Κυριακή 22 Μαΐου 2011

Η μεταρρύθμιση των δομών συνεχίζει να αποτελεί το ζητούμενο





του Στάθη Κουρνιώτη

Θα προσπαθήσω να πω τη γνώμη μου για τα δύο πρώτα από τα ερωτήματα*, ως αριστερός (πιστεύω).


Η ελληνική κρίση είναι μια κρίση που σοβούσε εδώ και πολλά χρόνια και εμφανίστηκε τώρα λόγω της διεθνούς κρίσης και, ειδικότερα λόγω της μειωμένης ρευστότητας.
Μιλώντας απλά, χωρίς να είμαι οικονομολόγος, βλέπω ότι κάθε κράτος μπορεί να ξοδεύει τόσα ή λιγότερα από όσα εισπράτει. Αν ξοδεύει περισσότερα τότε πρέπει από κάπου να τα δανειστεί και, επομένως, να τα αποπληρώσει με κάποιο είδος τόκου. Η αριστερή/δεξιά αντίληψη έχει να κάνει με το (α) από που παίρνει το κράτος τα λεφτά και (β) που τα δίνει, αλλά δεν αλλάζει την ισχύ της εξίσωσης:

(έσοδα)+(δάνεια) = (έξοδα)

Είναι προφανές (σε μένα) ότι το ελληνικό κράτος έδινε (και συνεχίζει να δίνει) περισσότερα από όσα εισπράτει. Επομένως έχει ανάγκη να δανείζεται.

Έτσι ήρθε μια στιγμή που η σταγόνα ξεχυλισε και οι δανειστές πίστεψαν ότι δύσκολα η Ελλάδα θα ξεπληρώσει αυτά που δανείζεται. Αυτή τη σκέψη μετέτρεψαν σε συνεχείς αυξήσεις του επιτοκίου δανεισμού με αποτέλεσμα να υπάρξει συνεχώς αυξανόμενη δυσκολία αποπληρωμής.
Το πελατειακό κράτος και η διαφθορά είναι απλά συμπτώματα και όχι οι αιτίες της κρίσης. Υπάρχει βέβαια το ερώτημα, μα καλά ήμασταν ηλίθιοι και το κάναμε αυτό αφού γνωρίζαμε ότι δεν μπορούμε να παραβούμε την έννοια του οικονομικού ισοζυγίου?
Είμαι σίγουρος ότι τελικά, η αριστερά θα δώσει περισσότερες από μια απαντήσεις στο ερώτημα αυτό. Φυσικά θα τις δώσει στο μέλλον, περιγράφοντας με δικούς της όρους τι έγινε στο παρελθόν, γιατί είναι προφανές (σε μένα) ότι η αριστερά αδυνατεί να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία ανάλυσης που διαθέτει για να εξηγήσει το παρόν, πολύ περισσότερο για να προβλέψει το μέλλον. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι τα εργαλεία αυτά αφορούν αποκλειστικά (α) την ανάλυση ενός αγροτοβιομηχανικού καπιταλισμού (βλ. ΚΚΕ) ξεπερασμένου εδώ και πολλά χρόνια και (β) την ανάλυση επιμέρους πτυχών της κοινωνίας όπως η οικολογία, ο ρατσισμός, κλπ (ανανεωτικό κομμάτι της αριστεράς στην Ελλάδα).

Είμαι σίγουρος ότι δεν υπήρξε μια μόνη αιτία για το ότι φτάσαμε εδώ. Μια σειρά από παράγοντες είχαν συνεισφορά. Για παράδειγμα οι κοινωνικές και οικονομικές δομές που διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και συνεχίζουν να έχουν μια βαρύτητα (δεν είναι τυχαίο ότι η μικροδιαφθορά είναι ενδημική σε όλες τις χώρες της περιοχής των βαλκανίων, της Τουρκίας και της μέσης ανατολής, ανεξάρτητα από πολιτικό παρελθόν, οικονομική ανάπτυξη ή θρήσκευμα). Μια ακόμη παράμετρος αφορά την αντίληψη της κοινωνίας για τον εαυτό της, κυρίως ηθικά και μεταφυσικά. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι ο καπιταλισμός ξεκίνησε από τους προτεστάντες και ποτέ καμμία (κατα βάση) καθολική, ορθόδοξη ή μουσουλμανική χώρα δεν κατάφερε έκτοτε να βρεθεί στην πρωτοπορεία της οικονομικής οργάνωσης, όσους φυσικούς πόρους και αν διαθέτει και όσο σκληρά και αν προσπάθησε.
Μια άλλη παράμετρος, που η αριστερά θεωρεί ότι έχει ερευνήσει αλλά είναι ακόμη σχετικά σκοτεινή, είναι οι όροι εισόδου της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Δεν εννοώ ότι μας έκμεταλλεύτηκαν (κάτι που τονίζει το ΚΚΕ). Εννοώ ότι το τοπικό κεφάλαιο δεν μπόρεσε ποτέ να κάνει το δικό του άλμα (που πίστευαν οι ευρωπαίοι ότι θα γινόταν) και να βρει τη θέση του σε μια ευρύτερη, ευρωπαϊκή προοπτική (βλ. κατανομή πλούτου και εργασίας). Οι ευρωπαίοι, πιστεύοντας ότι συνεισφέρουν στην αστική μας ολοκλήρωση, μετέφεραν στη χώρα μας ένα τεράστιο κεφάλαιο ως επιδοτήσεις, οι οποίες δεν οδήγησαν στον εκσυγχρονισμό των αστικών δομών, αλλά δημιούργησαν μια φαινομενικά ασφαλή (και σίγουρα εύκολη) πρόσοδο για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού που ευνοήθηκαν άμεσα από κάποιου είδους επιδότηση ή από κάποια θέση εργασίας που οφείλονταν σε επιδότηση.
Τελικά, η μεταρρύθμιση των δομών συνεχίζει να αποτελεί το ζητούμενο. Κατά τη γνώμη μου, η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να είναι καταρχην αστική, γιατί μόνο αυτή γνωρίζουμε. Αν και όταν εμφανιστεί μια θεωρία αριστερής μεταρρύθμιστικής ή επαναστατικής αλλαγής, τότε να το συζητήσουμε (αλλαγής διαφορετικής από εκείνο που εφαρμόστηκε στη Βόρεια Κορέα).


*στο κείμενο "Ζητούνται καθαρές απαντήσεις (από την Αριστερά)"
*ευχαριστούμε τον Στάθη Κουρνιώτη για την συνεισφορά του στον διάλογο

10 σχόλια:

  1. "Τελικά, η μεταρρύθμιση των δομών συνεχίζει να αποτελεί το ζητούμενο"

    Πρέπει να αλλάξουμε εμείς, πως βλέπουμε τον εαυτό μας σε σχέση με την κοινωνία. Και οι δομές που έχουμε δε βοηθάνε να αλλάξουμε γιατί μας κατακερματίζουν σε βολεμένους εντός και εξαθλιωμένους εκτός συστήματος.

    Μήπως να αρχίσουμε να απαιτούμε αλλαγή του συντάγματος εδώ και τώρα? Να ζητήσουμε ενα σύνταγμα σαν το Ελβετικό?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. .. και όσο το σκέφτομαι τόσο μ'αρέσει η ιδέα (δεν είναι δικιά μου). Τώρα με τη "δημοκρατία" που έχουμε βρίσκουμε συνέχεια δικαιολογίες οτι μας κορόιδεψαν, οτι κάποιος άλλος φταίει, δεν ήξερα αρα δεν πλερώνω κλπ κλπ. Αν αποκτήσουμε ένα σύνταγμα σαν της Ελβετίας, για ότι πάθουμε δε θα έχουμε δικαιολογίες.

    Αναγκαστικά θα γίνουμε πιο υπεύθυνοι απέναντι στον εαυτό μας και στους διπλανούς μας..

    Μπορεί να μήν ακούγεται αριστερό, μάλλον απολιτίκ ακούγεται αλλα εμένα μ'αρέσει. Σύνταγμα σαν της Ελβετίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καταρχην μια παρατηρηση για το ηθικο( βεμπεριανο) στοιχειο που βαζει ο συγγραφεας. Και οι γαλλοι και οι αυστριακοι, αν δεν κανω λαθος καθολικοι ειναι.
    Ισχυει βεβαια οτι και ο καπιταλισμος και ο προτεσταντισμος εχουν μια παραλληλη ιστορικη εμφανιση και η ηθικη των προτεσταντων ταυτιζεται με την συσσωρευση ακι την εννοια της ατομικης ευθυνης.
    Θα το ξεστρατιζα, αλλα βγαινει ενα ερωτημα, γιατι εμεις μετεχουμε σε ολοκληρωσεις πχ Ε.Ε. που ειναι ξενες με την ιδιοσυγκρασια μας.Μαλλον γιατι οι ελιτ μας θελουν -οσο τους επαιρνε- και την πιτα ολοκληρη(ιδιοσυγκρασια) και το σκυλο χορτατο (κονδυλια).
    Τωρα η εμφανιση ελλειμματων, ως ενα σημειο ειναι για την τροφοδοτηση της ζητησης δικαιολογημενη, γιατι σε μια χωρα χωρις σοβαρη επιχειρηματικοτητα, αυξηση του προϊοντος μεσα απο την προσφορα δεν ερχεται.
    Το θεμα ειναι οτι η Ελλαδα, οσο ψευδη να ειναι τα greek statistics δεν ειχε τραγικο προβλημα ελλειμματος, αυτο δημιουργηθηκε χρονικα, οχι μονο λογω αυτου απο τους Ολυμπιακους και μετα.

    Δ.Β.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τωρα οτι η ελληνικη παθογενεια δεν ηταν αρκετη, για την πυροδοτηση αυτης της καταστασης νομιζω αρκει να δουμε οτι ολη η περιφερεια της Ε.Ε. οδηγειται στο Δ.Ν.Τ., ακομη και ο ιρλανδικος τιγρης που μας προτειναν να ακολουθησουμε και εγχωριοι νεοφιλελευθεροι μεντορες και που τωρα ειναι αυτοι που ξεδιαντροπα εχουν και τη λυση στο προβλημα της χωρας.
    Λυση απο αυτους τους τυπους πραγματικα την φοβαμαι

    Δ.Β.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αναζητηστε στο google αν θελετε το ''κριση νομιμοποιησης κρατους και θεσμων''(Δοξιαδης,Ραμφος,Τσουκας), νομιζω ειναι μια πολυ ενδιαφερουσα συζητηση

    δ.β

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. προς Δ.Β.
    Πιθανόν οι απαντήσεις στις 2 πρώτες ερωτήσεις να μην είναι διαζευκτικές αλλα να είναι κάτι του στύλ 60-40%

    Ανεξάρτητα απο την απάντηση που δίνεις όμως θα πρέπει να παραδεχτείς οτι χρειάζεται να αλλάξουμε. Πως θα γίνει αυτό δεν ξέρω. Ξέρω οτι πρέπει να γίνει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ρε συ Δ.Β. τί καλός αυτός ο Ράμφος? Την άκουσα την ομιλία στο:

    http://www.antifono.gr/portal/Κατηγορίες/Κοινωνία-Ανθρωπολογία-Οικονομικά/Ομιλίες-Διαλέξεις/

    thanks για το hint !!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. " Κατά τη γνώμη μου, η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να είναι καταρχην αστική, γιατί μόνο αυτή γνωρίζουμε. Αν και όταν εμφανιστεί μια θεωρία αριστερής μεταρρύθμιστικής ή επαναστατικής αλλαγής, τότε να το συζητήσουμε"

    Αν εκτιμούσα ότιο ισχύει το παραπάνω δεν θα ήμουνα στην Αριστερά.

    Μάλιστα αυτή η Θεώρηση είναι και τό μεγάλο Πρόβλημα της Αριστεράς.

    Μας έχουν πείσει ότι δεν υπάρχει εναλλακτικό μοντέλο και τίθεται το ψευδοδίλλημα επανάσταση ή μεταρρυθμίσεις.

    Από που συνάγεται ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος;

    Αν η μεταρρυθμιστική Αριστερά θέλει μπορεί να καταστρώσει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις αρκεί να μην φοβηθεί και τέτοιες που ισοδυναμούν με επανάσταση. Τέτοιες μεταρρυθμίσεις απεμπόλησε η Σοσιαλδημοκρατία και κατέληξε σε μια μάχη οπισθοφυλακών (κεκτημένα κλπ.)
    Πως θα σας σας φαίνονταν για παράδειγμα μια μεταρρύθμιση που θα καταργούσε σχεδόν την κληρονομιά;
    Πόσο επαναστατική θα ήταν;
    Πόσο τεκμηριωμένο είναι το ανέφικτο της πρότασης;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αυτό που φαντάζει τόσο ριζοσπαστικό Δημήτρη (και που το προτείνει ο R.Unger στο βιβλίο "Τι πρέπει να προτείνει η Αριστερά")ισχύει εν μέρει σε χώρες της κοινοπολιτείας (Αγγλία, Αυστραλία κλπ). Εκεί η γη δεν σου ανήκει, ούτε το σπίτι: τα νοικιάζεις για μια δεκαετία μετά είναι δικά σου όσο ζεις αλλά δεν τα κληρονομείς στα παιδιά σου - τα ξαναπαίρνει το κράτος ή η τράπεζα και πάλι από την αρχή. Ενώ εδώ η ιδιοκτησία γης και κατοικίας είναι το ιερότερο όλων.
    Θέλω να πω μερικές αστικές ολοκληρώσεις για την χώρα μας είναι επανάσταση -φυσικά όχι ανέφικτη, ειδικά μετά την φούσκα της αγοράς κατοικίας. Υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό - όρεξη και βούληση υπάρχει στην αριστερά μας; Περί τίνων τυρβάζει άραγε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. που να τα προτείνει εδώ αυτά η αριστερά, να χαθούν ψηφαλάκια τώρα από τους ιδιοκτήτες ακινήτων (μεγαλο- και μικρο-ιδιοκτήτες εννοώ)...


    Αλέξανδρος Κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU