Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 2010

Ευχές για τη νέα χρονιά

του Left Division

Τρίτη 28 Δεκεμβρίου 2010

Μια εσωτερική ματιά στην κρίση: η πολιτισμική της διάσταση

Οι δύσκολες αλήθειες
Στέλιος Ράμφος: πως, νοοτροπία και παράδοση, μας καθιστούν πνευματικά νωθρούς και ενάντιους στην καινοτομία... 
(ή αλλιώς, γιατί οι Έλληνες προκόβουμε και καινοτομούμε στο εξωτερικό αλλά όχι και στην ίδια μας την χώρα)
Το μεσαιωνικό πελατειακό πολιτικό μας σύστημα και ο Διαφωτισμός που δεν πρόκανε...





ΥΓ  Ενδεικτικό της βασιμότητας όσων αναπτύσσει ο Στέλιος Ράμφος είναι και ένα πρόσφατο γεγονός που πέρασε απαρατήρητο μέσα στην ταραχή των ημερών: ο Δημήτρης Νανόπουλοςεπίσημος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο CERN και μεταξύ των 5 σημαντικότερων ενεργών θεωρητικών φυσικών στον κόσμο, ενημερώθηκε με ένα τυπικό fax κάποιας γραμματείας για την ...μη ανανέωση της συμμετοχής του στην αντιπροσωπία κι ενώ ήταν στο CERN, παρακολουθώντας την εξέλιξη του πειράματος για τα "σωματίδια του θεού". 
Η κα Διαμαντοπούλου και ο υπεύθυνος του τομέα Αχιλλέας Μητσός δεν ένοιωσαν την ανάγκη να επικοινωνήσουν καν με τον διακεκριμένο επιστήμονα που το έργο του περιποιεί τιμή για την χώρα μας παγκοσμίως. 
Να το θεωρήσουμε δείγμα γραφής για την μεταρρύθμιση στην παιδεία που ευαγγελίζονται στο υπουργείο; 
Ή συνέχεια της παράδοσης της πελατειακής εναντίωσης στην πρόοδο που αναφέρει ο Στέλιος Ράμφος;

Κυριακή 26 Δεκεμβρίου 2010

Ο απολογισμός μιας χρονιάς: Ζητείται τόλμη

(μια μικρή εισαγωγή σε ένα αποκαλυπτικό βίντεο)


Δεν είναι δυνατόν. 
Μετά ένα σχεδόν χρόνο μνημονίου, κάνοντας έναν πρόχειρο απολογισμό, ένα πράγμα βλέπουμε: ότι δεν ξέρουμε τι μας γίνεται... 
Κι εννοώ πάντα τις δυνάμεις της λογικής όχι τον κάθε ανεύθυνο συνταγολόγο που είδε φως και μπήκε. Έχουμε ακούσει όλες τις δυνατές εκδοχές για την αντιμετώπιση της κρίσης: καμιά μα καμιά δεν γειώνεται στην πραγματικότητα - όλες εμπεριέχουν άγνωστη ποσότητα ρίσκου γι αυτό και δεν μπορούν να θεωρηθούν εναλλακτικές. 
Πιο φυσιολογικές αναλύσεις σαν του Γιάνη Βαρουφάκη αγνοούνται από τα επιτελεία των αριστερών και οικολογικών κομμμάτων: το γιατί δεν το ξέρω...
Το ζητούμενο είναι να γίνει πρώτα μια σούμα (την έκανε εν μέρει η Δημοκρατική Αριστερά με τις πρόσφατες 28 προτάσεις της) κι ύστερα μια ιεράρχηση: 


Ποια είναι τα βασικά ζητήματα που μπορούμε να παρέμβουμε; 
Και τι μπορούμε να προσδοκούμε από αυτήν την παρέμβαση; 
Τι παλεύουμε στην ΕΕ (άρα και με ποιους επιδιώκουμε συνεργασία στην συγκυρία) και τι στο ελληνικό σκέλος της κρίσης;
Ποιες είναι οι πραγματικά επείγουσες μεταρρυθμίσεις, ποιες γίνονται μόνο από υποχρέωση στους πιστωτές χωρίς ιδιαίτερο κοινωνικό κόστος (ίσως και με οφέλη εκσυγχρονισμού) και ποιες είναι ανασχετικές παρεμβάσεις του παλιού πολιτικού κόσμου και των ταξικών συμφερόντων για να κάνουν την κρίση δική τους ευκαιρία;
Ο κόσμος δεν συμμετέχει στις κινητοποιήσεις. Δεν έχει πειστεί ότι υπάρχουν εναλλακτικές. 
Σιχαίνεται το μνημόνιο, την επιτροπεία της τρόϊκας, υποφέρει από την ύφεση και την απώλεια εισοδήματος, ξαναζεί στην ανεργία και την έλλειψη ευκαιριών αλλά ταυτόχρονα δεν εμπιστεύεται τους πολιτικούς και τους συνδικαλιστές. Γνωρίζει τον βίο και την πολιτεία τους. 
Δεν πρόκειται λοιπόν να κινητοποιηθεί εάν δεν πειστεί. Και για να πειστεί χρειάζεται λόγος υπεύθυνος, ρηξικέλευθος, θεμελιωμένος στην πραγματικότητα που όλοι μοιραζόμαστε.


Είναι άξιο απορίας που δεν ανοίγουν διεκδικητικά μέτωπα απέναντι στην συνεχιζόμενη αιμορραγία των εξοπλισμών, την φοροδιαφυγή και τον παρασιτισμό της ελληνικής εκκλησίας, για την επείγουσα μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης και της φορολογίας. ένα-δυο πράγματα είναι τόσο φανερά που αναφέρονται συχνά στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο αλλά όχι και στην Ελλάδα ... 
Πως γίνεται αυτό;
Είναι τόσο κράτος εν κράτει όσοι πλουτίζουν από τους εξοπλισμούς που καταφέρνουν να βρίσκονται στο απυρόβλητο και με την υψηλή προστασία του ΥΕΘΑ έναντι του μνημονίου; 
Είναι τόσο κράτος εν κράτει η εκκλησία που μπορεί ακόμη να μην πληρώνει φόρους, να κάνει κερδοφόρες επενδύσεις εν μέσω κρίσης και να επιβαρύνει το δημόσιο με τους μισθούς και τις συντάξεις των υπαλλήλων της; 
Είναι ακόμη κράτος εν κράτει και τόσο αλώβητο το πελατειακό σύστημα που δεν αφήνει την δικαιοσύνη και την φορολογία να ξεφύγουν έστω και προσωρινά από την εξυπηρέτηση των συμφερόντων;


Δυστυχώς αυτός μοιάζει να είναι ο απολογισμός μιας χρονιάς μνημονίου: ζητείται τόλμη... ιεράρχηση και διεκδίκηση αριστερών μεταρρυθμίσεων στην τροχιά επανεκκίνησης της οικονομίας προς μια πράσινη ανάπτυξη με απελευθέρωση των πραγματικών παραγωγικών δυνάμεων αυτού του τόπου. 
Των δυνάμεων της εργασίας, της γνώσης, της καινοτομίας και της δημιουργικότητας που συνθλίφτηκαν τρεις δεκαετίες τώρα από την επέλαση του πελατειακού κράτους. 
Ο Έλληνας (όπως κάθε λαός) μπορεί να ξεπεράσει με την επινοητικότητά του οποιαδήποτε κρίση αρκεί να αφεθεί να το κάνει, αρκεί να χαλαρώσει η μέγγενη του παλιού πολιτικού κόσμου γύρω από το λαιμό του.
Και για να γίνει αυτό, ζητείται αποφασιστικότητα από τις νέες δυνάμεις της οικολογίας και της αριστεράς που τώρα διαμορφώνουν ολοκληρωμένα την πολιτική τους παρέμβαση.


Πάρτε λοιπόν σαν μέτρο σύγκρισης την ομιλία και τις προτάσεις Κον Μπεντίτ στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στις 7 Μαΐου (με το καλημέρα του μνημονίου): 
Εάν είχαν υιοθετηθεί και ιεραρχηθεί από προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας πολλά θα ήταν διαφορετικά σήμερα... 
...αλλά τότε ακόμα, η ανανεωτική πτέρυγα ήταν κομμάτι του Συνασπισμού και ο άπειρος πρόεδρός του διαλαλούσε σε όλους τους τόνους ότι η κρίση ήταν "ένα παραμύθι με δράκους" για να φοβηθεί ο λαός...


Πιο Έλληνας από τους Έλληνες;



Σάββατο 25 Δεκεμβρίου 2010

Τι θα λέγατε σε έναν γνωστό σας που μόλις απολύθηκε ή χρεοκόπησε; Έλα στην διάλεξη του Ζίζεκ;


Η Αριστερά, η Κρίση και η Κοινωνική Αλληλεγγύη

του Τάκη Παπαθεοδωρόπουλου*

Όποιος δεν βολεύεται εύκολα σε κάθε είδους ιδεολογήματα και συνθήματα καταλήγει αβίαστα νομίζω στις παρακάτω κωδικοποιημένες διαπιστώσεις.
Η κρίση, που ακόμα δεν έχει δείξει τα δόντια της, αποσαθρώνει τάχιστα κάθε κοινωνική συνοχή.
Τα τραγικά της αποτελέσματα δεν αφορούν αριθμούς αλλά ανθρώπους με σάρκα και αίμα, τους δικούς μας ανθρώπους.
Δεν είναι «δημοσιονομική» αλλά δομική κρίση του συστήματος και αγκαλιάζει κάθε πτυχή της ζωής μας.
Στον πυρήνα της βρίσκουμε τον καταναλωτισμό, την εμπορευματοποίηση κάθε αγαθού και την ανθρωπινή αλλοτρίωση. Και η όξυνση της ωθεί ακόμα περισσότερο σε λογικές «όλοι εναντίων όλων» και ο «σώζων εαυτόν σωθείτε».
Με αλλά λόγια δεν είναι μπόρα και θα περάσει….

Το ερώτημα είναι αν η Αριστερά θα σταθεί μόνο σαν παράγοντας αντίστασης και οικονομικών διεκδικήσεων ειδικά τώρα που το πολιτικό σύστημα είναι παντελώς αναξιόπιστο (για το όποιο καθόλου δεν είναι άμοιρη ευθυνών η ίδια) ή δίπλα στην συμβατική πολιτική δράση θα τολμήσει να εμπνεύσει ένα ευφάνταστο, πολύχρωμο και αυτόνομο κίνημα αλληλεγγύης;
Kαι ταυτόχρονα θα αποποιηθεί κάθε σκέψη και υπόνοια έλεγχου του διαψεύδοντας τον μέχρι τώρα κακό της εαυτό;
Και την διανοητική της οκνηρία θα έλεγα να πορεύεται αιωνίως με τα ίδια σκουριασμένα ιδεολογικά εργαλεία.

Μιλάμε φυσικά για αλληλεγγύη και όχι για φιλανθρωπία.
Το ζητούμενο πλέον δεν είναι να βοηθηθούν στα πλαίσια μιας ευημερούσας πολιτείας οι λιγότερο τυχεροί, οι άρρωστοι, οι αδύναμοι.
Το ζητούμενο σήμερα είναι να μην είναι κανένας μόνος του, ανυπεράσπιστος, εκτεθειμένος στην καταιγίδα της κρίσης, των απολύσεων, της φτώχειας. Ένα τέτοιο κίνημα μπορεί να έχει την δομή δικτύου πολλαπλών μικρών τοπικών ή και μεγαλυτέρων πανελλαδικών πρωτοβουλιών από επισήμους φορείς (πχ Αυτοδιοίκηση), κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς η και εθελοντικές ομάδες.

Ιδέες για πρωτοβουλίες υπάρχουν, εμπειρία αρκετή παγκόσμια και λίγη ελληνική.

Ενδεικτικά και χύμα αναφέρω τράπεζες τροφίμων και ρούχων, βοήθεια στο σπίτι, τοπικά ομόλογα, Ηθική Τράπεζα και τα πιο «προχωρημένα» συστήματα τοπικών ανταλλαγών έξω από την αγορά όπως είναι το LETS (Local Exchange Trading System) στην Αγγλία, τα ιταλικά G.A.S. με ομάδες γειτόνων που εκ περιτροπής ψωνίζουν χονδρικά, το Τοπικό Εναλλακτικό Χρήμα (πρόσφατα στην χώρα μας από ομάδα πολιτών Βόλου), ανταλλακτήρια αλληλεγγύης που υπάρχουν και σε γειτονιές της Αθήνας ήδη, κλπ

Η ουσία άλλωστε δεν είναι στις μορφές και τους τρόπους αλλά στον ίδιο τον πυρήνα ενός γενικευμένου κινήματος αλληλεγγύης που δίνει προτεραιότητα στις αρχές της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης σε βάρος της κατανάλωσης και του ατομικού πλουτισμού, στην κοινωνική ευθύνη απέναντι στον ωχαδερφισμό, στην δραστήρια συμμέτοχη απέναντι στην μοιραία και άβουλη γκρίνια, στην ανάδυση της τοπικότητας απέναντι σε μια ομοιόμορφη παγκοσμιοποίηση.
Στον άνθρωπο εντέλει πάνω από τα κέρδη.

Πολλοί θα πουν «ανοησίες και ουτοπικά πειράματα».
Άλλοι θα πουν ότι έτσι εξωραΐζουμε τον καπιταλισμό.
Η απάντηση είναι μια. Απέναντι στην επερχόμενη βαρβαρότητα είναι μονόδρομος να αντιτάξουμε το όραμα της κοινωνίας των αλληλέγγυων πολιτών.



*Πολιτικός Μηχανικός ΜSc
Μέλος Πολιτικής Επιτροπής της Δημοκρατικής Αριστεράς και 
Συντονιστής της Οργάνωσης Πάτρας

Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2010

Για την καταστατική συνάντηση Οικολογίας και Αριστεράς στην Ελλάδα

Μια πρόταση
Το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς προχωρά με γοργά βήματα στην κατεύθυνση της προγραμματικής συνάντησης με την οικολογία. 
Μετά και την δημοσιοποίηση των 28 προτάσεων για διέξοδο από την οικονομική κρίση με όρθια την κοινωνία έδειξε ότι όχι μόνο παρακολουθεί τις αντίστοιχες διεργασίες στον χώρο των Οικολόγων Πρασίνων αλλά και συγκλίνει επί της ουσίας σε όλο και περισσότερα ζητήματα μαζί τους εμπλουτίζοντας και τις δικές τους αναζητήσεις με ότι πιο τολμηρό και συγκεκριμένο μπορεί να προέλθει από την αριστερά.

Είναι λοιπόν καιρός να προχωρήσει αντίστοιχα και η καταστατική σύγκλιση των δύο χώρων.
Ένα μεγάλο πρόβλημα που συνετέλεσε πολύ στην όξυνση της κρίσης στην αριστερά, πέρα από τα προγραμματικά της αδιέξοδα, ήταν και είναι η οργανωτική της δομή και λειτουργία.

Στην αριστερά ισχύει ακόμα ο συγκεντρωτισμός (δημοκρατικός λέγεται, αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία) και η οργανωτική ιεραρχία τύπου πυραμίδας.
Η δημοκρατία και η αποκέντρωση των κομματικών εξουσιών δεν λειτουργούν, τα συνέδρια είναι θέατρα προειλημμένων αποφάσεων και μαχών των μηχανισμών για την νομή του κόμματος και μετά σιωπή.
Η ιδέα του κόμματος των μελών όσο υπάρχει το σύστημα του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού είναι ανέφικτη - ακόμα και με την νομιμοποίηση των εσωκομματικών ομάδων ως τάσεων ή ρευμάτων ιδεών. Κι αυτό γιατί όταν δεν λειτουργεί η δημοκρατία, η εναλλαγή, η ανακλητότητα και η περιφερειακή αποκέντρωση το μέλος δεν παίζει κανένα ρόλο και η γραμμή κατεβαίνει αλλά δεν επιστρέφει, δεν "ανεβαίνει", εμποδισμένη από  την εσωτερική γραφειοκρατία και τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς.
Αυτή ήταν και η εμπειρία του Συνασπισμού άλλωστε που τελικά έχει καταντήσει ένας μηχανισμός αναπαραγωγής της εξουσίας μιας παρέας που τρέφεται από την κρατική επιδότηση και που θα διαλυθεί εάν δεν πιάσει το επιδοτητικό 3%... Κόμμα αυτοσκοπός, αυταρχικό, όργανο της πλειοψηφίας του προηγούμενου συνεδρίου  και όχι των μελών.
Έτσι έφτασε στην κρίση και την διάσπαση του Ιουνίου, από εσωτερική δυσανεξία στην συναίνεση -  και ποιος ξέρει τι θα ακολουθήσει στη συνέχεια.

Τα μέλη της Δημοκρατικής Αριστεράς προχωρούν την άνοιξη στο ιδρυτικό τους συνέδριο.
Έχει ξεκινήσει η συζήτηση για τον τύπο καταστατικού που ταιριάζει στην νέα προσπάθεια της αριστεράς.
Είναι όμως ταυτόχρονα και η μεγάλη ευκαιρία: της σύγκλισης με την οικολογία στο έδαφος της καταστατικής λειτουργίας υιοθετώντας τις κατακτήσεις αυτού του χώρου σε αμεσοδημοκρατία, ανακλητότητα, εναλλαγή, συναινετική λειτουργία, μειωμένη απαρτία, αυξημένες πλειοψηφίες 2/3 και 3/4, ενεργά μέλη, αποκεντρωμένη λειτουργία...κλπ και την έκφρασή τους όπως αποτυπώνεται στο καταστατικό των Οικολόγων Πρασίνων.

Τα καταστατικά στην αριστερά είναι υποτιμημένα σαν σημασία αλλά καθοριστικά στην αναπαραγωγή των μηχανισμών μετά την απόσπαση της  - έστω και οριακής - πλειοψηφίας. 
Το νόημα του καταστατικού του νέου αριστερού κόμματος είναι να αποτρέπει αν όχι την ύπαρξη τουλάχιστον την επικράτηση μηχανισμών σε βάρος της δημοκρατικής λειτουργίας. 
'Αλλωστε, η μορφή ενός κόμματος είναι το πρόπλασμα της κοινωνίας που επαγγέλλεται και του ρόλου που επιφυλάσσει στον άνθρωπο μέσα σε αυτήν - ότι ρόλο επιφυλάσσει σήμερα στα μέλη του. 
Το δημοκρατικό κόμμα πρέπει να είναι εργαστήριο δημοκρατίας με καινοτομίες και επινοήσεις στην εξασφάλισή της και την ανάπτυξή της. Κι εδώ η αριστερά έχει αποτύχει παταγωδώς - όσες φορές έφτασε σε κρίση κατέφυγε στην πειθαρχία παρά στο δυνάμωμα της δημοκρατίας και τα στελέχη της έγιναν αυταρχικά και κουφά στην βούληση των μελών.

Τώρα είναι η ευκαιρία για μια νέα συγκλονιστική αρχή. 
Προτείνω η επιτροπή καταστατικού να εισηγηθεί το καταστατικό των Οικολόγων Πρασίνων σαν βάση συζήτησης, να αξιοποιήσει την εμπειρία τους από την εφαρμογή του και να προτείνει βελτιώσεις με βάση την πολύτιμη αριστερή εμπειρία. 
Αυτή η κίνηση, εκτός από την παραδοχή των βημάτων μπροστά που έχει κάνει ο οικολογικός χώρος στο ζήτημα της καταστατικής λειτουργίας, θα δημιουργήσει ένα αληθινά κοινό έδαφος για την όσμωση των δύο χώρων στα προγραμματικά ζητήματα αφήνοντας στην άκρη δικαιολογημένες καχυποψίες για την επιρροή ενός πιο συγκεντρωτικού χώρου επί ενός πιο αμεσοδημοκρατικού - κάτι που κάνει πολλούς οικολόγους να μην συγκινούνται ή και να απωθούνται από αριστερά σχήματα. 

Το όφελος για την αριστερά θα είναι τεράστιο. 
Γιατί θα είναι η πρώτη φορά που θα σκύψει αποφασιστικά στην εφαρμογή αμεσοδημοκρατικής και αποκεντρωμένης λειτουργίας που θα επιτρέψει στους χιλιάδες φίλους της να βρουν ένα τρόπο συμμετοχής στα κοινά που δεν θα προσβάλλει την προσωπικότητά τους και δεν θα τρώει τζάμπα τον χρόνο τους. 
Ένα τρόπο που θα επιτρέπει σε νέους ανθρώπους να έρθουν στο προσκήνιο και να δοκιμαστούν με την εναλλαγή και την ανακλητότητα, θα δυναμώσει την συναίνεση και τον διάλογο άρα και την συμμετοχή ανταμείβοντας τα ενεργά μέλη και όχι τα φαντάσματα των μηχανισμών, θα επιτρέψει την ανανέωση και την περιφερειακή εξισορρόπηση της κομματικής ηγεσίας.
Χρειάζεται τόλμη, ανοιχτό μυαλό και εμπιστοσύνη στην δημοκρατία. 
Τίποτε άλλο. 

Το προτεινόμενο καινοτόμο καταστατικό των Οικολόγων Πρασίνων θα το βρείτε εδώ.


Τρίτη 21 Δεκεμβρίου 2010

Τρία εμπόδια στην έξοδο από την κρίση

...παντού και πάντα το δύσκολο είναι να πεις όχι τι θέλεις να γίνει αλλά πως θα το πετύχεις. Πως θα πας από την εικόνα που έχεις στο μυαλό σου για το τώρα στην εικόνα του πως θα ήθελες το μέλλον. Μάλιστα στον Καιρό της Κρίσης, την ώρα που καταρρέουν όλα γύρω σου, αυτή η μετάβαση είναι ακόμα πιο δύσκολη. Τίποτα δεν παραμένει δεδομένο για πολύ και οι στατικές συγκρίσεις το μόνο που κάνουν είναι να μας εμποδίζουν από το να πράξουμε το καθήκον μας στην δύσκολη στιγμή: Να μετριάσουμε δηλαδή τους κραδασμούς και να ελαχιστοποιήσουμε τον αριθμό των θυμάτων της Κρίσης, έτσι ώστε το πέρασμα στην μετά το 2008 εποχή να είναι όσο λιγότερο ανθρωποφάγο γίνεται...


του Γιάνη Βαρουφάκη
πηγή:protagon.gr

Σε προηγούμενο άρθρο είχα αναρωτηθεί, ως όφειλα, "αν η Πρότασή μας για έξοδο από την Κρίση της ευρωζώνης (βλ. εδώ,εδώ και εδώ) είναι τόσο λογική, εφικτή και εν δυνάμει αποτελεσματική όσο λέμε, γιατί δεν γίνεται άμεσα αποδεκτή;" Γιατί η Γερμανία αντιστέκεται; Γιατί, παρόλο που η Πρόταση έχει αποκτήσει 'ρεύμα' σε πολλές χώρες, την απορρίπτουν ακόμα πολλοί στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Γαλλία; Εύλογο το ερώτημα και, για αυτό, είχα υποσχεθεί μια δική μου απάντηση σε μελλοντικό άρθρο. Η ώρα της απάντησης αυτής ήρθε.

Πριν την παρουσιάσω, να σημειώσω (για να μην θεωρηθώ εντελώς ψώνιο) ότι δεν είναι η μοναδική απάντηση. Ότι η εναλλακτική, καθόλα αποδεκτή, απάντηση λέει πως η Πρότασή μας πάσχει τεχνικά, πως είναι ελαττωματική, ελλιπής, υπερφίαλη, εκτός τόπου και χρόνου. Μπορεί και να είναι όλα ή κάποια από αυτά. Όποιος έτσι την βλέπει, δεν χρειάζεται περαιτέρω εξήγηση για την μη υιοθέτησή της και για αυτό ας σταματήσει να διαβάζει εδώ. Οι παρακάτω αράδες αφορούν όσους θεωρούν, όπως εμείς, ότι η Πρότασή μας κινείται στην γενική κατεύθυνση που θα βγάλει την ευρωζώνη από την Κρίση, που είναι εφικτή δεδομένων των θεσμικών περιορισμών της ΕΕ, και που θα μπορούσε να έχει θετικά αποτελέσματα για όλη την Ευρώπη πολύ γρήγορα. Γιατί λοιπόν, αν είναι έτσι, προκαλεί τέτοιες αντιδράσεις; Γιατί δεν την εφαρμόζουν και, αντί για αυτό, αναφέρονται μόνο στο μέρος περί ευρωομολόγων (και μάλιστα χωρίς την παραμικρή αναλυτική σοβαρότητα);



Η απάντησή μου περιστρέφεται γύρω από τρείς συνδεόμενους άξονες τους οποίους ονομάζω (α) Στατική Προβολή, (β) Ηθικό Πανικό, και (γ) Υπαρκτό Συμφέρον. Ας τους εξετάσουμε έναν-έναν:

Στατική Προβολή
Ξεκινώ με ένα παράδειγμα 'στατικής προβολής' αναφερόμενος στην πρόσφατη πολυ-συζητημένη ομιλία του καλού μου φίλου Αλέκου Παπαδόπουλου (με τον οποίο συνδεόμαστε για χρόνια τόσο στο πλαίσιο της εκπόνησης οικονομικών προγραμμάτων όσο και ενός συνεχούς, αμοιβαίως επικερδούς, διαλόγου). Ο Αλέκος, με την γνωστή του οξυδέρκεια, (α) αποτύπωσε την σημερινή κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της χώρας μας και (β) σκιαγράφησε μια διαφορετική, μελλοντική Ελλάδα. Με άλλα λόγια, είναι σαν να βάσισε την ομιλία του σε δύο φωτογραφίες. Κάπως όπως στις διαφημίσεις διαιτητικών κέντρων: Το (ζοφερό) 'πριν' και το (επιθυμητό) 'μετά'.

Κάπως αντίστοιχα παρουσιάζουν τις θέσεις τους οι περισσότεροι: 'Ζωγραφίζουν' μια εικόνα του σήμερα, συνήθως ιδιαίτερα θλιβερή, και κατόπιν παρουσιάζουν μια δεύτερη εικόνα του πως θα ήθελαν να είναι το μέλλον. Δεν έχει σημασία το ιδεολογικό πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουν το απαίσιο παρόν και το ιδεατό μέλλον. Από την ελευθεριάζουσα Δεξιά μέχρι και την παραδοσιακή Αριστερά, παρατηρούμε την ίδια στατική, συγκριτική μέθοδο. Μπορεί οι στατικές εικόνες του 'πριν' και το 'μετά' του Αλέκου Παπαδόπουλου, του κ. Στέφανου Μάνου και της κας Αλέκας Παπαρήγα να διαφέρουν παρασάγγας, όμως υπάρχει ένα κοινό: Η ανάλυσή τους βασίζεται στην στατική σύγκριση δύο εικόνων - σε δύο φωτογραφίες, μία του 'πριν' και μία του 'μετά'. Ή, για να πω το ίδιο πράγμα διαφορετικά, το κοινό τους στοιχείο είναι η έλλειψη δυναμικής, ανάλυσης του πως θα πάμε από το 'πριν' στο 'μετά', ιδίως εν καιρώ Κρίσης.
Που είναι το πρόβλημα; Ότι αυτή η σύγκριση δύο στατικών εικόνων όχι μόνον δεν βοηθά αλλά κάνει πολύ, μα πάρα πολύ, κακό. Ας εξηγηθώ: Αν σας ζωγραφίσω την εικόνα μιας μελλοντικής Ελλάδας όπου οι νέοι άνθρωποι δεν θέλουν να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι αλλά εφευρέτες και καινοτόμοι μικροί επιχειρηματίες που πουλάνε νέες τεχνολογίες μέσω διαδικτύου στο εξωτερικό, δεν θα την δείτε με συμπάθεια; Αν στην ίδια εικόνα του 'μετά' ο δημόσιος τομέας είναι μικρότερος, αποτελεσματικότερος, πιο ευέλικτος, φιλικότερος στον πολίτη, δεν θα πείτε μπράβο; Αν οι ΔΕΚΟ έχουν μικρότερα ελλείμματα και λιγότερο προσωπικό; Υπάρχει Έλλην ή Ελληνίς που να μην χειροκροτήσει; Σημαίνει όμως αυτό πως αν σήμερα, ιδίως εν μέσω Κρίσης, απολύσουμε χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους και μειώσουμε τις κρατικές δαπάνες κατά 30% και 40% θα έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά σε αυτή την ιδεατή εικόνα του 'μετά'; Ούτε κατά διάνοια. Πιο κοντά στο Νότιο Σουδάν θα έρθουμε, καθώς μια τέτοια κίνηση θα αποβεί μοιραία όχι μόνο για τις οικογένειές των απολυμένων αλλά και για τον ιδιωτικό τομέα που θα χτυπηθεί άμεσα και αμείλικτα από την επακόλουθη μείωση της συνολικής ζήτησης.
Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την εξ αριστερών εφαρμογή της μεθόδου αυτού που ονομάζω Στατική Προβολή. Αν μας ρωτήσει κάποιος για το αν θα έπρεπε να έχουμε μπει στο ευρώ (με τον τρόπο που δομήθηκε η ευρωζώνη και με τις δικές μας πρακτικές), νομίζω ότι θα ήταν εύλογο να απαντήσουμε αρνητικά. Αν κάποιος μας ζωγράφιζε μια εικόνα του αύριο με την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης (και με την δυνατότητα να υποτιμήσουμε το νόμισμά μας κηρύσσοντας παράλληλα στάση πληρωμών - όπως πετυχημένα έκανε η Ισλανδία), κάποιοι μπορεί να θεωρούσαν αυτήν τη εικόνα καλύτερη από την σημερινή παγίδα στην οποία έχει πέσει η χώρα. Και θα είχαν δίκιο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρέπει να βγούμε από την ευρωζώνη; Όχι βέβαια. Ακόμα και η υποψία μιας εξόδου από το ευρώ θα γονατίσει την ελληνική κοινωνία άμεσα και αμετάκλητα. Η στατική σύγκριση εικόνων και πάλι οδηγεί σε καταστροφικές επιλογές που, αντί να οδηγήσουν στην εικόνα του ιδεατού 'μετά', οδηγούν σε μια άνευ προηγουμένου δυστοπία.
Έχει σημασία να κατανοήσουμε την απειλή της Στατικής Προβολής και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ως νοητική διαδικασία υπέρ συμπερασμάτων που αποτρέπουν εφικτές λύσεις σε μεγάλα προβλήματα. Δείτε για παράδειγμα την σημερινή στάση της Γερμανίας. Οι Γερμανοί πολίτες, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, θέλουν κοινό νόμισμα με την υπόλοιπη Ευρώπη αλλά πλήρως διαχωρισμένα χρέη από τους υπόλοιπους εξ ημών. Κατανοητό. Όμως και ανέφικτο. Οι Βορειοευρωπαίοι, γενικότερα, θεωρούν ότι οι Νοτιοευρωπαίοι δεν έχουμε την ίδια με αυτούς αφοσίωση στην δημοσιονομική πειθαρχία. Βλέπουν ότι, από την δεκαετία του 50 και μετά, εμείς οι Νότιοι (Ιταλοί, Έλληνες κλπ) δείξαμε μεγάλη ανεκτικότητα στα ελλείμματα και στον πληθωρισμό. Μας φοβούνται. Δεν θέλουν με τίποτα τα δικά μας χρέη, και ήθη, να μολύνουν τα δικά τους. Λένε: Από το να γίνει κάτι τέτοιο (π.χ. να εκδοθεί ευρωομόλογο), καλύτερα να γυρίσουμε στο μάρκο. Πρόκειται για άλλο ένα παράδειγμα αυτού που ονομάζω Στατική Προβολή: Φωτογραφίζουν το παρόν, ή το λίγο 'πριν', κατόπιν εξετάζουν στατικές, εναλλακτικές, εικόνες του μέλλοντος (π.χ. μία με το ευρώ και ευρωομόλογα και μία με ένα νέο μάρκο χωρίς ευρωομόλογα), και επιλέγουν αυτό που θεωρούν καλύτερο, πιο εύπεπτο. (Δείτε, για παράδειγμα, την τοποθέτηση του Τάσου Τέλλογλου.) Στο μεταξύ, οι στατικές αυτές συγκρίσεις επισκιάζουν τις ραγδαίες δυναμικές, ανεξέλεγκτες, εξελίξεις που συμβαίνουν γύρω μας - π.χ. το γεγονός ότι η ΕΚΤ αναγκάζεται καθημερινά να τυπώνει πακτωλούς ευρώ για να στηρίζει χρεοκοπημένες τράπεζες (σημ. πάνω από €140 δις έχουν πάει στις Ιρλανδικές τους τελευταίους 12 μήνες, χωρίς να πει κανείς Γερμανός κουβέντα). Άλλη μια φορά, η Στατική Προβολή, ως μέθοδος ανάλυσης, οδηγεί σε καταστροφικές επιλογές που αντί να φέρουν την Γερμανία πιο κοντά στην επιθυμητή στατική εικόνα την οδηγούν με σιγουριά σε μια άλλη, εφιαλτική, κατάσταση - π.χ. στην κατάρρευση του ευρώ, στην ηρωική έξοδο της Γερμανίας από την ευρωζώνη, στην θεαματική ανατίμηση του νέου μάρκου, και στην κατάρρευση της βιομηχανικής παραγωγής, της απασχόλησης και, τέλος, της κοινωνικής ειρήνης.

Συμπερασματικά, παντού και πάντα το δύσκολο είναι να πεις όχι τι θέλεις να γίνει αλλά πως θα το πετύχεις. Πως θα πας από την εικόνα που έχεις στο μυαλό σου για το τώρα στην εικόνα του πως θα ήθελες το μέλλον. Μάλιστα στον Καιρό της Κρίσης, την ώρα που καταρρέουν όλα γύρω σου, αυτή η μετάβαση είναι ακόμα πιο δύσκολη. Τίποτα δεν παραμένει δεδομένο για πολύ και οι στατικές συγκρίσεις το μόνο που κάνουν είναι να μας εμποδίζουν από το να πράξουμε το καθήκον μας στην δύσκολη στιγμή: Να μετριάσουμε δηλαδή τους κραδασμούς και να ελαχιστοποιήσουμε τον αριθμό των θυμάτων της Κρίσης, έτσι ώστε το πέρασμα στην μετά το 2008 εποχή να είναι όσο λιγότερο ανθρωποφάγο γίνεται. Η Πρότασή μας αυτόν τον σκοπό, άλλωστε, έχει. Αλλά προσκρούσει στις μεγάλες αντιστάσεις που προκαλεί η Στατική Προβολή πολλών μιας ανέφικτης εικόνας του πως θα ήθελαν το μέλλον. Προσκρούει όμως και σε άλλα δύο εμπόδια. Στον Ηθικό Πανικό και στο Υπαρκτό Συμφέρον.
Ηθικός Πανικός
Στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες, κατά την διάρκεια της περιόδου 1990-2005, η εγκληματικότητα μειώθηκε σημαντικά. Κι όμως. Οι περισσότεροι πολίτες, όταν ρωτιόντουσαν, απαντούσαν ότι ένιωθαν μεγαλύτερη ανασφάλεια και ότι φοβόντουσαν όλο και περισσότερο να ξεμυτίσουν από το σπίτι τους. Πρόκειται για κλασική περίπτωση ηθικού πανικού - μιας πλήρους αναντιστοιχίας μεταξύ της πραγματικότητας και του πως μια κοινωνική ομάδα, ολόκληρη η κοινωνία πολλές φορές, την αντιλαμβάνεται. Ο όρος, ηθικός πανικός, οφείλεται στον κοινωνιολόγο Stanley Cohen που τον όρισε (στο βιβλίο του Folk Devils and Moral Panics, του 1972) ως ένα έντονο, αρνητικό συναίσθημα που καταλαμβάνει μια μεγάλη κοινωνική ομάδα, πολλές φορές μια ολόκληρη κοινωνία, και το οποίο κάνει τα μέλη της να φοβούνται αλόγιστα πως κινδυνεύει η κοινωνική συνοχή.

Ένας ηθικός πανικός πάντα ξεκινά από κάποιο πραγματικό γεγονός αλλά παίρνει εντελώς δυσανάλογες διαστάσεις πριν οδηγήσει στην μαζική παρανόηση της πραγματικότητας. Σε αυτή την διαδικασία σημαντικό ρόλο παίζει πάντα μια κοινωνική υπο-ομάδα τα μέλη της οποίας ο Cohen ονομάζει 'ηθικούς επιχειρηματίες'. Στόχος τους: Να συσσωρεύσουν 'ηθικό κεφάλαιο' καταδεικνύοντας τους 'ηθικούς δαίμονες' που απειλούν την κοινωνική συνοχή και εναντίον των οποίων καλούν την υπόλοιπη κοινωνία να κινητοποιηθεί. Συνήθως, σε αυτή την διαδικασία βρίσκουν αρωγούς ΜΜΕ τα οποία αρπάζουν την ευκαιρία να επωφεληθούν από τον δημιουργούμενο ηθικό πανικό.

Τα επεισόδια ηθικού πανικού είναι περιπτώσεις όπου επισφαλείς απόψεις επικρατούν επειδή οι αντίθετες, ορθολογικές, γνώμες δαινομονοποιούνται και απορρίπτονται ως ταμπού πριν καλά-καλά ακουστούν. Στο αρχικό παράδειγμα παραπάνω, το να πει κανείς (π.χ. σε μια εκπομπή όπου οι συμμετέχοντες ωρύονται για την εγκληματικότητα) ότι η εγκληματικότητα στην πραγματικότητα μειώθηκε, ισοδυναμεί με το να πει πως η γη είναι επίπεδη. Απλά, δεν πρόκειται να ακουστεί καν η φωνή του. Κι ας λέει την αλήθεια!

Στην Κρίση της ευρωζώνης, δυστυχώς, παρατηρούμε έναν διττό ηθικό πανικό σε πλήρη εξέλιξη. Ο ένας εξελίσσεται στις πλεονασματικές χώρες, π.χ. Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία κλπ. Το πραγματικό γεγονός είναι η κρίση χρέους των ελλειμματικών χωρών. Στην βάση αυτού του εναύσματος, κάποιες κοινωνικές υπο-ομάδες συσσωρεύουν ίδιον 'ηθικό επιχειρηματικό κεφάλαιο' κατονομάζοντας τους 'ηθικούς δαίμονες', που δεν είναι άλλοι από τους τεμπέληδες Νότιους των οποίων η 'αήθης' δημοσιονομική συμπεριφορά απειλεί την κοινωνική συνοχή της χώρας τους. Όσο πιο επιτυχημένη είναι αυτή η συσσώρευση 'ηθικού επιχειρηματικού κεφαλαίου', τόσο πιο πολύ απομακρύνεται η Γερμανική κοινή γνώμη από την πραγματικότητα και τόσο πιο βαθειά βυθίζεται στην παράκρουση που της δημιουργεί το κρεσέντο του μεγεθυνόμενου ηθικού πανικού. Κάπου εκεί, η δυνατότητα ενός λογικού διαλόγου, μεταξύ ευρωπαίων εταίρων που προσπαθούν να βρουν μια από κοινού λύση σε μια κοινή Κρίση, εξαερώνεται.
Παράλληλα, ο ηθικός πανικός εξελίσσεται και σε ένα δεύτερο επίπεδο: εντός των προβληματικών χωρών όπως η δική μας. Και εδώ αναδεικνύεται μια ομάδα 'ηθικών επιχειρηματιών' οι οποίοι συσσωρεύουν το δικό τους κοινωνικό 'κεφάλαιο' ανακαλύπτοντας και καταδεικνύοντας τους 'ηθικούς δαίμονες' που απειλούν την 'εθνική αναγέννηση'. Ξεκινώντας από μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα ( την οποία ζει κάθε πολίτης αρκετά άτυχος ώστε να έχει να συναλλάσσεται το ελληνικό δημόσιο), αρχίζει η διαδικασία της συσσώρευσης εντόπιου 'ηθικού επιχειρηματικού κεφαλαίου' από την ανερχόμενη ομάδα των 'κοινωνικών επιχειρηματιών' οι οποίοι ξεκινούν δακτυλοδείχνοντας τους δημόσιους υπάλληλους, συλλήβδην, και επεκτεινόμενοι σε όποιον αμφισβητήσει την εύκολη εξήγηση, ότι δηλαδή η Κρίση οφείλεται στους εσωτερικούς 'ηθικούς δαίμονες' (συνδικαλιστές, όσους αρνούνται την σοφία της μείωσης των συντάξεων εν καιρώ Κρίσης, τους 'γραφικούς' που εξακολουθούν να πιστεύουν στις αρετές του να μην χρεώνονται δίδακτρα στους φοιτητές κλπ).
Υπό αυτό το κλίμα, όποιος τολμήσει να πει πως η Κρίση ίσως τελικά να έχει να κάνει με την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης, και για αυτό ίσως να πρέπει το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί σε επίπεδο ΕΕ, κατατάσσεται άμεσα και αμετάκλητα στην ομάδα αν όχι των 'ηθικών δαιμόνων' σίγουρα στην ομάδα των συνοδοιπόρων τους.

Υπαρκτό Συμφέρον
Στην εποχή της Κρίσης, διαστρεβλώνονται όλα. Ακόμα και αυτό που πολλοί θεωρούν συμφέρον τους συχνά αποδεικνύεται ότι δεν τους συμφέρει καθόλου. Νομίζουν, π.χ., πολλοί Γερμανοί ότι δεν τους συμφέρει η ενοποίηση των ευρωπαϊκών χρεών (π.χ. το ευρωομόλογο) και για αυτό προωθούν διμερείς δανειακές συμφωνίες με τα χρεοκοπημένα κράτη οι οποίες όμως συντελούν σε μια πολύ αναποτελεσματικότερη, και εν τέλει χειρότερη για την Γερμανία, ενοποίηση χρεών (είτε μέσω του ανεκδιήγητου Μηχανισμού Στήριξης, του EFSF, είτε μέσα από την μαζική παραγωγή χρήματος, από την ΕΚΤ, τα οποία πέφτουν, χωρίς αποτέλεσμα, στην μαύρη τρύπα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος). Παράλληλα, και πολλοί έλληνες, ιρλανδοί κλπ απορρίπτουν την ενοποίηση του χρέους φοβούμενοι πως κάτι τέτοιο θα μας στερήσει την (ανύπαρκτη) δυνατότητα άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής. Άλλοι πάλι, όπως ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας, ο κ. Mario Draghi, οδηγούνται από προσωπικές φιλοδοξίες (στην προκείμενη περίπτωση να τον αποδεχθεί η Γερμανία ως αντικαταστάτη του κ.Trichet) στην πεισματική υπεράσπιση του σημερινού αδιεξόδου. Παραδείγματα τέτοια, κακώς νοούμενων συμφερόντων, υπάρχουν πολλά. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και υπαρκτά συμφέροντα τα οποία έχουν σοβαρό λόγο να αντιστέκονται σε αποτελεσματικές προτάσεις εξόδου από την Κρίση. Θα δώσω δύο.
Το πρώτο μέρος της Πρότασής μας, το οποίο πρεσβεύει μια Μεγάλη Τριμερή Διαπραγμάτευση μεταξύ της ΕΚΤ, των ευρωπαϊκών τραπεζών και των υπερχρεωμένων κρατών-μελών, με στόχο την συμφωνημένη παραγραφή μέρους του δημόσιου χρέους από τις τράπεζες (με αντάλλαγμα την εγγύηση μακροπρόθεσμης ρευστότητας από την ΕΚΤ), προβληματίζει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παρόλο που οι ευρωπαϊκές τράπεζες, στην κατάσταση πανικού που βρίσκονται σήμερα, θα αποδέχονταν μια τέτοια εξέλιξη με σχετική ανακούφιση, το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα (λέγε με Wall Street) δεν την βλέπει με καλό μάτι. Ο,τιδήποτε αφήνει περιθώριο για την μη πληρωμή μέρους ενός χρέους προς τις τράπεζες, δημιουργεί 'κακό προηγούμενο' και, για αυτό, συσπειρώνει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποίο, με την σειρά του, επιστρατεύει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να υπονομεύσει μια τέτοια λύση.
Το δεύτερο παράδειγμα αφορά αποκλειστικά την Γερμανία και το υπαρκτό συμφέρον που εμποδίζει την ελίτ της να αποδεχθεί μια πρόταση ουσιαστικής εξόδου από την Κρίση. Μετά την ενοποίηση των δύο Γερμανιών, η Γερμανία κατάφερε με μαεστρία να ξεπεράσει την σημαντική κρίση που προέκυψε (λόγω του γιγάντιου κόστους της απορρόφησης της Ανατολικής Γερμανίας) μέσω αύξηση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της που βασίστηκε στην: (α) αναδιανομή εισοδήματος από την εργασία προς το βιομηχανικό κεφαλαίο, και (β) αναδιανομή του εργασιακού εισοδήματος εντός της εργατικής τάξης (μείωση των μισθών με αντάλλαγμα την αύξηση της απασχόλησης). Στον κόσμο της Γερμανικής εργασίας αποτέλεσμα αυτής της εντυπωσιακής διπλής διαδικασίας ήταν η σημαντική μείωση τόσο της ανεργίας όσο και του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων. Για να το πω απλά, ο αριθμός των εργαζόμενων φτωχών στην Γερμανία πολλαπλασιάζεται την ώρα που η ανεργία μειώνεται. Αυτό το νέο status quo αποτελεί, για την Γερμανική ελίτ, τεράστια κατάκτηση και πηγή πλούτου. Φυσιολογικά, δεν πρόκειται να ανεχθεί εύκολα καμία εξέλιξη η οποία θα το απειλήσει.
Το πρόβλημα με την Κρίση, όσον αφορά την διατήρηση του συγκεκριμένου status quo, είναι ότι η υπέρβασή της απαιτεί συμπίεση, σε επίπεδο ΕΕ, του αθροίσματος δημόσιου χρέους και τραπεζικών ζημιών, κάτι που με την σειρά του απαιτεί και την ενοποίηση των υπολειπόμενων δημόσιων χρεών. Αυτή η πραγματικότητα κάνει την Γερμανική ελίτ να αναρωτιέται: "Αν οι δικοί μας εργαζόμενοι, που δουλεύουν καλύτερα και αποδοτικότερα, δουν ότι η Γερμανική κυβέρνηση αποδέχεται μεταρρυθμίσεις που μειώνουν τα χρέη των υπερχρεωμένων κρατών και τις ζημίες των αφρόνων τραπεζιτών, δεν είναι πολύ πιθανόν να ανακινήσουν ζήτημα όσον αφορά την διανομή του εισοδήματος μεταξύ εκείνων και ημών εντός των συνόρων της Γερμανίας;" Αυτός ο δικαιολογημένος φόβος είναι, από μόνος του, ικανός να δημιουργήσει μεγάλες αντιδράσεις εναντίον προτάσεων όπως η δική μας. Παράλληλα αποτελεί κίνητρο για κοινωνικές ομάδες στο εσωτερικό της Γερμανίας να υποκινήσουν τον Ηθικό Πανικό που ανέφερα παραπάνω, αλλά και να πέφτουν συνεχώς στην παγίδα της Στατικής Προβολής (βλ. ακόμα πιο παραπάνω).
Ένα θεωρώ σίγουρο: Αν αυτά τα τρία εμπόδια αποτρέψουν την εφαρμογή μιας πρόταση εξόδου που να κινείται στις γενικές γραμμές που καταθέσαμε, το ευρώ θα αποτελέσει παρελθόν. Και τότε όλα τα υπαρκτά συμφέροντα, οι ηθικοί πανικοί, και οι στατικές προβολές θα φανούν ασήμαντες λεπτομέρειες μπροστά στην ολική καταστροφή που θα ακολουθήσει.
 

28 προτάσεις συμβολή της Δημοκρατικής Αριστεράς για διέξοδο από την οικονομική κρίση με όρθια την κοινωνία

Από την ομιλία/παρέμβαση του Προέδρου της Δ.Α. Φώτη Κουβέλη, στο θέατρο Γκλόρια 20/12/10:


1. Να τεθεί φρένο και να υπάρξουν περιορισμοί στην ξέφρενη λειτουργία των διεθνών hedge funds μέσα από μια συλλογική απόφαση στο G20 μια και καμιά οικονομική ζώνη από μόνη της δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει.

2. Η ανάγκη μιας κοινής δημοσιονομικής πολιτικής, μείωσης των ανισορροπιών, κοινής πορεία ανάπτυξης προκύπτει μέσα από τα αδιέξοδα για ακόμη περισσότερες υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης, που και προοπτικά και τα ίδια τα συμφέροντα της Γερμανίας θα βλάψει.

Γι΄αυτό και σήμερα είναι αναγκαία η σύμπηξη ενός πολιτικού αλλά και κοινωνικού ευρωπαϊκού μετώπου και η διασφάλιση ευρύτερων συμμαχιών όχι μόνο από τις χώρες του νότου για τη στήριξη του Μόνιμου Μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων που θα διαδεχτεί το 2013 το υφιστάμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας με σταθερή πρόνοια για αποτροπή εξαιρετικά δυσάρεστων παρενεργειών από την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα για τα κράτη που θα αντιμετωπίζουν μελλοντικά προβλήματα ρευστότητας ή φερεγγυότητας. Όπως επίσης και η εμμονή με νέους πλέον όρους στην πρόταση της ευρωπαϊκής αριστεράς για την έκδοση του ευρωομολόγου, και τη δημιουργία ενός μηχανισμού κοινής διαχείρισης του χρέους.

3. Η Δ.Α. υποστηρίζει την πρόταση της Συνομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων για την μεταφορά μέρους του εθνικού χρέους στην ΕΚΤ, που θα μπορούσε να κυμανθεί από το 60% ως το 40% της πρότασης Γιούνκερ-Τρεμόντι, για δημιουργία κοινής διαχείρισης του χρέους, που δεν θα απάλλασσε τις χώρες από τις υποχρεώσεις τους, αλλά θα περιόριζε το ρόλο των αγορών στις τρέχουσες επιθέσεις σε αυτές, καθώς και την έκδοση ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση ενός ευρωπαϊκού σχεδίου για την οικονομική ανάκαμψη.

4. Επιδιώκουμε βραχυ-μεσοπρόθεσμα πρώτα απ΄όλα να υλοποιηθεί η ανειλημμένη υποχρέωση από το τελευταίο Eurogroup για επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους των 110 δις μέχρι το 2021 για όλο το ποσό. Όπως επίσης να προωθηθούν όλες οι πρωτοβουλίες για το ευρωομόλογο. Μεσο-μακροπρόθεσμα και για το σύνολο πλέον των δανείων μας μέσα από διαδικασία μηχανισμού ρύθμισης που θα περιλαμβάνει τις υπερχρεωμένες χώρες, ΕΚΤ και πιστωτές, με τη διασφάλιση των κατάλληλων ευρωπαϊκών πολιτικών πρωτοβουλιών πρέπει να στοχεύουμε στην αναδιαπραγμάτευση μέσα από την οργανωμένη επιμήκυνση και αναχρηματοδότηση των ελληνικών χρεών.

5. To ξεπέρασμα της κρίσης θα κριθεί σε τρία μέτωπα :


-στην αποφυγή της χρεοκοπίας του δημοσίου και της κατάρρευσης της οικονομίας, που θα την πληρώσουν δραματικά όλοι, οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι νέοι.

- στην ανατροπή της άδικης κατανομής των βαρών σε βάρος των αδύνατων στρωμάτων, με την αύξηση των δημοσίων εσόδων μέσα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας και όχι μέσα από νέους έμμεσους φόρους καθώς και με την καταπολέμηση της ακρίβειας.

-στην υλοποίηση μιας αναπτυξιακής πορείας έξω από το πελατειακό σύστημα, υπέρ των πολιτών, μιας ανάπτυξης οικολογικής για τη βελτίωση της ζωής τους, με πλήρη σεβασμό στο περιβάλλον, με ουσιαστική παρέμβαση στο κράτος, στην Αυτοδιοίκηση με αποκέντρωση και στους θεσμούς, αλλά και στην οικονομία με στόχο την προώθηση δομικών μεταρρυθμίσεων, με δυναμική συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πλαίσιο

6. Η Δ.Α. ζητά επαναπροσανατολισμό του συστήματος κοινωνικής προστασίας για την ανακούφιση όσων πλήττονται από την κρίση.

* Προνοιακό επίδομα ανεργίας για όλους τους μακροχρόνια άνεργους που πληρούν κάποια λογικά εισοδηματικά κριτήρια.

* Ενιαίο επίδομα παιδιού για όλες τις οικογένειες.

* Επίδομα ενοικίου όπως και στις άλλες χώρες, δηλ. για όλους τους ενοικιαστές χαμηλού εισοδήματος.

* Προετοιμασία για την πιλοτική εφαρμογή ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.

Η χρηματοδότηση των παραπάνω μπορεί να προκύψει εκτός των άλλων και από κατάργηση των προνομίων που διατηρούνται ακόμη: ένταξη ΟΓΑ στο νέο ασφαλιστικό, κατάργηση των κρατικών επιδοτήσεων και «κοινωνικών πόρων» προς τα «ευγενή ταμεία».

7. Την Αλληλεγγύη με τη Φύση και το Παγκόσμιο Οικολογικό Σύστημα που απαιτεί ριζικές αλλαγές στην ελληνική περιβαλλοντική νομοθεσία. Την Αλληλεγγύη στις επόμενες γενιές που απαιτεί: την «ενεργειακή λιτότητα» με ανάπτυξη ήπιων, ανανεώσιμων πηγών και καταστολή της κατανάλωσης ορυκτών ενεργειακών πόρων με κάθε πρόσφορο τρόπο, την αποτελεσματική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με προστατευόμενες περιοχές, ακτές και δάση, με διαχείριση των νερών ως φυσικό πόρο σε ανεπάρκεια, με χωρικά δίκαιη διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων, με δεσμευτικό χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό και κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, την κατάργηση της γενετικής βιομηχανίας, τα μέτρα προειδοποίησης και πρόληψης από τις φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές.

8. Η ανάγκη για πράσινη στροφή της οικονομίας δεν έρχεται σε μια λανθασμένη χρονική στιγμή. Αντίθετα, είναι μια ώριμη δυνατότητα για τον κόσμο της οικονομίας, που επιπλέον έχει πολύ μεγάλη κοινωνική αποδοχή.

Σήμερα παρά τη μεγάλη συζήτηση , η στροφή στις ΑΠΕ καρκινοβατεί, με μεγάλους κινδύνους υστέρησης στις υποχρεώσεις τις χώρας στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, γεγονός που και οικονομικούς κινδύνους συνεπάγεται και εντείνει την εξάρτηση της χώρας από τις συμβατικές πηγές ενέργειας, αλλά και αφήνει τη χώρα έκθετη απέναντι στην «τρόικα», περιορίζοντας και εγκλωβίζοντας τις ενεργειακές της επιλογές.

9. Η προοπτική μίας απελευθερωμένης και λειτουργικής αγοράς ενέργειας θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία για ανάπτυξη και όχι ως αγγαρεία.

Σε αντίθεση με τις σημερινές πρακτικές χειραγώγησης των τιμών ενέργειας οι οποίες οδηγούν σε πλήρη στρέβλωση του ανταγωνισμού, η εύρυθμη και δίκαιη λειτουργία της αγοράς εγγυάται ένα σταθερό επενδυτικό περιβάλλον για τις ΑΠΕ και, σε συνδυασμό με και με τη βιομηχανική πολιτική εξοικονόμησης ενέργειας, ενισχύει τη βιώσιμη ανάπτυξη και εξασφαλίζει το μακροπρόθεσμο όφελος των πολιτών και των παραγωγικών δυνάμεων αυτής της χώρας.

Έχοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα η Δ.Α. προτείνει:

- Τη θεώρηση ως ύστατης λύσης του σεναρίου ανταλλαγής μονάδων μεταξύ ΔΕΗ και αξιόπιστων ηλεκτροπαραγωγών. Και μόνο υπό την προϋπόθεση ύπαρξης αυστηρού χρονοδιαγράμματος απεξάρτησης της χώρας από το λιγνίτη και με ταυτόχρονο πρόγραμμα οικονομικοκοινωνικής και αναπτυξιακής αναπροσαρμογής των περιοχών εκμετάλλευσης του λιγνίτη.

- Τη διασφάλιση της αποκλειστικής ιδιοκτησίας του Δημοσίου στους μεγάλους Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς

- Τη διασφάλιση της απρόσκοπτης ανάπτυξης των ΑΠΕ, εφαρμόζοντας κατ’ ελάχιστον τα προβλεπόμενα στο ‘ΕΣΔΑΠΕ’, καθώς και τον αναπτυξιακό χαρακτήρα του ενεργειακού μας μοντέλου με τη δημιουργία δεκάδων χιλιάδων νέων πράσινων θέσεων εργασίας.

-Τη συμβολή στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των Ελλήνων πολιτών, που δοκιμάζονται από την κρίση, μέσω της παροχής ισχυρών φορολογικών κινήτρων για δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια.

10. Επιδιώκουμε την ανάπτυξη ενός εναλλακτικού πόλου οικονομικής δραστηριότητας, της Πράσινης Κοινωνικής Οικονομίας, δηλαδή έναν χώρο της οικονομίας που βρίσκεται ανάμεσα στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα της οικονομίας και στον οποίο διεξάγονται οικονομικές δραστηριότητες με κοινωνικούς σκοπούς και στόχους, δηλαδή δραστηριότητες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που παράγουν κοινωνικό και ατομικό όφελος. Η πράσινη κοινωνική οικονομία είναι μια εξελιγμένη μορφή κοινωνικής οικονομίας επιτυγχάνει σε μια κρίσιμη διπλή στόχευση: ενισχύει οικονομικά τους ασθενέστερους, εξασφαλίζοντας καλύτερους όρους προστασίας και βελτίωσης του περιβάλλοντος.

Απαραίτητο συμπλήρωμα αυτής της νέας πολιτικής για την φύση που εμείς προωθούμε είναι η ενεργός συμμετοχή της κοινωνίας.

11. Τη βαθιά τομή στο χώρο του δημόσιου τομέα, με δημόσια διοίκηση που θα μετατραπεί από τροχοπέδη κάθε παραγωγικής προσπάθειας σε αποφασιστικό αρωγό της και με νέο ρόλο των απαραίτητων δημόσιων επιχειρήσεων.

Τα μέτρα δεν αρκεί να αποφασίζονται και να ψηφίζονται.

Πρέπει κάποιος να τα εφαρμόζει και να τα υλοποιεί ώστε να αποδίδουν. Δεν υπάρχει στη σημερινή Ελλάδα τέτοιος διοικητικός µηχανισµός

Το σημαντικότερο. Ελλείπει παντελώς το σύστημα ελέγχου σε όλα τα επίπεδα (οικονομικό, ποιοτικών προδιαγραφών, εφαρμογής κοινοτικής νομοθεσίας, ιχνηλασιμότητας, κλπ). Χωρίς ένα σαφή, διαφανή, ενιαίο (όχι διεσπαρμένο σε διάφορες υπηρεσίες και Υπουργεία) και αποτελεσματικό ελεγκτικό μηχανισμό, οποιαδήποτε πολιτική, ακόμη και καλών προθέσεων, ακυρώνεται.

Η πλήρης μηχανοργάνωση και η επιβολή του διπλογραφικού συστήματος σε όλο τον δημόσιο τομέα αποτελεί πρωταρχική προϋπόθεση για στοιχειώδη λειτουργία και έλεγχο. Δεν αποτελεί λεπτομέρεια . Όλες οι κυβερνήσεις της τελευταίας 20ετίας σε αυτήν αναφέρονται . Δεν την έχουν προωθήσει μέχρι σήμερα!

12. Οι ανισότητες που υπάρχουν σε μισθούς και συντάξεις, οι αδιανόητες αδικίες, οι παραλογισμοί στην αξιολόγηση προσόντων και προσφοράς πρέπει να εκλείψουν. Τασσόμαστε υπέρ του ενιαίου, εξορθολογισμένου μισθολογίου, στο οποίο θα πρέπει να ενσωματωθούν τα επιδόματα. Πρέπει για όλους τους υπαλλήλους και λειτουργούς του δημοσίου πλαφόν δύο φορές το κατά κεφάλην ΑΕΠ για τις συντάξεις (περίπου 45.000 ευρώ το χρόνο) και τέσσερις φορές το ΑΕΠ για τους μισθούς του δημόσιου τομέα (περίπου 90.000 ευρώ το χρόνο) – μηδενός εξαιρουμένου.

13. Είναι κοινή διαπίστωση ότι χρειάζεται μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά του. Οι προτάσεις για κατάργηση ή και ενοποίηση Οργανισμών κινούνται σε θετική κατεύθυνση, Καρκινοβατεί όμως η εφαρμογή και ένας μόνο φορέας στο διάστημα αυτό έχει καταργηθεί. Στην όλη αυτή πορεία ελλοχεύει ο κίνδυνος η διαδικασία αυτή να γίνει όχημα κατάργησης «ενοχλητικών» Φορέων (βλ. συζήτηση για κατάργηση του Οργανισμού Αθήνας)

Αναδιαρθρώσεις, νέα επιχειρησιακά σχέδια, των μεγάλων Δημοσίων επιχειρήσεων πρέπει να προχωρήσουν. Αυτές δεν είναι δυνατόν να εξαντλούνται μόνο και μάλιστα εκ των προτέρων σε μειώσεις μισθών και προσωπικού , που και αυτές οφείλουν να αντιμετωπισθούν. Οι αμοιβές σε όλες στις ΔΕΚΟ, από τον κλητήρα μέχρι τον διευθύνοντα σύμβουλο πρέπει να συνδέονται άμεσα με την ποιότητα του παρεχόμενου κοινωφελούς έργου. Πρέπει να υπάρχει αντιστοίχηση των μισθών με την εργασία που παράγεται. Έχουμε ταχθεί υπέρ της ανασυγκρότησης των επιχειρήσεων και όχι υπέρ του περιορισμού των υπηρεσιών που πρέπει να προσφέρουν στους πολίτες. Με την έννοια αυτή είμαστε ριζικά αντίθετοι στην περικοπή του μισού δικτύου του σιδηροδρόμου, ακόμα και αυτών των τμημάτων που πρόσφατα ανακαινίσθηκαν με κοινοτικά κονδύλια, για εύκολη περικοπή ελλειμμάτων.

14. Τη δημοκρατική φορολογική μεταρρύθμιση, που συνίσταται στην αναλογική και προοδευτική συμβολή όλων των πολιτών και εμείς επιμένουμε να περιλαμβάνει και τον αρνητικό φόρο εισοδήματος για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.

Τη λειτουργική ανασυγκρότηση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών προκειμένου να αποκατασταθεί η φορολογική ισότητα και να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα με την άμεση ενίσχυση των εισπρακτικών υπηρεσιών των ΔΟΥ.

Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να υπάρξει επανεξέταση του συνόλου των φορολογικών ελαφρύνσεων από μηδενική βάση, ενίσχυση των φορολογικών μηχανισμών και ορισμός ποσοτικών στόχων για την μείωση της παραοικονομίας, της απώλειας εσόδων από φόρους που δεν εισπράττονται.

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού η απώλεια εσόδων από το ΦΠΑ φτάνει το 30% έναντι 12% μέσου όρου στην ΕΕ. Πρακτικά αυτό σημαίνει απώλεια περίπου 5 δις € το 2009 και 5,3 δις € το 2010. Εάν η απώλεια εσόδων περιοριζόταν στο 20% (από 30%) θα εξασφαλίζονταν επιπλέον έσοδα 1,6 δις € το 2009 και 1,8 δις € το 2010.

Σύμφωνα με μελέτες (ΟΑΣΑ) το ποσοστό της παραοικονομίας στην Ελλάδα κινείται κοντά στο 30% του ΑΕΠ. Με πρόχειρους υπολογισμούς αυτή σημαίνει ότι η απώλεια φορολογικών εσόδων (εάν υποθέσουμε ότι ο λόγος φόρων/ΑΕΠ θα παρέμενε σταθερός) ανέρχεται σε περίπου σε 15 δις € το 2009 και 15 δις € το 2010 . Η μείωση της παραοικονομίας στο 15% του ΑΕΠ θα προσέθετε περίπου 7,5 δις € στον προϋπολογισμό του 2009 και 7,8 δις € στον προϋπολογισμό του 2010.

Την εξοικονόμηση πόρων μέσα από τον περιορισμό στο ελάχιστο του τερατώδους μηχανισμού μεταφοράς εισοδημάτων υπό τη μορφή κινήτρων, επιδοτήσεων, επιχορηγήσεων και φοροαπαλλαγών. Ιδιαίτερες περιοχές αναζήτησης πόρων η φορολόγηση της μεγάλης ακίνητης περιουσίας, η εκκλησιαστική και μοναστηριακή περιουσία και οι φοροαπαλλαγμένες εμπορικές συναλλαγές τους.

Μείωση ΦΠΑ σε είδη διατροφής ζωτικών στη διαβίωση στο 6.5% και αύξηση στα είδη υπερπολυτελούς διαβίωσης πέραν του 23%.

15. Την ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου του προϋπολογισμού. Αντί της περικοπής- φέτος η χώρα θα έχει το χαμηλότερο ΠΔΕ από το 2001 και έπειτα, ως ποσοστό του ΑΕΠ (3,7%)-, το ΠΔΕ πρέπει να ενισχυθεί και να αποκτήσει πολυετή χαρακτήρα. Ιδιαίτερο βάρος αποκτά η αξιοποίηση των διαθεσίμων από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία τα επόμενα τρία χρόνια. Η χώρα "πληρώνει" (χάνει) σημαντικό μέρος των κοινοτικών εισροών που μας αναλογούν, ακυρώνοντας το όποιο θετικό αποτέλεσμα επίπονων (δημοσιονομικών) διαπραγματεύσεων για μικροποσά και με υψηλό διαπραγματευτικό τίμημα.

16. Αναγκαία είναι η αναπροσαρμογή του ΕΣΠΑ καθώς και η εφαρμογή συστημάτων αξιολόγησης της αναπτυξιακής και της κοινωνικής αποτελεσματικότητας των δαπανών. Πρέπει να καταβληθεί εργώδης προσπάθεια για αύξηση της απορροφητικότητάς του που για το τέλος του 2011 αναμένεται να φτάσει στο 15%- απομένουν τρία χρόνια ακόμη ενώ τα κονδύλια του ΕΣΠΑ για την ενίσχυση της απασχόλησης παρουσιάζουν μέσο σταθμικό όρο συνολικής απορρόφησης μόνο 6.2%.

Αναπτυξιακοί άξονες προτεραιότητας θα μπορούσαν να ήταν η ενίσχυση της πράσινης οικονομίας, του πολιτιστικού-τουριστικού συμπλέγματος, της ποιοτικής αγροτικής παραγωγής και πρωταρχικά της στήριξης της εργασίας.

17. Την στενότητα διάθεσης πόρων του δημοσίου για χρηματοδότηση αναγκαίων έργων και τη συνακόλουθη αύξηση της απασχόλησης θα μπορούσε να αντιμετωπίσει η επέκταση της χρονικής διάρκειας των παραχωρήσεων του αεροδρομίου Ελ.Βενιζέλος, της Αττικής Οδού, της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου ,όχι απλώς για την αυτόματη εταιρική συμμετοχή του δημοσίου , άρα και τη συμμετοχή στα έσοδα, αλλά κυρίως στην ενεργοποίηση ΣΔΙΤ για συγκεκριμένα έργα όπου η συμμετοχή του δημοσίου θα είναι τα μελλοντικά έσοδα.

18. Κάτω από την πίεση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, οι αμυντικές δαπάνες εμφανίζουν τα τελευταία χρόνια σταθερή μείωση. Γι΄αυτό και αίσθηση αποτελεί το γεγονός ότι τα εξοπλιστικά προγράμματα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας προβλέπονται αυξημένα το 2011 (σε ταμειακή βάση) κατά 100 εκατ. Υπάρχουν περιθώρια για ουσιαστικές ακόμη περικοπές σε μέσα και οπλικά συστήματα, που δεν εξυπηρετούν την αμυντική θωράκιση της χώρας, αλλά εντάσσονται στους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ

19. Την αντιμετώπιση του υπέρογκου ελλείμματος του ισοζυγίου συναλλαγών και του εμπορικού ισοζυγίου(σταθερά αρνητική πρωτιά στην ΕΕ.) Το έλλειμμα αυτό αντανακλά δομικά προβλήματα της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.

Η χώρα παράγει προϊόντα και υπηρεσίες που δεν καταναλώνονται ούτε στο εσωτερικό και αντιθέτως εισάγει άλλα ή ομοειδή συνεχώς. Αυτό σημαίνει είτε λαθεμένες επιλογές παραγωγικών προτύπων είτε υψηλό κόστος παραγωγής. Τραγική συνέπεια είναι ότι διαρκώς επιχειρήσεις κλείνουν και η ανεργία εκτινάσσεται στα ύψη.

Η πολιτική επιλογή πρέπει να εστιάζεται πρώτα απ’ όλα στον εντοπισμό των τομέων παραγωγικής δραστηριότητας που είναι σε θέση να αποτελέσουν πόλους ανάπτυξης για τη χώρα ή εστίες συγκριτικού πλεονεκτήματος μέσω παραγωγικών και τεχνολογικών εξειδικεύσεων που ταυτόχρονα θα σέβονται το περιβάλλον. Στις γενναίες επενδύσεις στην παιδεία, στην επιστημονική έρευνα. Στην στήριξη στην πλήρη απασχόληση, στη σταθερή και ποιοτική εργασία και σε ικανοποιητικούς μισθούς.

Η χώρα οφείλει να στηρίξει την επιχειρηματικότητα, να δώσει τη μάχη της ανταγωνιστικότητας στο πεδίο της καινοτομίας και της ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών, που ενσωματώνουν τεχνολογικό προβάδισμα και υψηλή προστιθέμενη αξία. Να ενθαρρύνει τις ομάδες παραγωγών και της συλλογικής επιχειρηματικής δράσης των νέων, που μπορούν να επινοούν και να προσφέρουν νέα προϊόντα, ικανά να κερδίσουν μια θέση στις διεθνείς αγορές.

20. Ιδιαίτερη συντονισμένη προσπάθεια, μέσα και από σειρά κινήτρων πρέπει να καταβληθεί για την ενίσχυση της ναυτιλίας και την στροφή σε ελληνικά πληρώματα, αλλά κυρίως προς την ενθάρρυνση του εκσυγχρονισμού του ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου με την συμμετοχή του ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου. Όταν «κτίζεται» μεγάλος αριθμός νέων πλοίων από έλληνες εφοπλιστές σε γειτονική χώρα είναι αδιανόητο να μην καταβάλλεται απολύτως στοχευμένη πρωτοβουλία για την προσέλκυσή τους στη χώρα μας

21. Η ενίσχυση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, για τη μείωση της εξάρτησης της χώρας μας από τους μεγάλους κατασκευαστές σύγχρονων οπλικών συστημάτων, αλλά και για τη δημιουργία ενός πεδίου εφαρμογής καινοτομιών.

22. Τη διαμόρφωση ενός ισχυρού πυλώνα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα υπό τον έλεγχο του δημοσίου, που θα περιλαμβάνει την Εθνική, όπου το δημόσιο επανακτά το κρίσιμο πακέτο μετοχών για τον ουσιαστικό έλεγχό της, και τις λοιπές τράπεζες δημόσιου συμφέροντος ΑΤΕ, ΤΤ, και Ταμείο παρακαταθηκών και δανείων Στόχος η εξασφάλιση της ομαλής ροής του χρήματος και της χρηματοδότησης της οικονομίας, η συμπίεση των επιτοκίων.

Τη διευκόλυνση με νομοθετική ρύθμιση, της επέκτασης του θεσμού των συνεταιριστικών τραπεζών.

Εξετάζουμε την πρόταση του ΟΕΕ για ίδρυση Δημόσιας Τράπεζας ειδικού σκοπού με στόχο τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας και του Δημόσιου Χρέους.

23. Την ουσιαστική στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με ενίσχυση για απρόσκοπτη ροή της χρηματοδότησής τους, με νομοθετική κατάργηση των καταχρηστικών πρακτικών και χρεώσεων των τραπεζών, με οργάνωση και έλεγχο του τομέα παροχής υπηρεσιών, με συλλογική συμμετοχή τους στις κρατικές προμήθειες.

Σημαντικές χρηματοδοτήσεις πρέπει, επίσης, να στραφούν από το τρέχον ΕΣΠΑ με την ενίσχυση του εξαγωγικού προσανατολισμού τους και τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων τους.

24. Την πρωταρχική κρατική μέριμνα για χρήσεις γης στην ύπαιθρο, για εκσυγχρονισμό της γεωργίας, των μεταποιητικών μονάδων αλλά και των δικτύων εμπορίου και διακίνησης αγροτικών αγαθών, για μεταφορά πόρων στον πυλώνα της Αγροτικής Ανάπτυξης ώστε να ενισχυθούν κατά προτεραιότητα τα αγροτικά νοικοκυριά. Την επιδίωξη της πολυλειτουργικότητας του αγροτικού τομέα, με έμφαση στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία. Τη στοχευμένη και συνεπή ενίσχυση της κτηνοτροφίας, κύριας πηγής εισοδήματος αγροτικού πληθυσμού για περιοχές όπου δεν υπάρχουν άλλες πηγές απασχόλησης. Την εξυγίανση και πλήρη ανασυγκρότηση των αγροτικών συνεταιρισμών και οργάνωση των αγροτών σε ομάδες παραγωγών.

25. Την πλήρη και αξιοπρεπή απασχόληση. Εργασιακές σχέσεις και συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας που παρέχουν στους εργαζόμενους, Έλληνες και μετανάστες, σιγουριά και διαμορφώνουν όρους δημιουργικής και υπεύθυνης απασχόλησης, που ευνοούν τη συλλογικότητα, τη συνεργασία, την ανάληψη ευθυνών και την αλληλεγγύη. Μια πολιτική ακριβώς στον αντίποδα της πλήρους απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων που ακολουθεί η κυβέρνηση

26. Την εγγύηση της κοινωνικής ασφάλειας όσων διαβιούν στη χώρα μέσα από ένα ασφαλιστικό σύστημα που θα χρηματοδοτείται σταθερά και με ενιαίους όρους από τους εργαζόμενους, το κράτος και τους εργοδότες, χωρίς την οποιαδήποτε ανάγκη άνισης καταφυγής σε κοινωνικούς πόρους, θα διασφαλίζει τα αποθεματικά των ταμείων, θα αντιμετωπίζει την εισφοροδιαφυγή και εισφοροαπαλλαγή και την ανασφάλιστη εργασία καθώς και την πρόσβαση και χρήση των υπηρεσιών υγείας, που θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από πλήρη ισότητα για όλους τους πολίτες.

27. Την αλλαγή του βασικού προσανατολισμού στον τομέα της υγείας στην κατεύθυνση της πρόληψης και ανάπτυξης της πρωτοβάθμιας φροντίδας με ιδιαίτερη έμφαση στην αναμόρφωση του ΕΣΥ, στη δημιουργία ενός Ενιαίου Φορέα Υγείας στη γενναία χρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος υγείας και άμβλυνση των εξωπραγματικών ιδιωτικών δαπανών. Μείζον ζήτημα εδώ η αντιμετώπιση στη πράξη της σπατάλης και των εξωφρενικών δαπανών για προμήθειες υλικών και φαρμάκων, που θα εξοικονομήσει πόρους για την ανασυγκρότηση του υγειονομικού συστήματος.

28. Την αποδοχή ότι βάση μιας νέας πορείας για την παιδεία είναι η αναγνώριση των αποτυχιών του συστήματος και των μεταρρυθμίσεών του. Την απαίτηση για μια εκπαίδευση που να αντιστοιχεί στις αυξημένες ανάγκες της εποχής, των πολιτών και της χώρας. Την αφετηριακή προσέγγιση ότι συνολική λύση δεν μπορεί να αποτελούν οι άτυπες και οι νόμιμες μορφές ιδιωτικοποίησης που σημειώνουν ραγδαία αύξηση και ότι το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να παρέχει ίσες ευκαιρίες σε όλους του πολίτες. Τον αυτόνομο μορφωτικό ρόλο του Λυκείου, όσο και την αξιοκρατική  πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το δημόσιο, ισχυρό μαζικό, αυτοδιοικούμενο πανεπιστήμιο που λογοδοτεί στην ελληνική κοινωνία.

Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010

ΝΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ!

του Γεράσιμου Γεωργάτου* 

Όλες σχεδόν τις κρίσεις του καπιταλισμού η αριστερά έσπευδε και τις χαρακτήριζε δομικές και συστημικές, υποδηλώνοντας έτσι ότι διαμορφώθηκαν οι αντικειμενικές συνθήκες για την ανατροπή του, με την ανάλογη ωρίμανση και του υποκειμενικού παράγοντα. Το ίδιο κάνει και σήμερα, ευθέως το ΚΚΕ και εμμέσως άλλες δυνάμεις της αριστεράς εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Όμως ο 20ός αιώνας έδειξε ότι η διά της βίας ανατροπή του καπιταλισμού και η επιβολή του σοσιαλισμού, όπου επιχειρήθηκε, κατέληξε στον σοβιετικού τύπου ολοκληρωτισμό. Μάλιστα, οι μεγαλύτεροι αντικομμουνιστές είναι όσοι επιμένουν στην υποστήριξη του Σταλινισμού, της μεγαλύτερης στρέβλωσης και συκοφαντίας του μαρξικού απελευθερωτικού οράματος.

Μια σύγχρονη αριστερά – και η Δημοκρατική Αριστερά, αφού αυτοπροσδιορίζεται ως τέτοια – αν όντως θέλει να σηματοδοτήσει μια τομή με το πρόσφατο και το απώτερο παρελθόν, οφείλει να τοποθετηθεί ευθαρσώς απέναντί του και να συνάγει τα ανάλογα συμπεράσματα, για μια πολιτική αρχών που θα συγκροτούν την ταυτότητά της και θα ορίζουν το πλαίσιο από όπου θα απορρέουν και οι τοποθετήσεις της στην τρέχουσα συγκυρία.

Συνεπώς, ο σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία στον οποίο αναφέρεται, δεν είχε, ούτε θα μπορούσε να έχει καμιά σχέση με εκείνα τα καθεστώτα. Αντιθέτως, επιχειρήθηκε με τη μεταρρυθμιστική στρατηγική σε χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού, όπως εκφράστηκε με τον Ούλοφ Πάλμε στη Σουηδία, τον Μπρούνο Κράισκι στην Αυστρία, τον Βίλι Μπράντ στη Γερμανία, κλπ. Πρόκειται για τη μεταπολεμικά συνδεδεμένη με το όνομα της σοσιαλδημοκρατίας «χρυσή τριακονταετία» (1945 – 1975), όπου υπό το κυρίαρχο κεϋνσιανό μοντέλο στήριξης της ζήτησης, δηλαδή των δυνάμεων της εργασίας «… οι αξίες της αλληλεγγύης και της ισότητας μπορούσαν να ικανοποιηθούν εντός καπιταλισμού με το κοινωνικό κράτος και την κρατική εγγύηση της πλήρους απασχόλησης.» (Ε. Τσακαλώτος, Αυγή, 10/12/2010).

Η πετρελαϊκή κρίση του 1973, η εγκατάλειψη του κανόνα του χρυσού και των συμφωνιών του Bretton Woods, ο στασιμοπληθωρισμός και η ανερχόμενη ανεργία, σημαδεύουν το πέρασμα από το κεϋνσιανό στην κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου μοντέλου στήριξης της προσφοράς, δηλαδή των δυνάμεων του κεφαλαίου. Η δε σοσιαλδημοκρατία, τη δεκαετία του 80, μετατοπίζεται και υιοθετεί τη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία, με χαρακτηριστικότερες τις περιπτώσεις Μπλερ στη Βρετανία και Σρέντερ στη Γερμανία, για να ακολουθήσουν βαθμιαία και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, ενώ το καθ` ημάς ΠΑΣΟΚ προώθησε ταυτόχρονα ένα ανορθολογικό μείγμα προνοιακών πολιτικών και πελατειακών δικτύων εξαιτίας των οποίων καθίσταται πολλαπλά δύσκολη η υπεράσπιση των δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών στη χώρα μας. Η δε σημερινή κυβέρνηση αποπειράται καθυστερημένα, σε συνθήκες κρίσης και δια της εξωτερικής επιβολής του Μνημονίου, το εξορθολογιστικό σοκ που έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί στη φάση της ανάπτυξης και όχι της ύφεσης, κατά το πρώτο ήμισυ της δεκαετίας. Γι` αυτό θα αποτύχει.

Όμως η μετατόπιση της σοσιαλδημοκρατίας ούτε συνολική και οριστική μπορεί να θεωρείται και κυρίως δεν ακυρώνει την πολύτιμη κληρονομιά του κοινωνικού κράτους. Αυτή την κληρονομιά πρέπει να μετουσιώσει στις σημερινές συνθήκες μια σύγχρονη αριστερά που έχει αφήσει οριστικά πίσω της το ναυάγιο του υπαρκτού και των παραφυάδων του.

Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, διεθνών τεχνολογικών δικτύων, ανοιχτών κεφαλαιαγορών και αυξημένης διασύνδεσης των οικονομιών, είναι φυσικά αδιανόητη η επιστροφή στον εθνικό κεϋνσιανισμό και στο εθνικό κράτος πρόνοιας. Μια τέτοια απόπειρα θα αποτελούσε αναχρονιστική χαοτική οπισθοδρόμηση με καταστροφικές συνέπειες. Ας το σκεφτούν διπλά όσοι προτείνουν έξοδο από την Ε.Ε και επιστροφή στη δραχμή.

Όμως με αφορμή τη σημερινή πολύπλευρη διεθνή κρίση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, την αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι η απάντηση στην απορρύθμιση και τη χρηματοπιστωτική κυριαρχία είναι οι πολιτικές πρωτοβουλίες για επιβολή διεθνών κανόνων και ρυθμιστικών πλαισίων, μια σύγχρονη αριστερά μπορεί να θέσει ως εφικτό οραματικό στόχο έναν ευρωπαϊκό πράσινο κεϋνσιανισμό, ένα καθολικό κοινωνικό μοντέλο σε ευρωπαϊκή κλίμακα, με προώθηση της οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης, δίνοντας έτσι πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο στον αριστερό ευρωπαϊσμό και την οικολογική εγρήγορση που επικαλείται. Έτσι αξιοποιεί τις καλύτερες παραδόσεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, καλύπτει το κενό που αυτή έχει αφήσει πίσω της και ταυτόχρονα της ασκεί πίεση για αλλαγή τροχιάς με προοπτική τις προγραμματικές συγκλίσεις.

Ένα τέτοιο προγραμματικό πλαίσιο μπορεί να κερδίσει τις συνειδήσεις των ευρωπαίων και των ελλήνων πολιτών, καθώς στον αναπτυγμένο καπιταλισμό οι προλετάριοι-εργαζόμενοι έχουν να χάσουν πολύ περισσότερα πράγματα από τις αλυσίδες τους και γι` αυτό, παρά τα δικαιολογημένα ξεσπάσματα εξαιτίας της κρίσης, θα επιλέξουν τη στρατηγική των μεταρρυθμίσεων από τη ρητορική της ανατροπής.

Καθήκον συνεπώς μιας σύγχρονης αριστεράς είναι να διασώσει τον καπιταλισμό μεταρρυθμίζοντάς τον υπέρ των πολιτών, για να συνεχίσει να υπάρχει και η προοπτική του σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία.

Εξάλλου, ο καπιταλισμός δεν είναι παντού ο ίδιος. Αν, σύμφωνα με τον Σλαβόι Ζίζεκ (Καθημερινή, 12/10/2010), «αυτή τη στιγμή έχουμε τρία διαθέσιμα μοντέλα, που διεκδικούν την ηγεμονία: το φιλελεύθερο-αγγλοσαξονικό, το ασιατικό-αυταρχικό και το λατινοαμερικανικό-λαϊκιστικό», τότε εμείς ας επιλέξουμε ένα τέταρτο: το ευρωπαϊκό-κοινωνικό.



*Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Δημοκρατικής Αριστεράς