μετασχηματιστούν οι αντιλήψεις τους, να συνδικαλιστούν, να χτίσουν κινήματα και να διεκδικήσουν στο σήμερα καλύτερους όρους εργασίας και ζωής.
  4. Στόχοι του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Πολιτική οργάνωση των εργαζόμενων τάξεων και δημοκρατική διαπαιδαγώγηση αυτών. Μεταρρυθμιστικοί αγώνες που ευνοούν τους εργαζόμενους και ισχυροποιούν τους δημοκρατικούς θεσμούς του κράτους. Ενίσχυση των δικαιωμάτων και της δημοκρατίας μέσα από ειρηνικές δράσεις και τμηματικές μεταρρυθμίσεις. Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΠΡΟΥΠΟΘΕΤΕΙ ΑΠΛΩΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.

Στο οικονομικό:

  1. Αμφισβήτηση της θεωρίας της αξίας του Μάρξ. Το επίπεδο της ζωής της εργατικής τάξης έχει βελτιωθεί σε σχέση με τα χρόνια που έγραφε ο Μαρξ από το Μάντσεστερ και συνεχώς βελτιώνεται. Άρα το επίπεδο διαβίωσης των εργατών δεν είναι δυνατόν να συνδεθεί άμεσα με το ποσοστό υπεραξίας και το βαθμό εκμετάλλευσης. Επιπροσθέτως, τα εμπορεύματα δεν έχουν αξία παρά μόνο η τιμή τους! Άρα τα πρώτα έχουν αξία επειδή έχουν αγοραία τιμή.
  2. Οικονομική αποκέντρωση ως λογική συσσώρευσης. Το κεφάλαιο δεν το οικειοποιούνται λίγοι αλλά περνά στα χέρια ενός αυξανόμενου αριθμού ατόμων. Έτσι, παρατηρείται η τάση του καπιταλισμού να αναπαράγει και να διευρύνει τον αριθμό των κεφαλαιοκρατών.

Ο Μπερνστάιν, έζησε στη Γερμανία, σε μια εποχή ανόδου τμημάτων του προλεταριάτου στη μεσαία τάξη. Σίγουρα από αυτή την άποψη και εν μέσω οικονομικής κρίσης και με την ανεργία να εκτοξεύεται στο 20% είναι άκαιρο να φέρνω σαν παράδειγμα κάποιες απόψεις του Μπερνστάιν. Η απάντηση μου στο γιατί σοσιαλδημοκράτης (χρησιμοποίησα ως εργαλείο τον Μπερνστάιν, θα μπορούσε να ήταν και άλλοι και σίγουρα κανένας δογματικά), έχει να κάνει με την έννοια του πολιτικού απέναντι σε κάθε είδους μεταφυσική προσέγγιση. Και δυστυχώς η μεταφυσική και το δόγμα δεν αναφέρονται μόνο στη θρησκεία. Η μεταρρυθμιστική αριστερά, έχει τις δυνατότητες να προσφέρει στην κοινωνία επειδή έχει ρεαλιστικές προτάσεις που μπορεί να τις ακούσει με ενδιαφέρον ακόμα και κάποιος που δεν συμφωνεί με αυτές. Αυτή είναι η διαφορά με τις ολοκληρωτικές θεωρήσεις που όσο και ωραίες να ακούγονται μερικές φορές δεν μπορούν να πουν τίποτα στο δια ταύτα. Είναι το ισχυρό μας όπλο, το ξέρουμε. Ας βγούμε επιτέλους δυνατά όσο η κοινωνία μας θυμάται ακόμα γιατί μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ θα μας ξεχάσει, θα μας βάλει στην ίδια θέση με το συνονθύλευμα, και δεν θα φταίει συντρόφισσες/οι, εκτός αν θεωρούμε ότι θα πρέπει να ξέρει ποιος είναι το αριστερό ρεύμα, ποια η Α.Π, ποια η ΚΟΕ κτλ. Mη γίνουμε και μεις αριστεριστές στο τέλος…


Αντρέας Τσιμεράκης



15 σχόλια:

  1. Γιώργο, η διεύθυνση του ιστολογίου δε φαίνεται σωστή, δεν μπορώ να το βρω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Επιτέλους η Ανανεωτική αριστερά ασχολείται με την θεωρία του κλασσικού Μαρξισμού,οχι για να την ευλογήσει ή να την καταραστεί αλλά για να διατυπώση μια προταση που να στηρίζεται.
    Θεωρώ επίσης το κείμενο αυτό σημαντικό γιατί προσπαθεί να τοποθετήσει τις σχέσεις αριστεράς σοσιαλδημοκρατιας σε μια βάση.
    Η προσπάθεια και το αναπάντητο ερώτημα όμως παραμένει
    -Αν η μεταρρυθμιστική αριστερά είναι η λύση τότε γιατί δεν τα "φιάχνουμε" με το Πασοκ;;
    -Μήπως δηλαδή η Αριστερά (εννοώ η νοήμων του 21 αιώνα) πρέπει να είναι μονίμως διχασμένη και πολυσυλλεκτική.
    -Μήπως πρέπει να ειναι ταυτόχρομα ρεαλιστική εντός της πραγματικής κοινωνίας,και ταυτόχρονα "εκνευρισμένη" ριζοσπαστική για να στοχεύει το μέλλον;
    -Η μεταρρύθμιση χωρίς ψυχή είναι "Ανδρουλακισμός".Το κομμουνιστικο μέλλον ως ιδεοληψία είναι κατα βάθος αριστερόφωνη συντηρητική ρουτίνα.
    Δεν υπάρχουν απαντήσεις,αλλά τουλάχιστον η συζήτηση γίνεται σε μια βάση.
    Σωστός ο νέος.........

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τεχνικά θέματα μάλλον Πολυβώτη - χτες δούλευε κανονικά, σήμερα πράγματι δεν μπαίνεις - η διεύθυνση είναι σωστή πάντως. Αλλά δες και το εναλλακτικό ananeotiki-apopsi.blogspot.com/. Υπομονή, φρέσκο είναι - καλή τους επιτυχία πάντως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. LLS, καλημέρα. Συμφωνώ. Άλλωστε κι ο Μιχάλης έλεγε ότι ήταν ένας "εξτρεμιστής σοσιαλδημοκράτης"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. LLs,
    δίνεις νομίζω πολύ σωστά την απάντηση.
    -Μήπως πρέπει να ειναι ταυτόχρομα ρεαλιστική εντός της πραγματικής κοινωνίας,και ταυτόχρονα "εκνευρισμένη" ριζοσπαστική για να στοχεύει το μέλλον;>
    Το νμεγάλο ερώτημα είναι που υπάρχουν τα όρια της πάλης για μεταρρυθμίσεις και της ενσωμάτωσης χάνοντας στην πραγματικότητα τον δρόμο.
    άλλωστε και η σοσιαλδημοκρατία ως εκδοχή κατέρρευσε όπως και ο υπαρκτός επειδή ενσωματώθηκε και έγινε μια εναλλακτική διαχειριστική εκδοχή του συστήματος αρχικά και στην συνέχεια δεν δίστασε να εφαρμόσει σκληρές νεοφιλελεύθερες επιλογές.
    Τι κάνει ας πούμε ο Ανδρουλάκης ή ο Μπίστης ή η δαμανάκη σήμερα.
    Ποιά ήταν η πολιτική του Σρέντερ ή του μπλερ;;
    καλημέρες σε όλες/όλους

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Θα γίνουμε όλοι σοσιαλδημοκράτες, δηλαδή, Γιώργο;
    Αυτό δεν είναι ολοκληρωτισμός;
    Λέω τώρα, μια φλασιά..!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Σε ποιό ποστ, έκοψες σχόλια των LeftG700 και δεν πήρα χαμπάρι;
    ( Το ξέρω, ήμουν στον κόσμο μου και απουσίαζα..)

    Αλλά έπεσε πράγματι "λογοκρισία";
    Τώρα τόμαθα, τώρα, το λέω..με το συμπάθειο, δηλαδή..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Επί του περιεχομένου, έγραψα επιγραμματικά τις δικές μου απόψεις στο wiki, ελπίζω να μπείτε και να τις επεξεργαστείτε ώστε να αρχίσει το wiki να δουλεύει.

    Με την ευκαιρία, αν υπάρχει όρεξη βέβαια, βλέπω την πρόοδο του wiki ως εξής: Κατ' αρχάς, πρέπει να στοχεύουμε στη συμμετοχή πολύ περισσοτέρων απ' όσους σχολιάζουν στο ιστολόγιο του Γιώργου, εξάλλου εμείς οι λίγοι γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα για να βγει κάτι ευρύ και τεκμηριωμένο. Για να προσελκύσουμε κόσμο, όμως, πρέπει να δημιουργήσουμε και τη σωστή βάση, και γι' αυτό πρέπει οι σελίδες να δουλευτούν και να σουλουπωθούν, να μπουν σύνδεσμοι με πληροφορίες και να διατυπωθούν ερωτήματα.

    Προτείνω αυτή την εβδομάδα να εστιάσουμε στις βασικές αρχές και την οικονομική κρίση. Την άλλη βδομάδα κάτι άλλο κτλ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Επανέρχομαι, βραδέως:)

    1) Μια χαρά το άρθρο.

    Τα συστήματα φτιάχνουν τους ανθρώπους ή οι άνθρωποι τα συστήματα;

    Πάμε, πάλι απ'ατην αρχή.
    Η σχέση είναι αμφίδρομη, γνωστόν. Τουτέστιν, εξέτάζουμε τις σύγχρονες συνθήκες, διδασκόμαστε και δεν ξεχνάμε από τις προηγούμενες προσπάθειες, προσθέτουμε και τα πολύπλοκα νέα προβλήματα και ξαναψάχνουμε, ψαύοντας τα νέα μονοπάτια.

    Άξονες, βασικοί.

    Περισσότερος εμπλουτισμός και σεβασμός στο "πολιτικό-κοινωνικό άτομο", σε σχέση με την παλιά αντίληψη,
    **"το κόμμα πάνω απ´ όλα"

    Άρα
    αλλάζουν οι δόσεις στην αναλογία "συλλογικότητα/ άτομο",

    υπερ της καλυτέρευσής της και όχι για την καταπάτηση ούτε των ατομικών ούτε των συλλογικών δικαιωμάτων.

    Με λίγα λόγια.

    Δημοκρατικός σοσιαλισμός
    Αριστερός ευρωπαϊσμός
    Μεταρρυθμίσεις..μεταρρυθμίσεις, μεταρρυθμίσεις...

    υ.γ.
    Στο άλλο ζήτημα,(αρχικά μου σχόλια) απάντησα στο σχετικό ποστ, Γιώργο και δεν χρειάζεται να επανέλθεις ή να σχολιάσεις
    (τώρα το είδα)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Μην καίς τις τρίχα, άνθρωπέ μου!
    Απαντάς όταν σχολιάζω..!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. NA λοιπόν που σιγά σιγά φτάνουμε στο δια ταύτα. Ένα σοσιαλ-δημοκρατικό κόμμα με ψυχή.
    Όπως όμορφα το λέει και ο LLS.

    "Το κομμουνιστικο μέλλον ως ιδεοληψία είναι κατα βάθος αριστερόφωνη συντηρητική ρουτίνα."
    Και κατά πλάτος και κατά ύψος, φίλε μου.
    Μεικτή οικονομία, θεσμικό πλαίσιο που θα εφαρμόζεται, αναδιανομή, δικαιοσύνη κλπ.
    Καθώς η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ κάνει τις νεοφιλελεύθερες επιλογές της ανοιχτά πλέον, αφήνεται χώρος για τη μη κομμουνιστική αριστερά. Την Αριστερά όμως, έξω από διαχειριστικές λογικές του συστήματος που λέει και ο Radical. ¨Οπου ο όποιος εξτρεμισμός της θα στοχεύει στην πραγματική μεταρρύθμιση και όχι στην παραγωγή εντυπώσεων.

    Υπάρχουν τόσα να ειπωθούν και να ψαχτούν στην προοπτική αυτή που είναι χάσιμο χρόνου να ασχολούμαστε με φαινόμενα αριστερισμού που ανήκουν πλέον στη σφαίρα της ανθρωπολογίας και όχι της πολιτικής. Καιρός όλοι οι φίλοι να ασχοληθούμε με το wiki και την παραγωγή θέσεων, ο καθένας από το πόστο που μπορεί και θέλει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Μην αδικούμε την Ρόζα.
    Στο σημείο που αναφέρει ότι στο βιβλίο Μεταρύθμιση ή Επανάσταση, σύντομα η Ρόζα πέρασε στο βασικό επιχείρημα της μαρξικής αντίληψης, για το μεγάλο κράχ και την κατάρευση, δεν αναγνωρίζω την Ρόζα.
    Εχω βέβαια πολλά χρόνια που το διάβασα, αλλά εμένα μου έμεινε η εντύπωση της Ρόζας που επιχειρηματολογεί, ότι ο καπιταλισμός δεν θα καταρεύσει εφόσον υπάρχουν μη καπιταλιστικές χώρες για να τις καταλάβει και να τις κάνει καπιταλιστικές και στο μυαλό μου είχε σχηματοποιηθεί και το μέχρι που δεν θα υπάρχουν λιγώτερο ανεπτυγμένες καπιταλιστικές περιοχές για να τις ανεβάσει σε καπιταλιστικό επίπεδο.
    Γενικά, δεν θυμάμαι να μιλάει για το "μεγάλο κράχ". Πιό πολύ για την γενική απεργία και την επανάσταση, είχα την αίσθηση ότι μιλούσε.
    Αλλωστε μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, η επανα΄σταση θα έριχνε τον καπιταλισμός. Ο Σταλινισμός αργότερα ανέδειξε την πρώση από τις εσωτερικές αντιθέσεις του.
    Μπορεί να κάνω και λάθος βέβαια. Εχουν περάσει τουλάχιστον 30 χρόνια από τότε που το διάβασα εγώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. H θεωρία του Μπερνστάϊν απέτυχε παταγωδώς, καθώς η εξαθλίωση της εργατικής τάξης ιδίως μετά το κραχ του 1929, η άνοδος του Χίτλερ στη Γερμανία ένα χρόνο μετά το θάνατό του και ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος τη συνέτριψαν. Μια μικρή "επαλήθευση" βρήκε αμέσως μετά τον πόλεμο, με την ραγδαία άνοδο του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης στην Ευρώπη μέχρι τα μέσα του 1970, την άνοδο πολλών λεγόμενων μεσαίων στρωμάτων, ωστόσο η σημερινή πραγματικότητα περίπου 70 χρόνια μετά τον πόλεμο τον διαψεύδει ξανά για μια ακόμη φορά. Μια ματιά στην έκθεση της Citigroup του 2005 που μπορείτε να βρείτε στο youpayyourcrisis.blogspot.com θα καταλάβετε γιατί ο Μαρξ είναι επίκαιρος και βγάζει τη γλώσσα σε όσους τον αμφισβήτησαν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. redteam
    ξέρεις ποιά ήταν η θεωρία του Μπερστάιν, που απέτυχε και μάλιστα παταγωδώς;
    Αμφιβάλλω. Αντε το πολύ πολύ να έχεις διαβα΄σει κάποια κριτική στις απόψεις του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU