Παρασκευή 29 Απριλίου 2011

Που οδηγεί η "στάση μεταρρυθμίσεων"





Πριν ο κόμπος φθάσει στο χτένι
του Γιάννη Βούλγαρη*

Οι αντιπροσωπευτικές φιλελεύθερες δηµοκρατίες είναι τα καλύτερα πολιτικά συστήµατα από όσα διαθέτουµε, παρουσιάζουν όµως ένα σοβαρό πρόβληµα. Πάσχουν από µυωπία. 

Η όρασή τους περιορίζεται στον στενό ορίζοντα των επόµενων εκλογών ή, ακόµα βραχύτερων, κοµµατικών ή προσωπικών σκοπιµοτήτων. 
Συµβαίνει σε όλες τις δηµοκρατικές χώρες, αλλά σε εµάς παραείναι. Συµβαίνει επίσης ανεξαρτήτως συγκυριών, σε στιγµές όµως εθνικής κρίσης, το πρόβληµα µπορεί να αποβεί µοιραίο ή να έχει µοιραία αποτελέσµατα.

Είµαστε αρκετά κοντά σε ένα τέτοιο ενδεχόµενο. 
Έχουµε συνείδηση ότι οι δραµατοποιήσεις, σκόπιµες ή αυθόρµητες, συνηθίζονται στις περιόδους που τα πράγµατα στενεύουν εξαιρετικά. Όλο και περισσότερο, όµως, η οικονοµικοκοινωνική κρίση υπάρχει κίνδυνος να εξελιχθεί σε ανοιχτή πολιτική κρίση µε αποτέλεσµα να χαθεί ο έλεγχος της κατάστασης. 
Σε περιόδους που τα πράγµατα στενεύουν, συνηθίζεται επίσης η καταφυγή σε "µαγικές λύσεις" γιατί αυτές µας παρηγορούν ότι µπορούµε να αποφύγουµε τις δύσκολες επιλογές. Επειδή καταναλώσαµε ουκ ολίγες "µαγικές λύσεις" τον τελευταίο χρόνο, είναι ίσως χρήσιµη µια απλή αναδροµή σε αυτές.
 

Αρχικά λανσαρίστηκε ως καλύτερη επιλογή η µονοµερής και ανεξέλεγκτη χρεοκοπία κατά τα πρότυπα της Λατινικής Αµερικής. Σε αυτήν προέτρεπαν κυρίως ιδιοτελή αγγλοσαξονικά κέντρα και τα αντιδυτικά ανακλαστικά της εγχώριας Αριστεράς.
Αντί να κοιτάµε, λοιπόν, πώς θα αποφύγουµε τη χρεοκοπία µελετώντας κατά προτίµηση οικεία παραδείγµατα ευρωπαϊκών χωρών που µπόρεσαν σε στιγµές κρίσης να ανασυνταχθούν, γίναµε ειδικοί της Αργεντινής, του Ισηµερινού και της Ουρουγουάης. 

Κατόπιν, περιλάβαµε τον µεγάλο Κέινς και φαντασιωθήκαµε µια "κεϊνσιανή ενίσχυση της ζήτησης" ως απάντηση στην ύφεση. Σαν να είχαµε ξεχάσει ότι χρόνια τώρα το ∆ηµόσιο Ταµείο "ενίσχυε τη ζήτηση" αφειδώς και αλόγιστα µε διαρκή ελλείµµατα που τα τελευταία χρόνια έφτασαν το 15% του ΑΕΠ, χωρίς όλα αυτά τα χρήµατα να προάγουν επαρκώς την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας. 
Συζητάµε τώρα, πολύ και άτσαλα, την "αναδιάρθρωση" αποδίδοντάς της επίσης σωτήριες ιδιότητες παρότι πολλοί ειδήµονες υποστηρίζουν ότι και αν πετύχει θα προσφέρει βεβαίως µια ορισµένη ανακούφιση, αλλά δεν θα αλλάξει αισθητά την εξάρτηση από τους ευρωπαϊκούς µηχανισµούς διάσωσης και θα κάνει πιο επιτακτική την ατζέντα των αναγκαίων µεταρρυθµίσεων.
Τέλος, επαναλαµβάνουµε σχεδόν τελετουργικά ότι "η Ευρώπη δεν θα µας αφήσει να χρεοκοπήσουµε" γιατί θα συµπαρασύρουµε και την ίδια στην καταστροφή. 

Όντως, οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να χρεοκοπήσουµε, όχι µόνο γιατί ανησυχούν για ενδεχόµενες αλυσιδωτές επιπτώσεις, αλλά και γιατί οι περισσότεροι υποστηρίζουν το µακροχρόνιο "σχέδιο του ευρώ"
Παράλληλα όµως δηµιουργούνται νέες συνθήκες, αλλάζουν οι κάτοχοι του ελληνικού χρέους, οι ευρωπαϊκές τράπεζες παίρνουν µέτρα αυτοπροστασίας τους από την ενδεχόµενη χρεοκοπία µας. 
Ακόµα χειρότερα, η κοινή γνώµη των χωρών του Βορρά (βλέπε πρόσφατα Φιλανδία) δυστροπεί στη χρηµατοδότηση του Νότου. 
Κάποια στιγµή, λοιπόν, µπορεί να ενταθούν οι πιέσεις προς την πόρτα εξόδου αν πιστοποιηθεί ότι η Ελλάδα αδυνατεί να παρακολουθήσει το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Πόσο µάλλον, αν η Ιρλανδία και η Πορτογαλία αποδείξουν το αντίθετο. 

Οι "µαγικές λύσεις" δηµιουργούν προσωρινές υπεκφυγές µέχρις ότου όµως η πραγµατικότητα, οι "αριθµοί" ή οι "ξένοι" µάς υποχρεώσουν να επανέλθουµε. 
Επανερχόµαστε όµως σε ένα δυσκολότερο σηµείο καθώς οι παραλείψεις, οι ολιγωρίες και οι µπάσταρδες "λύσεις" έχουν περιορίσει την αυτονοµία µας στις επιλογές, την κυριαρχία πάνω στις τύχες µας, την κοινωνική συνοχή που υποτίθεται ότι προσπαθούµε να περισώσουµε µε την πολιτική ατολµία. Κοιτώντας τη µακρύτερη διάρκεια διαπιστώνουµε ότι, δυστυχώς, αυτή η πολιτική συµπεριφορά τείνει να παγιωθεί. 
Μετά το ευρώ έπρεπε να είχαµε αρχίσει να αναπροσαρµόζουµε το µοντέλο ανάπτυξης. 
Η αποτυχία ήπιας µεταρρύθµισης του Ασφαλιστικού το 2001, αλλά κυρίως η πολιτική της αδράνειας στο µοιραίο διάστηµα 2004-2009 έφεραν τη χώρα αδυνατισµένη ενώπιον της παγκόσµιας κρίσης της περιόδου 2007-8. 
Όταν η κρίση ξέσπασε, αντί να ληφθούν άµεσα µέτρα που θα ήταν τότε πολύ πιο ήπια, επικράτησε το "άσ’ τα για αργότερα"
Στα µέσα του 2009, ενώ οι ηγεσίες ήξεραν τον εκτροχιασµό των δηµόσιων οικονοµικών, συνέχισαν στη γραµµή "τα λεφτά υπάρχουν", "θα ενισχύσουµε τη ζήτηση για να έχουµε ανάπτυξη", µε αποτέλεσµα να φτάσουµε στο Μνηµόνιο ως τη µη χείρονα λύση (επιπλέον ατυχία, µόνο τότε, µετά την υπογραφή του, η Ν.∆. ανακάλυψε τη µαγική φόρµουλα εξάλειψης του χρέους σε έναν χρόνο). 
Όταν η τρόικα διάβασε το απόσπασµα από τα προεκλογικά προγράµµατα των δύο κοµµάτων εξουσίας, που σωστά έλεγαν ότι χρειάζεται να εκµεταλλευτούµε µε τον άλφα ή βήτα τρόπο τη δηµόσια περιουσία για να µειώσουµε το χρέος, τότε είδαµε τα µεγάλα µίντια να φρίττουν και τα δύο κόµµατα να αλληλοκαταγγέλλονται για το επερχόµενο ξεπούληµα. 
Έτσι, λοιπόν, η χώρα τελεί σήµερα σε πλήρη σύγχυση, δεν έχει κάποιο βασικό σενάριο για το άµεσο µέλλον, βοµβαρδίζεται από διαφορετικές προβλέψεις και προτάσεις (και µετρώ µόνο εκείνες που εκφέρονται από σοβαρές πηγές, όχι τις µικροκοµµατικές αερολογίες).

Η συνέχιση όµως αυτής της πρακτικής είναι προβλέψιµη και αναπόφευκτη. 
Σηµαίνει ότι η χώρα θα πηγαίνει από τον έναν ευρωπαϊκό µηχανισµό στον άλλον, απλώς για να επιβιώνει µε χαµηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, υψηλά επιτόκια και υψηλή ανεργία. 
Θα υφίσταται τους ρητούς ή άρρητους όρους των δανειστών χωρίς σοβαρή διαπραγµατευτική ικανότητα και θα είναιέκθετη σε ενδεχόµενες δυσµενείς εξελίξεις της ευρωπαϊκής διαδικασίας. 
Θα γινόµαστε πιο φτωχοί χωρίς να αλλάζουµε τις δοµές που οδήγησαν στην κρίση. 

Η προϋπόθεση για να αντιστραφεί αυτή η πορεία είναι επίσης προφανής. 
Όλη η ουσία για µια "επανεκκίνηση" της κυβέρνησης εποµένως και της χώρας συνοψίζεται στο να εκδηλώσει και να κοινωνήσει µια σταθερή πολιτική βούληση ανασύνταξης της χώρας. 
Βούληση ότι η Ελλάδα θέλει να ξεπεράσει δυναµικά την κρίση και να διαµορφώσει τις προϋποθέσεις ενός νέου παρατεταµένου κύκλου βιώσιµης ανάπτυξης. 
Όταν η Ελλάδα πεισθεί η ίδια θα πείσει και τους άλλους. 
Θα µπορέσει τότε να αξιοποιήσει καλύτερα τα περιθώρια διαπραγµάτευσης που αντικειµενικά προσφέρει η αλληλεξάρτηση των χωρών της ευρωζώνης για να εξασφαλίσει ευνοϊκότερους όρους δανεισµού, χρηµατοδότησης, αναδιάρθρωσης, επιµήκυνσης ή ό,τι άλλο.

Όσο µυωπική και να είναι η ∆ηµοκρατία µας, δεν µπορεί να µη βλέπει το εθνικό συµφέρον και την προφανή αλληλουχία των πραγµάτων. 
Πόσω µάλλον η κυβερνητική παράταξη, η οποία καλά θα κάνει να σκεφθεί τον εαυτόν της έναν χρόνο µετά, όταν το Μνηµόνιο θα βαίνει προς το τέλος του. Αν η οικονοµία έχει αρχίσει να ανακάµπτει και η χώρα να ανασαίνει, τότε θα µπορεί να κοιτά µε ελπίδα τις εκλογές του 2013. Αν µέχρι τότε, είτε έχει πετάξει την πετσέτα είτε απλώς έχει φυτοζωήσει, θα υποστεί συντριπτικό χτύπηµα, τέτοιο που της Ν.∆. το 2009 θα είναι χάδι. 
Και θα υποστούν το χτύπηµα όλοι µαζί, συµφωνούντες, διαφωνούντες και αδρανούντες.


*από ΤΑ ΝΕΑ

3 σχόλια:

  1. Δεν μπορώ να καταλάβω πως ως αριστερά αναγνωρίζετε τη λέξη "εθνικό συμφέρον". Ως εργάτες, εργαζόμενοι, φοιτητές, άνεργοι και γενικά ως προλετάριοι έχουμε εθνικό ή ταξικό συμφέρον; Έχουμε συμφέρον στο να ξεκινήσει ξανά να κυλά ομαλά η κερδοφορία των αφεντικών; Ή σκοπός μας ως προλετάριοι είναι η προάσπιση των ταξικών συμφερόντων μας; Κι όταν λέω ταξικών συμφερόντων εννοώ τη διατήρηση του μισθού μας, του ωραρίου μας, του διαλλείματός μας κ.ο.κ Κατά την ταπεινή μου γνώμη, ως εργατική τάξη δεν έχουμε κοινά συμφέροντα με τους εργοδότες μας και ούτε με τις κυβερνήσεις προκειμένου να τις προτείνουμε πως να λειτουργήσουν καλύτερα. Οπότε ως αριστεροί θεωρώ λάθος να μπαίνετε σε αυτό το "τρυπάκι".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Νομίζω Thomas ότι δεν είναι θέμα αναγνώρισης αλλά παραδοχής - παραδοχής της κοινότητας στην οποία ανήκεις, εντάσσεσαι, της δικής σου γειτονιάς στο παγκόσμιο χωριό. Αυτήν έχεις ευθύνη να οργανώσεις.
    Εκεί υπάρχει αλληλεξάρτηση: πως να διατηρήσεις μισθό, ωράριο, διάλειμμα χωρίς εργοδότη, αυτοαπασχόληση ή συνεταιρισμό κάποιου είδους;
    Κοινά συμφέροντα έχουμε με όλους μέχρις ενός σημείου. Μετά χωρίζουμε. Το κεφάλαιο πχ δεν έχει πατρίδα ενώ ο εργαζόμενος δύσκολα μεταναστεύει. Το κεφάλαιο νοιάζεται μέχρις ενός σημείου για το εθνικό συμφέρον -ειδικά το ελληνικό κεφάλαιο- γιατί αναπαράγεται καλύτερα πχ στην Βουλγαρία ή την Τουρκία.
    Τώρα, τι είναι ταξικό συμφέρον αλλάζει με την εποχή: άλλοτε είναι η αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου άλλοτε είναι η προσπάθεια για δημιουργία εθνικού πλεονάσματος για αναδιανομή. Σε μια οικονομία πτωχευμένη, η θέση όσων εξαρτώνται από την εργασία τους είναι πολύ χειρότερη από μια οικονομία όπου έχεις επιλογές - σήμερα αν μείνεις άνεργος πρέπει να κάνεις κάτι δικό σου. Δουλειά άλλη δεν υπάρχει, επίδομα θα πάρεις -αν πάρεις- το πολύ για κάνα χρόνο. Πως καθορίζεται εδώ το ταξικό συμφέρον; Μήπως ταυτίζεται πρόσκαιρα με το "εθνικό";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Κι όλα αυτά ισχύουν όσο καμιά συνεργατική παραγωγική δραστηριότητα ή και κοινωνική οργάνωση, κομμουνιστική, αναρχική, αυτοδιαχειριστική κλπ δεν έχει αποδείξει την βιωσιμότητά της. Αυτό το όραμα μας ενώνει όλους αλλά και μας χωρίζει όσο το ατομικό δεν συνδυάζεται αρμονικά με το συλλογικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU