Δευτέρα 16 Μαΐου 2011

Μεταρρύθμιση και αναδιάρθρωση



των Δημήτρη Bαγιανού, Νίκου Bέττα, Κώστα Mεγήρ*


Η επίσημη άποψη που συνοδεύει το Μνημόνιο ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους οργανισμούς που πριν από ένα έτος προσέφεραν κεφάλαια, ώστε η χώρα να μη χρεοκοπήσει, είναι ότι το χρέος πρέπει να πληρωθεί στο ακέραιο στα χρονικά περιθώρια που έχουν τεθεί. Πράγματι, μια σειρά από άμεσες τομές θα απελευθέρωναν δυνάμεις ανάπτυξης και θα επέτρεπαν τη διαχείριση του χρέους. Ομως, παρά τις επιμέρους ρυθμίσεις, δεν έχει δημιουργηθεί η απαραίτητη μεταρρυθμιστική δυναμική.

Δεδομένων των συνθηκών, η προσπάθεια να αποπληρωθεί το χρέος ως έχει μπορεί να οδηγήσει την ελληνική οικονομία σε μακροχρόνια ύφεση και τελικά στην πτώχευση. Τα πρωτογενή πλεονάσματα που απαιτούνται θα πρέπει να φτάνουν στο 5% του ΑΕΠ για το προβλέψιμο μέλλον. Αυτό θα σημαίνει ακόμη υψηλότερους φόρους και περικοπή των δημοσίων δαπανών πέρα του επιθυμητού για μακρό χρονικό διάστημα. Η ανάπτυξη θα είναι αναιμική, καθώς μια ξεκάθαρη προοπτική σταθεροποίησης και διαχείρισης του χρέους αποτελεί προϋπόθεση ώστε τα νοικοκυριά και οι επενδυτές να αλλάξουν την επιφυλακτική στάση τους.

Πολλοί βλέπουν λοιπόν τη μονομερή αναδιάρθρωση ή άλλου είδους πτώχευση ως μια βολική λύση στο πρόβλημα, που θα μας απάλλασσε μάλιστα από τον κόπο περαιτέρω μεταρρυθμίσεων. Οι συνέπειες θα ήταν όμως καταστροφικές. Ο αποκλεισμός από τις αγορές που νομοτελειακά θα ακολουθούσε, τουλάχιστον για μια δεκαετία, θα οδηγούσε σε δραστική μείωση μισθών και κοινωνικών δαπανών, βαθιά ύφεση, μείωση της αξίας των περιουσιών, ανάγκη στήριξης του πιστωτικού συστήματος, και διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Η εφαρμογή μιας γνήσιας και ουσιαστικής μεταρρύθμισης παραμένει το κύριο και απαραίτητο συστατικό της λύσης - αυτή όμως πιστεύουμε ότι πρέπει και μπορεί να συνδυασθεί με μια συναινετική και υπό όρους αναδιάρθρωση του χρέους με την υποστήριξη της Ε. Ε. και του ΔΝΤ. Μπορεί να είναι προς το συμφέρον των πιστωτών να αποδεχθούν τη μη αποπληρωμή μέρους του χρέους με αντάλλαγμα τη βελτίωση της δημοσιονομικής εικόνας και σειρά διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα μεταμορφώσει τη χώρα σε μια δυναμική οικονομία, ικανή να διαχειρισθεί το υπόλοιπο χρέος.

Η επιμονή στην πλήρη αποπληρωμή θα αγνοούσε ότι η ελληνική κρίση δεν είναι μόνο ρευστότητας, αλλά αντανακλά βαθιά δομικά προβλήματα και χαμηλή παραγωγικότητα. Επίσης, θα αγνοούσε ότι η ανάπτυξη απαιτεί πόρους για επενδύσεις, καθώς και ότι μεταρρυθμίσεις με σαφές μεσοπρόθεσμο όφελος, όπως στα εργασιακά και το ασφαλιστικό, μπορεί να έχουν βραχυπρόθεσμο δημοσιονομικό κόστος.

Η λύση που προτείνουμε έχει δύο κύρια συστατικά: την ανταλλαγή του βραχυπρόθεσμου χρέος με μακροπρόθεσμο και τη σταδιακή άφεση τμήματος του χρέους ανά προσυμφωνημένα χρονικά διαστήματα, ανάλογα με την επιτυχία στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια.

Μια μείωση του χρέους θα πρέπει να επιβαρύνει κυρίως τους ιδιώτες πιστωτές και λιγότερο τους Ευρωπαίους φορολογούμενους, εφόσον μόνο οι πρώτοι επέλεξαν να επωμισθούν τους κινδύνους της επένδυσης σε ελληνικά ομόλογα. Επομένως, είναι επιθυμητό μια αναδιάρθρωση να συμφωνηθεί πριν μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους περάσει στην Ε. Ε. Από την άλλη πλευρά, όμως, θα πρέπει να υποστηριχθούν οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες κατέχουν μεγάλο αριθμό ελληνικών ομολόγων και θα υποστούν συρρίκνωση του κεφαλαίου τους. Η υποστήριξη θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει άμεση στήριξη από κατάλληλο θεσμικό όργανο της Ε. Ε. με τη μορφή εξαγοράς μέρους των ομολόγων που τώρα κρατούν οι τράπεζες.

Το κρίσιμο ερώτημα βέβαια είναι πώς θα εξασφαλισθεί ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν θα εκμεταλλευθούν το περιθώριο που θα προσφερθεί για να υπαναχωρήσουν σε ανεύθυνη δημοσιονομική διαχείριση και αναβολή των μεταρρυθμίσεων. Για αυτόν τον λόγο, η άφεση του χρέους πρέπει να συνδεθεί με απτά και μετρήσιμα βήματα μεταρρύθμισης και να υπάρξει ένα σύστημα εγγυήσεων. Το χρέος που πρόκειται να αφεθεί θα μπορούσε να μετασχηματισθεί σε ομόλογα εκδοθέντα υπό την αγγλική νομοθεσία που εξασφαλίζει καλύτερα την αποπληρωμή. Τα ομόλογα θα επιστρέφονται στο ελληνικό Δημόσιο όταν και εάν οι μεταρρυθμίσεις προχωρούν με τον συμφωνημένο ρυθμό. Η συμφωνία θα επιτηρείται από το κατάλληλο θεσμικό όργανο της Ε. Ε., στο οποίο τα ομόλογα θα ανήκουν.

Η συζήτηση για πιθανή αναδιάρθρωση είναι πράγματι επιβλαβής όταν αντιμετωπίζεται ως υποκατάστατο των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων. Αντίθετα, τονίζουμε τη συμπληρωματικότητα των δύο. Οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται δεν αφορούν απλώς την περαιτέρω μείωση των δημόσιων δαπανών και την αύξηση των φορολογικών εσόδων. Χρειαζόμαστε πραγματικά ανοιχτές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και ανταγωνισμό. Αποτελεσματικό σύστημα δικαιοσύνης και ισχυρούς θεσμούς που θα λειτουργούν ανεξάρτητα από τα κόμματα. Ευέλικτες αγορές εργασίας με ασφάλιση και εκπαίδευση για τους ανέργους. Αυτοχρηματοδοτούμενο ασφαλιστικό σύστημα που να δίνει ελεύθερες επιλογές στους ασφαλισμένους. Eκπαιδευτικό σύστημα με ανεξάρτητες μονάδες που θα ανταγωνίζονται με όρους αριστείας και θα αξιολογούνται, ώστε να υπάρχει πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και σε ευκαιρίες για όλα τα παιδιά και τους νέους. Εκ βάθρων ανασχεδιασμό του συστήματος υγείας. Μικρό δημόσιο τομέα χωρίς μονιμότητα και με αξιολόγηση του έργου του.

Το κλειδί για τη λύση του προβλήματος είναι η ύπαρξη αξιόπιστου σχεδίου και η θέληση για την πραγματική αλλαγή στην οικονομία. Αλλιώς, οι πιστωτές και οι εταίροι μας μπορεί γρήγορα να μας αφήσουν στην τύχη της χρεοκοπίας - ακόμη και εάν αυτό συνεπάγεται κόστος για τους ίδιους. Θα προτιμήσουν να το κάνουν εάν κρίνουν ότι τα προβλήματα δεν λύνονται στη ρίζα τους και θα επανέλθουν αργότερα. Δεν υπάρχει λοιπόν ούτε ημέρα για χάσιμο. Οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να αφήσουν την πρακτική της μυωπικής και λαϊκίστικης διαχείρισης που μας έφεραν έως εδώ και να εφαρμόσουν συγκεκριμένες τομές σε μικροοικονομικό επίπεδο που θα βελτιώσουν την οικονομία. Και είναι ώρα να στρέψουμε τη συζήτηση από τη βραχυπρόθεσμη διαχείριση του συσσωρευμένου χρέους στο πώς θα θέλαμε να είναι η χώρα μας σε μια δεκαετία.

* O κ. Δημήτρης Βαγιανός είναι καθηγητής στο London School of Economics, ο κ. Νίκος Βέττας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο κ. Κώστας Μεγήρ στο Yale University και στο University College London.

8 σχόλια:

  1. ""Η εφαρμογή μιας γνήσιας και ουσιαστικής μεταρρύθμισης παραμένει το κύριο και απαραίτητο συστατικό της λύσης - αυτή όμως πιστεύουμε ότι πρέπει και μπορεί να συνδυασθεί με μια συναινετική και υπό όρους αναδιάρθρωση του χρέους με την υποστήριξη της Ε. Ε. και του ΔΝΤ"".
    Ακόμα τόσο αφελείς είναι οι συγγραφείς του άρθρου ή δεν έχουν καταλάβει ακόμα για πια συμφέροντα παλεύει η ΕΚΤ και η Γερμανία; Πως θα συναινέσει η Ε.Ε. των μονοπωλίων σε τέτοιες φιλολαϊκές πολιτικές; Και όσοι πριν λίγο καιρό μας λέγανε ότι το Μνημόνιο είναι μονόδρομος δεν τους επιβάλλει να σιωπούν πια παρά να μιλούν;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Οι συγγραφείς μια χαρά τα γράφουν. Αυτοί που έπρεπε να σιωπούν σήμερα -γιατί αύριο θα είναι πάρα πολύ αργά- είναι όσοι αντιστρατεύτηκαν και πέτυχαν να μη γίνει καμία αλλαγή, καμία μεταρρύθμιση.
    Και αυτά τα "μονοπωλίων" να τα ξεχάσεις φίλε άγνωστε. Αρκετά με τις κουκουέδικες ανοησίες.
    Το Μνημόνιο ήταν Μονόδρομος , να κερδηθεί απαραίτητος χρόνος, για να γίνουν οι απαιτούμενες αλλαγές, να ξεφύγουμε από την μέγγενη της χρεοκοπίας. Εμείς όμως προτιμήσαμε να καταγγέλουμε την "ευκαιρία", αντί να την χρησιμοποιήσουμε.
    Τώρα "τελείωσε η ευκαιρία" και επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών, των ΜΜΕ και κατά συνέπεια και των πολιτών, αναλώθηκαν στην καταγγελία της "ευκαιρίας" , ήρθε η ώρα να ΠΛΗΡΩΣΟΥΜΕ.
    Απ'αυτή την έννοια όντως είναι ΑΧΡΗΣΤΟ πια και ΜΑΤΑΙΟ να προσπαθεί κανείς να μεταπείσει ανθρώπους τόσο βέβαιους για την "ορθή" γνώμη τους.
    Τα γράφω από πέρισυ, πριν την πρώτη ώρα. Ηρθε η ώρα να πληρώσουν τα παιδιά μας. Μπαίνουμε σε μακρύ χειμώνα.
    Θα τσακίσουμε τα "μονοπώλια". Θα φύγουν και θα κάνουν δεκαετίες να ξανάρθουν. Εν τω μεταξύ, ποιός ζεί και ποιός πεθαίνει.
    Την δεκαετία του 80 έλεγα ότι για να αλλάξει η χώρα πρέπει να πεθάνει η γενιά των τότε 60ρηδων. Τώρα το λέω για την γεννιά μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. "Και όσοι πριν λίγο καιρό μας λέγανε ότι το Μνημόνιο είναι μονόδρομος δεν τους επιβάλλει να σιωπούν πια παρά να μιλούν;"


    Δεν ξέρεις ότι το θράσος δεν έχει όρια; Όσο πιο αποτυχημένα θα είναι τα νέα μνημόνια, τόσο πιο επιθετικοί θα γίνονται!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. πολύ φοβάμαι παιδιά πως η κατάσταση δεν σώζεται με τίποτα

    είτε με νέα μνημόνια, είτε με επιμηκυνση, είτε με αναδιάρθρωση, είτε με κούρεμα η χώρα έχει συσσωρεύσει τεράστιο όγκο χρεών που μάλλον είναι αδύνατον να αποπληρωθούν

    πόσο μάλλον που ελάχιστοι έλληνες έχουν διάθεση να βάλουν πλάτη για να γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες άργησαν πολύ δυστυχώς (έπρεπε να είχαν γίνει 10-15 χρόνια πριν)

    έχω την αίσθηση πως πλέον παρακολουθούμε το παγόβουνο να έρχεται καταπάνω μας!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αμάν ρε dimitris t - πότε θα καταλάβεις ότι στον διάλογο δεν υπάρχει θράσος, μόνο πάθος. Ότι και να συμβεί με το μνημόνιο, όποιος και να "δικαιωθεί", όλοι στην ίδια πλευρά είμαστε. Ψάχνουμε με αγωνία κάποια λύση, κάποια ελπίδα. Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ξέρεις...
    Εσύ συνέχισε να ψάχνεις για προδότες! (η κουκουέδικη παράδοση)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. με το κειμενο συμφωνω στα περισσοτερα, αλλωστε ειμαι φανατικος θιασωτης του επιλεκτικου κουρεματος εδω και πολυ καιρο.Επειδη τα παντα ειναι πολιτικη , η αλλαγη στασης του spd και η πιθανη επικρατηση του στις εκλογες θα σημανει μια σοβαρη αλλαγη συσ/σμων που πρεπει να μας βρει με ισοσκελισμενους προυπολογισμους οπωσδηποτε.mike

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αυτο που πρέπει η Δημαρ να κάνει είναι η άμεση εκπόνηση και πρόταση στον λαό ενός μίνιμουμ μεταρρυθμιστικού προγράμματος που να εγγυόνται ένα θετικό πρόσημο (όχι στρογγυλεμένου) για τους εργαζόμενους. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει με ένα κράτος πελατειακό που παράγει ελείμματα. Αν δεν παραχθεί πλούτος δεν μπορεί οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι να περιμένουν καλύτερες μέρες. Και χωρίς πλούτο κύριοι της αγκυλωμένης «παλαιοαριστεράς» ευημερία δεν υπάρχει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Δημήτρη Τ.,
    έχω το "θράσσος" του αριστερού, που αντιλαμβάνεται, ότι η Αριστερά δεν μπορεί να είναι "Καθεστωτική", αλλά βαθιά μεταρρυθμιστική.
    Ναί έχω το θράσσος που απαιτεί το ξήλωμα του καθεστώτος της μεταπολίτευσης, το οποίο εσύ και οι σύντροφοί σου με το πρόσχημα του "φίλου του λαού" στηρίζετε με τα δόντια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU