Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ... ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

  του Γιώργου Μπιλλίνη*

Η "στάση πληρωμών" που έχει κηρύξει το δημόσιο προς τους πάσης φύσεως πιστωτές του δεν έχει αφήσει ανέγγιχτο κανένα επιχειρηματικό κλάδο. Το γεγονός δεν αποτελεί, όπως νομίζουν μερικοί, αποτέλεσμα της οικονομικής δυσπραγίας της τελευταίας διετίας. Είναι ένα φαινόμενο που υφίσταται και ολοένα μεγεθύνεται από τα μέσα της περασμένης δεκαετίας. Απλώς το τελευταίο χρόνο έχει λάβει διαστάσεις καθολικότητας.

     Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους το σύνολο των οφειλών του δημοσίου προς ιδιώτες πιστωτές στο τέλος του εξαμήνου ανερχόταν σε 11,2 δίς, εκ των οποίων τα 6,8 ληξιπρόθεσμες. 

    Στις επιχειρήσεις που έχουν λαμβάνειν συγκαταλέγονται κατασκευαστικές, φαρμακευτικές, υγειονομικού υλικού, μέχρι συνοικιακές μικροεπιχειρήσεις που προμηθεύουν τα καθημερινά αναλώσιμα δήμων η σχολείων. Σύμφωνα με υπολογισμούς επιμελητηρίων, από τις 780.000 επιχειρήσεις της χώρας, οι 200.000 έχουν κάποιου είδους αξίωση από το κράτος, που μπορεί να αφορά οφειλή για εκτελεσμένο έργο μέχρι για γάζες και σύριγγες και από προμήθεια πετρελαίου για θέρμανση σχολείων ή κίνηση απορριμματοφόρων ενός δήμου μέχρι την επιστροφή ΦΠΑ σε εξαγωγικές επιχειρήσεις. Υπολογίζεται ότι η κατανομή των οφειλών επιμερίζεται σε 6 δίς για τους προμηθευτές των νοσοκομείων, 2,5 δίς για τις κατασκευαστικές εταιρείες και περί τα 2,5 δίς σε υποχρέωση επιστροφής ΦΠΑ προς εξαγωγείς.

Με το άρθρο 27 του Ν. 3867/10 πολλοί πιστωτές του δημοσίου υποχρεώθηκαν να λάβουν για εξόφληση τους ομόλογα μηδενικού επιτοκίου και χωρίς τόκους υπερημερίας για όλα τα τιμολόγια της περιόδου 2007-9. Την εποχή που δόθηκαν τα ομόλογα, η αγορά τα αποτιμούσε στο 65% περίπου της ονομαστικής τους αξίας. Αρκετές επιχειρήσεις, κυρίως ξένες και από το χώρο του φαρμάκου, τα ρευστοποίησαν άμεσα, παίρνοντας τη ζημιά τους. 

Η πλειονότητα των ελληνικών και κυρίως οι εργοληπτικές, που δουλεύουν με πολύ μικρά ποσοστά κέρδους, τα χρησιμοποίησε ως colateral για τραπεζική δανειοδότηση. Αντιλαμβάνεστε τη θέση στην οποία έχουν περιέλθει σήμερα.

Παραθέτω στο σημείο αυτό μια επώδυνη προσωπική μαρτυρία:

     Λίγο μετά το Πάσχα συνομίλησα με φίλο εργολήπτη από τη Θεσσαλονίκη. Βρισκόταν σε άθλια κατάσταση, πρίν μερικές ημέρες είχε αυτοκτονήσει ο αδελφός και συνεταίρος του. Συνιδιοκτήτες και εργαζόμενοι οι δυό τους μιας μικρομεσαίας τεχνικής εταιρείας, που δραστηριοποιούνταν σε όλη τη βόρεια Ελλάδα. Από το 2004 και εντεύθεν τα περισσότερα έργα που παρέδιδαν στον εργοδότη τους-διαφόρους φορείς του στενού και ευρύτερου δημοσίου τομέα-παρέμεναν ανεξόφλητα. Λίγο πρίν το τέλος της θητείας Αλογοσκούφη στο ΥΠΟΙΚ αξιώθηκαν κι εκείνοι ...
να εξοφληθούν, μαζί με πολλούς άλλους προμηθευτές και εργολήπτες, με αντάλλαγμα όμως όχι μετρητά, αλλά ομόλογα ελληνικού δημοσίου. Τα δικά τους ήσαν πενταετούς διάρκειας, έληγαν στις αρχές του 2014. Οι επιχειρηματίες έβαλαν ενέχυρο στις τράπεζες τα ομόλογα και έλαβαν δάνεια με τα οποία χρηματοδοτούσαν τις τρέχουσες εργολαβίες τους. Αμέσως μετά το "σωτήριο" PSI (το οποίο διάφοροι εγχώριοι ανεπάγγελτοι φωστήρες οικονομικοί αναλυτές πρότειναν μετ' επιτάσεως ως μοναδική "διέξοδο στα αδιέξοδα" βιωσιμότητας του χρέους και μετά την υλοποίηση του πανηγυρίζουν και προτείνουν την επέκταση του), οι τράπεζες επικοινώνησαν μαζί τους και τους είπαν ορθά κοφτά ότι η αξία των 6.200.000 ευρώ των τίτλων τους είχε απομειωθεί στα 2.880.000. Το χειρότερο ήταν, τους ενημέρωσαν, ότι η αξία αυτή ίσχυε μόνο για εξόφληση στη λήξη. Μέχρι τότε για τις τράπεζες σημασία έχει η αξία που προσδίδει η αγορά στους τίτλους, πόσο δηλαδή διαπραγματεύονται καθημερινά στη δευτερογενή αγορά. Κι εκεί η αξία τους ήταν μόλις 450.000 ευρώ. 

Όι άνθρωποι συγκλονίστηκαν. Έχασαν το κόσμο κάτω από τα πόδια τους. Μετά από 30 χρόνια σκληρής κοπιαστικής εργασίας και καθημερινής ανασφάλειας από τους κινδύνους του επαγγέλματος, καλούνταν να συνειδητοποιήσουν την οικονομική τους καταστροφή. Ο κόπος τους είχε γίνει σκόνη. Η επιχείρηση τους μόλις είχε απωλέσει το 92,5% των κεφαλαίων της. Το χειρότερο όμως ήταν ότι, ενώ τα ενέχυρα εξαϋλώθηκαν, η οφειλή προς τις τράπεζες παρέμενε. Έπρεπε να ανταποκριθούν άμεσα στο πιεστικό αίτημα των τραπεζών, να "συμπληρώσουν" τη διαφορά μεταξύ της θεωρητικής και της πραγματικής αξίας των τίτλων, για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η δανειοδότηση της επιχείρησης,  ή να αποπληρώσουν άμεσα τις δανειακές τους υποχρεώσεις. Το δίλημμα δεν επιδεχόταν απάντηση, χρήματα άλλα δεν υπήρχαν. Τα δικά τους τα καταβρόχθισε το κράτος και οι επιλογές του. Ο απόλυτος εγκλωβισμός. Τη Μεγάλη Τρίτη το πρωί ο αδελφός του φίλου μου βρέθηκε από τη σύζυγο του απαγχονισμένος στο μπάνιο του σπιτιού του. Η αδυναμία ανταπόκρισης στα δεδομένα της συγκυρίας τον "τρέλανε". Η οικονομική καταστροφή έδινε πια τη θέση της σε τραγωδία με θύματα ζωές απεγνωσμένων ανθρώπων. 

Ανθρώπων που δεν είχαν τη παραμικρή ευθύνη για ό,τι συνέβη. Ήσαν συνετοί επιχειρηματίες, έκαναν προσεκτικά βήματα, μετρούσαν κάθε τους κίνηση, ήθελαν να είναι έντιμοι και συνεπείς στις δραστηριότητες και τις υποχρεώσεις τους απέναντι στην αγορά. Κι αυτό πλέον δεν έμοιαζε εφικτό. 

Αλλά...λογάριασαν χωρίς το παράγοντα "ελληνικό κράτος".

Ένα κράτος που εχθρεύεται την επιχειρηματικότητα, όπως και η πλειονότητα των πολιτών του. Ένα κράτος που επικαλείται τη δυσμενή οικονομική συγκυρία και προχωρεί σε "στάση πληρωμών". 

Αλλά προσοχή. 

Όχι απέναντι σε όλους τους υπηκόους του. Αποκλειστικά απέναντι στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. 

Για κάποιους άλλους διαθέτει χρήματα. Και μάλιστα πολλά. 

Δεν αισθάνεται πχ την ανάγκη να κλείσει καμία ζημιογόνο ή άνευ αντκειμένου δική του επιχείρηση. 

Ο ΟΣΕ μπορεί να έχει φορτώσει στη χώρα χρέος 10 δίς και να συνεχίζει να το κάνει με τα διάδοχα θυγατρικά του σχήματα, αλλά εκεί πάντα εξευρίσκονται χρήματα για τη κάλυψη των ετήσιων ελλειμμάτων. 

Για εκείνα τα περιβόητα ΕΑΣ (Εθνικά Αμυντικά Συστήματα) έχετε ακούσε τίποτε; Πρόκειται για το μόρφωμα που προέκυψε από τη συγχώνευση της ΕΒΟ και της ΠΥΡΚΑΛ. Με εργοστάσια στον Υμηττό, στο Λαύριο, στην Ελευσίνα, στον Ασπρόπυργο, στο Αίγιο και αλλού. Με 4500 "εργαζόμενους" που ασχολούνται με τη κατασκευή εξοπλιστικού υλικού. Μόνη παραφωνία ότι δεν έχουν αντικείμενο. Έτσι δεν έχουν κατασκευάσει ούτε μία σφαίρα εδώ και 20 χρόνια. 

Από την εποχή του αλήστου μνήμης αντιαεροπορικού "Άρτεμις", που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε, η εταιρεία ουσιαστικά αργεί. Το μισό δίς όμως που στοιχίζει η ύπαρξη της ετησίως ασφαλώς και είναι διαθέσιμο. 

Ξένοι σοβαροί επενδυτές από χώρες υψηλής οπλικής τεχνολογίας έχουν ζητήσει να την εξαγοράσουν (Ισραηλινοί, Αμερικανοί). Αλλά οι Έλληνες δεν είμαστε χαζοί να απεμπολήσουμε ως χώρα την "εθνική μας ανεξαρτησία". Θα ταΐζουμε τα ΕΑΣ, έστω με μόνο αντάλλαγμα την ικανοποίηση ότι διαθέτουμε αμυντική βιομηχανία. Ατέλειωτος δυστυχώς ο κατάλογος. 

Πάνω από 20.000 φορείς έχει το δημόσιο (Γ.Γ., ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Α.Ε. ΔΕΚΟ, ΟΚΩ). Και του χρειάζονται όλοι. 

Κάθε κυβέρνηση που σέβεται τον εαυτό της δημιουργεί όσους περισσότερους νέους φορείς μπορεί. Λεφτά υπάρχουν για να τους σιτίζει. Όπως και για τη συντήρηση της κεντρικής γραφειοκρατίας, που το σύνολο του πολιτικού συστήματος μανιασμένα αγωνίζεται να κρατήσει ανέγγιχτη από τις κακές διαθέσεις της τρόϊκας, που επιμένει για τη ελάφρυνση της.

      Ας μην ξενίζει λοιπόν η στάση του κράτους. Η καταστροφή του συνόλου των ιδιωτικών επιχειρήσεων της χώρας και ιδιαίτερα εκείνων που συναλλάσσονται με το δημόσιο ( το οποίο για μερικές κατηγορίες δραστηριότητας - εργολήπτες δημοσίων έργων και προμηθευτές υγειονομικού-φαρμακευτικού υλικού αποτελεί μονοψώνιο) δεν είναι παράπλευρη απώλεια της κρίσης. Ούτε συμβαίνει εξ αιτίας της αδυναμίας να εξευρεθούν διαθέσιμα κονδύλια για την αποπληρωμή τους. 

Είναι ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ του πολιτικού μας συστήματος. Ενός συστήματος που είναι διατεθειμένο να αμείβει αφ' όρου ζωής όσους κάποτε κάποιος εκπρόσωπος του συστήματος "τακτοποίησε" πελατειακά τοποθετώντας τους στην αγκαλιά του στενού ή ευρύτερου δημοσίου. 

Για αυτούς δίνεται η μάχη της σωτηρίας. Για τη διατήρηση του άεργου στρατού κατοχής των αχαμνοξυστών. 

• Για αυτούς πάντοτε θα υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια, έστω και περιορισμένα. 
• Για εκείνους που παράγουν, για εκείνους που εισφέρουν δημιουργικά, για το υγιές τμήμα της οικονομίας, δυστυχώς οι πόροι δεν επαρκούν. Εκεί το κράτος κάνει στάση πληρωμών. 

Δεν έχει τουλάχιστον την εντιμότητα να μην αποζητεί τις υπηρεσίες ή τα προϊόντα τους, όταν δεν σκοπεύει να διαθέσει πόρους για την αποπληρωμή τους. Αντιθέτως τα/τις χρησιμοποιεί και εκ των υστέρων απλώς αρνείται να υλοποιήσει τις δικές του υποχρεώσεις. Χαρακτηρίστε μόνοι σας τη στάση αυτή και αναρωτηθείτε εάν είναι συμβατή με κράτος μέλος της ΕΕ και της ευρωζώνης.

     Ας επισημανθεί τέλος και μια λεπτομέρεια ιδιαίτερα ενδεικτική της βλάβης που προκαλεί η στάση άρνησης πληρωμών του κράτους. 

Είναι γνωστό πως μια επιχείρηση, για να παραδώσει στο δημόσιο ένα έργο ή ένα προϊόν, έχει επωμιστεί το σύνολο του κόστους αυτού (δαπάνες για προμήθεια υλικών, αμοιβή εργασίας, ασφαλιστικές εισφορές, κόστος εγγυήσεων και γραφειοκρατίας, λειτουργικά έξοδα, χρηματοοικονομικό κόστος κλπ). 

Το κέρδος, το οποίο προσδοκά να αποκομίσει είναι ένα ποσοστό, για άλλους μικρότερο (εργολαβίες), για άλλους μεγαλύτερο (προμήθειες), επί του κόστους. 

Όταν το δημόσιο αρνείται την αντιπαροχή της παροχής που λαμβάνει, δεν αποστερεί από την παρέχουσα επιχείρηση μόνο το κέρδος, αλλά το σύνολο της δαπάνης που εκείνη κατέβαλε ως κόστος υλοποίησης της παραγγελίας. 

Η κατάσταση εκφεύγει απολύτως της λογικής στις περιπτώσεις εκείνες που έχει προχωρήσει και η τιμολόγηση της συναλλαγής. 

Στη περίπτωση αυτή η επιχείρηση υποχρεούται στη καταβολή ΦΠΑ (που δεν έχει εισπράξει), στη καταβολή φόρου εισοδήματος εντός της χρήσης (για έσοδα που δεν έχει εισπράξει), καθώς και στη καταβολή και όλων των πρόσθετων επιβαρύνσεων που απορρέουν από τις φορολογικές της υποχρεώσεις (έκτακτες εισφορές, προκαταβολή φόρου επομένου έτους κλπ - από έσοδα που επίσης δεν έχει εισπράξει). 

Παρατηρείται δηλαδή το εξοργιστικό φαινόμενο, εκτός από το ανείσπρακτο κόστος, η επιχείρηση να επιβαρύνεται και με επί πλέον δαπάνη, που μπορεί να ανέλθει στο ύψος του 70% της τιμολογημένης απαίτησης (23% ΦΠΑ, 20%+25% φόρος, πλέον προκαταβολή και έκτακτη εισφορά) και την οποία αποδίδει στο κράτος, χωρίς να διατηρεί το δικαίωμα εξαίρεσης της, αφού ποτέ δεν εισέπραξε την αντιπαροχή, που "γεννά" τις φορολογικές υποχρεώσεις.

*από το fb http://www.facebook.com/notes/george-billinis