Η κοινωνία και οι ροπές της ύφεσης

από τον left liberal synthesis

Πλάκα πλάκα κλείσαμε ένα σχεδόν χρόνο από το μνημόνιο. Ένας ημερολογιακός χρόνος είναι πολύ και όταν αυτός περιλαμβάνει τόσες ρυθμίσεις γίνεται ένας πυκνός χρόνος. Εκείνο που είναι σαφές ότι η Ελληνική κοινωνία, άλλαξε σε ένα χρόνο. Το μνημόνιο δεν μεταφέρει μόνο πόρους, αλλά μεταβάλει σχέσεις αντιλήψεις συμπεριφορές. Η καλπάζουσα ανεργία και η διάχυτη ανησυχία δημιουργούν ένα είδος black out. Βέβαια το μνημόνιο θεωρήθηκε η στρατηγική εμπέδωσης της οικονομικής κυριαρχίας των Ελιτ, αλλά παρουσιάστηκε και ως η μοναδική υπαρκτή λύση. Δεν ξέρω πόσοι το έχουν συνειδητοποιήσει αλλά είμαστε μεταμνημονιακή κοινωνία ή καλύτερα μια «υφεσιακή» κοινωνία. 

Και ενώ η συγκυρία και ύφεση είναι το καλύτερο επιχείρημα για να αποδείξει τις κρίσεις του καπιταλισμού, αυτό δυστυχώς αφορά μόνο όσους έχουν την ικανότητα, τη θέληση, το περιβάλλον και τις παραστάσεις και το χρόνο, για να στοχαστούν για την αιτία του κακού. Η ύφεση όμως για πολλούς, πάρα πολλούς, ίσως τους περισσότερους, είναι μια συνθήκη που δεν δίνει περιθώρια σε συλλογισμούς, αλλά αντιθέτως απομακρύνει την διάθεση στοχασμού. Είναι βίωμα έλλειψης, στέρησης και τελικά βασανιστικής ζωής. Ενώ σε ένα επιστημονικό, ορθολογικό, ακαδημαϊκό επίπεδο είναι σαφές ότι η καπιταλιστική κρίση έχει πολιτικές ευθύνες, ωστόσο η μορφή και οι επιδράσεις της ύφεσης μπορεί να δημιουργήσουν μια δυναμική εκτός της τρέχουσας πολιτικής. Η ύφεση, η απελπισία, η δυσανεξία δεν ωθούν μονοδιάστατα σε κανένα σαφή προορισμό, σε ένα χώρο λογικού αναστοχασμού.

Εισερχόμαστε σε μια φάση, όπου η πολιτική γίνεται όλο και πιο πολύπλοκη, ένα παιχνίδι για λίγους και ενημερωμένους, και μια μεγάλη μάζα συμπολιτών στροβιλίζεται σε μια δίνη ανασφάλειας και άγνοιας.
Η κοινωνική αντίφαση των στρωμάτων που αντιπροσωπεύουν τα κόμματα της ευρείας Ευρωπαϊκής Αριστεράς θα επιταθεί. Τα μορφωμένα και μερικώς εξασφαλισμένα μέρη του κόσμου της εργασίας, που στρέφονται αριστερά, θα δουν όλο το λογικό οπλοστάσιο τους δικαιωμένο, την ώρα που τα πληβειακά μέρη της εργασίας που εξωθούνται στην ανέχεια θα χάνουν την επαφή τους με την λογική και τις διαδικασίες απόδειξης. Με τις γνωστές ιδιοτροπίες της η ιστορία θα αποκαλύψει πως η ευρωπαϊκή αριστερά ισχυροποιείται σε περιόδους ανάπτυξης για να χρειάζεται νέες προσπάθειες επαναβεβαίωσης σε περιόδους ύφεσης. 

Η κοινωνία της ύφεσης δεν μπορεί παρά να είναι απρόβλεπτη. Και από μόνες τους οι αναφορές στο παρελθόν αποτελεί ένδειξη αμηχανίας από όλους όσοι διατυπώνουν δημόσιο λόγο. Το 29 η κρίση βρίσκει μια αγροτική Ελλάδα με εστίες βιομηχανίας, ενώ σήμερα βρίσκει μια σχετικά ανεπτυγμένη δομή υπηρεσιών με εκτεταμένο και κατακερματισμένο σε μικρές μονάδες ατομικό πλούτο. Οι δυνάμεις της εργασίας εξοβελίζονται στην ανεργία για να αντιμετωπίσουν την αδυναμία διαχείρισης ατομικών μικρών και κατακερματισμένων στοιχείων ιδιοκτησίας που χάνουν ραγδαία αξία. Οι πιο δυναμικές κινητοποιήσεις ή συντεχνιακές παρεμβάσεις προέρχονται από θιγόμενους ιδιοκτήτες αδειών (φορτηγά), ιδιοκτήτες γης (Κερατέα), ιδιοκτήτες κληρονομικών δικαιωμάτων (φαρμακοποιοί), ιδιοκτήτες αφανών δικαιωμάτων προσόδου (γιατροί ΙΚΑ) κλπ. Άλλωστε το αντιμνημονιακό μέτωπο Αυριανή-Ελεύθερος Τύπος εκεί στοχεύει. Όσο και να διαμαρτύρονται οι συμβασιούχοι, οι βιομηχανικοί εργάτες, η μικροϊδιοκτησιακή Ελλάδα έχει περισσότερες αντοχές, διασυνδέσεις, πολιτικό βάρος και εκπροσώπηση. Δεν θέλει και πολύ φαντασία πως η νέα συντηρητική αναδίπλωση, θα έχει αντλήσει κύρος από το «αντιμνημόνιο» της μικροιδιοκτησίας, της ασθμαίνουσας επιχειρηματικότητας ανάγκης, και των επιστημόνων αυτοαπασχολουμένων, όπου η Πολάν ως ηγεσία της ΝΔ, επενδύει με συνέπεια. Η θραύση της Πασοκικής συμμαχίας, ΔΕΚΟ προσοδούχων των πόρων της ΕΕ και αυτοαπασχολουμένων θα αντικατασταθεί από την νέα συμμαχία των μικρομεσαίων με τους κεφαλαιούχους της «αναδιάρθρωσης». Ο αταξινόμητος, αδιαφοροποίητος αντιμνημονιακός λόγος προετοιμάζει με ασφάλεια, όχι την έξοδο από το μνημόνιο, αλλά μια συντηρητική αναδίπλωση με στέρεες κοινωνικές βάσεις και υλικά από τα  κοινωνικά θεμέλια  της «πολυκατοικίας». 

Εδώ βεβαίως υπεισέρχεται η λεγόμενη θεωρητική αδυναμία. Από την μια ένας προλεταριακός τριτοδιεθνιστικός στοχασμός με αγκυρώσεις στον διαλεκτικό υλισμό του 30 από την άλλη ένας ημιτελής και εξαιρετικά αποσπασματικός και ασυνάρτητος χωρίς συνοχή  αναπολλαπλασιασμός στοιχείων των Zezik, Negri, Badiou οδηγούν την αριστερά σε μια συνθήκη τελετουργικών διατυπώσεων. Κομμουνισμός και «κοινά» προκρίνονται ως ρητορικό, συμβολικό και τελικά επιδερμικό στοιχείων στοχεύσεων που έχουν τόσο σχέση με τα «κοινά» όσο ο Θ. Αγγελόπουλος με τον Όμηρο Ευστρατιάδη (υπόθεση Κερατέα, υπόθεση δικαίωματος συνταγογράφησης κλπ ) H αδυναμία ενεργητικής αφομοίωσης των θετικών στοιχείων του φιλελευθερισμού (ιδιοκτησιακά δικαιώματα, ατομικά δικαιώματα) με τα αξιακά προτάγματα της αριστεράς δεν οδηγούν παρά σε μια θεατρική συνθήκη αποσιωπήσεων και μετωνυμιών. Στο ίδιο ιστολόγιο ή έντυπο υπάρχει κριτική του «χρήματος» και κριτική γιατί οι τράπεζες δεν αυξάνουν την ρευστότητα (σσσσς…. του χρήματος…). Ο σφοδρότερος αντίπαλος  κάθε εκδοχής πολιτικής οικονομίας, της μαρξιστικής συμπεριλαμβανομένης, A. Badiou, συνυπάρχει με τους πίνακες του και τους αλγόριθμους του Καζάκη. Άλλα λέμε δημόσια, άλλα εννοούμε και άλλα προσδοκούμε ατομικά, αλλά πάντως συνεννοούμαστε στο πως  διαφωνούμε μέσω μετωνυμιών. Η φυσική αγωνιώδης αναζήτηση  συνθέσεων αντί να εμπλουτίζει δράσεις  έχει μεταβληθεί σε σώρευση ετερόκλητων θραυσμάτων σκέψης .

Ένας καινοφανής ανεπεξέργαστος ενικός νομιμοποιείται εντός αριστεράς. Αντί να αναθεωρηθεί αυτοκριτικά η κολλεκτιβιστική αυταπάτη, αντί να ενταχθεί θετικά η ατομική έννομη ιδιοκτησιακή δυναμική στις αξίες του κοινού καλού, τελικά μέσω αποσιωπήσεων και υπο το βάρος μιας θεωρητικής καθήλωσης και ενοχής, ο ανομικός εγωισμός παρεισφρει ακατέργαστος ως μοχλός  αγώνων ενός νεοελληνικού υποτιθέμενου "πλήθους".  Συγνώμη, αλλά πλήθος είναι η εθελοντική δωρεά εισητηρίων στο μετρό αυτών που τους λείπει 1,4 ευρώ  (εδω και τα νέα εισιτήρια μας απειλούν στην πισω όψη)  , πλήθος δεν είναι η συνάθροιση οικοπεδούχων στην Λ. Λαυρίου υπό την επίβλεψη του Βορίδη. Σε μια αριστερο φιλελεύθερη λογική, καλό είναι να θεωρηθούν και να διαλεχθούν  οι οικοπεδούχοι της Κερατέας  ως κύριοι ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων σε οικονομική συναλλαγή, με μειώμενες υπεραξίες και θετικές κοινωνικές εξωτερικότητες ανοικτά, και όχι μέσα από το υποκριτικό καλειδοσκόπιο μιας  ψευδο αριστερής συμμαχίας. Αντί ενός επεξεργασμένου βασανιστικού αριστερού φιλελευθερισμού των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, επικρατεί ο χύδην σιωπηρός ακταρμάς των οικοπεδούχων  με πλευρές της κινηματικής αριστεράς  με μοναδικό στόχο την αποσιώπηση ενός υπαρκτού περίπλοκου προβλήματος που αφορά το "κοινό καλό". Ο υπαρκτός ενικός του «δεν πληρώνω» σε αντιδιαστολή τον ανύπαρκτο πληθυντικό του δεν «πληρώνουμε φακελάκι» ή ας  « πληρώσουμε εφορία» τα λέει όλα. Η γλώσσα ποτέ δεν κάνει λάθος

Η κοινωνική έκρηξη είναι εξ’ ορισμού καινοτόμος. Ο Δεκέμβρης του 08 αναδύθηκε από την κοινωνική συμμαχία μαθητών και μεταναστών του κέντρου, μια σύνθεση, πολύπλοκη και ανεπίδεκτη πολλών ερμηνειών. Ποιος μπορεί να προβλέψει σοβαρά την επόμενη κοινωνική σύνθεση μιας έκρηξης ή μιας μακρόσυρτης διαμαρτυρίας; Οι δημοτικές εκλογές έδειξαν ενδιαφέρονται στοιχεία για το ποιος ψηφίζει τι (εδώ). Και μάλλον η τάση δεν αλλάζει. Στο καζάνι της υφεσιακής μεταμνημονιακής Ελλάδας ετοιμάζει μια μαρμίτα αγνώστου συνθέσεως και γεύσεως. 

Δικαιώματα εικόνας : hawaii.edu