Ανάγκη για μια "Νέα Ελλάδα"

(Οι μεταρρυθμιστές και τα επόμενα βήματά τους)

του Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη*

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Η Ελλάδα έχει μπει σε μία παρατεταμένη κρίση, δημοσιονομική, οικονομική, πολιτιστική, πολιτική. Ο τρόπος με τον οποίο διαχειριστήκαμε τα προβλήματα μας τα προηγούμενα χρόνια μέχρι σήμερα, όλοι, πολίτες, πολιτικό σύστημα, ΜΜΕ, είχε τα ακόλουθα κύρια χαρακτηριστικά:

-          Εσωστρεφής αντίληψη. Η Ελλάδα απέφυγε να ακολουθήσει την διεθνή προβληματική πάνω σε παρόμοια με τα δικά της προβλήματα, αλλά και να αντιγράψει συνταγές που εφαρμόζονταν αλλού. Το benchmarking  παρέμεινε μία άγνωστη έννοια. Έπρεπε σε κάθε περίπτωση να «ανακαλυφθεί ξανά ο τροχός».
-          Έλλειμμα τεκμηρίωσης και αριθμών. Δεν μετράγαμε τα μεγέθη. Έτσι τις περισσότερες φορές δεν υπήρχε πραγματική βάση συζήτησης καθώς οι συνομιλητές, απλά, δεν ήξεραν για τι πράγμα συζητούσαν.
-          Παραπομπή των προβλημάτων για λύση σε ένα ασαφές μέλλον. Με λίγα λόγια βάζαμε τις εκκρεμότητες «κάτω από το χαλί». Η αλλιώς, η τακτική της στρουθοκαμήλου.
-          Αποφυγή της ουσίας για χάρη της επικοινωνίας. Το πως θα φανεί κάτι σε ένα αβέβαιο και απαιτητικό αλλά και άπληστο εκλογικό σώμα έγινε υπέρτατη αρχή «πολιτικής διαχείρισης», οδηγώντας σε θεσμική ακινησία.
-          Έλλειψη συνολικής διάγνωσης των προβλημάτων της χώρας, αποτέλεσμα ελλειπούς γνώσης της πραγματικότητας, τόσο της παγκόσμιας αλλά και της εγχώριας. Η γνώση αλλά και η διάχυση της στην κοινωνία είναι χαμηλή. Το εκπαιδευτικό σύστημα πάσχει βαριά.
-          Αδυναμία ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Αποτέλεσμα ένας ωκεανός αποσπασματικών ρυθμίσεων που επιτύγχαναν οι εκάστοτε ισχυροί της ημέρας (συντεχνίες, οργανωμένα συμφέροντα, τοπικές ομάδες κλπ), που έχει χτίσει ένα δαιδαλώδες θεσμικό πλαίσιο προνομίων με ένα βασικό χαρακτηριστικό: Την αδικία.
-          Σταδιακή αποδυνάμωση του παραγωγικού ιστού της χώρας και μείωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Η Ελλάδα σήμερα έχει ένα πολύ επικίνδυνο για την μακροχρόνια επιβίωση της εμπορικό έλλειμμα.
-          Διόγκωση του κράτους και των κρατικών δαπανών σε επίπεδο που δεν είναι διατηρήσιμο χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση. Που σήμερα πια, και στο εγγύς μέλλον, δεν υπάρχει. Η διόγκωση αυτή έγινε χωρίς οι προσφερόμενες υπηρεσίες να είναι αναλόγως ανταποδοτικές και η ποιότητα τους να είναι αισθητά καλλίτερη.
-          Αδιαφάνεια σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμών και διαφάνειας , που δημιούργησε ένα περιβάλλον γενικευμένης διαφθοράς. Και ακόμα περισσότερο, ανοχής της διαφθοράς.
-          Αντιμετώπιση των διεθνών σχέσεων της χώρας με το σύνδρομο του επαίτη, η «Καραγκιόζη», όπου η συμμετοχή στις διεθνείς ενώσεις (Ε.Ε. κλπ) ήταν καλή μόνο για να αποσπούμε χρηματοδοτικά πακέτα για «πάσα νόσον». Με άλλα λόγια καλή μόνο για τα δικαιώματα που απέρρεαν από την συμμετοχή μας, αλλά όχι και για τις συνεπαγόμενες υποχρεώσεις.

Διαμορφώνοντας για δεκαετίες ένα τέτοιο περιβάλλον λειτουργίας της κοινωνίας μας, επιτρέψαμε να κυριαρχήσει η παρασιτική συμπεριφορά, η προτίμηση για την μικρότερη προσπάθεια, η προσδοκία για μία εύκολη, γρήγορη και παχουλή αμοιβή από το δημόσιο κορβανά, είτε με μορφή μισθού είτε σαν μία (η περισσότερες...) σύνταξη, απαξιώνοντας παράλληλα την σκληρή προσπάθεια, το ρίσκο, την επιχειρηματικότητα.

Η ΑΝΑΓΚΗ

Τώρα όλα αυτά οδήγησαν στην σημερινή κατάσταση αδιεξόδου. Η Ελλάδα είναι σε ένα σταυροδρόμι όπου πρέπει να πάρει πολύ σοβαρές αποφάσεις αν είναι να ...

διατηρήσει μία θέση στην κοινότητα των αναπτυγμένων κρατών και στην Ευρωπαïκή Ένωση. Τα διάφορα μνημόνια με τους πιστωτές μας μας εξασφαλίζουν μία βραχεία περίοδο ισορροπίας η οποία όμως δεν μπορεί να είναι μόνιμη. Τα προβλήματα παραμένουν. Θα πρέπει να σκεφτούμε ότι:

-          Δεν μπορεί μία χώρα να έχει το 30% του ενεργού της πληθυσμού ανέργους. Αν δεν βρεθεί απασχόληση για αυτούς τους, κατά βάση νέους, ανθρώπους, αυτοί θα φύγουν. Μετανάστες όπως άλλοτε. Η χώρα θα καταρρεύσει αν χάσει τα νιάτα της. 

-          Δεν μπορεί μία χώρα να πληρώνει το 16% (η περισσότερο αύριο αν η ύφεση συνεχιστεί) του ΑΕΠ σε συντάξεις όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 10%. Αν δεν θέλει να φτωχοποιήσει τα γερατειά της θα πρέπει επειγόντως να μεγενθύνει το ΑΕΠ της έτσι ώστε οι συντάξεις να προσεγγίσουν τον διεθνή μέσο όρο. 

-          Δεν είναι δυνατή μακροπρόθεσμα η χρηματοδότηση του εμπορικού ελλείμματος. Μιλώντας για τρόφιμα και μόνο η Ελλάδα είναι μόνο 30% αυτάρκης σε τρόφιμα, εισάγει το 70% των τροφίμων της. Η παραγωγή εμπορεύσιμων ειδών και υπηρεσιών είναι επείγουσα εθνική ανάγκη.

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ

Έτσι στο σταυροδρόμι στεκόμαστε. Για να αποφασίσουμε χρειαζόμαστε νέες αντιλήψεις, νέα στρατηγική, νέα πολιτική συζήτηση.

Χρειαζόμαστε πριν από όλα νέα συλλογικά υποκείμενα, νέα κόμματα και νέο πολιτικό προσωπικό.

Ένα νέο κόμμα που θα μπορέσει να ανασχεδιάσει το μέλλον και να χτίσει μία «Νέα Ελλάδα», θα μπορέσει να παίξει έναν τέτοιο ρόλο αν έχει τα παρακάτω πολιτικά χαρακτηριστικά:

-          Θα συγκινήσει και θα εκφράσει τις δυνάμεις που σήμερα ασφυκτιούν από το σημερινό πολιτικό σύστημα, ενώ έχουν συμφέρον να κινητοποιηθούν στην κατεύθυνση ενός νέου σχεδιασμού. Χοντρικά είναι δύο οι κοινωνικές κατηγορίες: Οι παραγωγικοί πολίτες, επιχειρηματίες, άτομα με υψηλή γνώση και ειδίκευση, στελέχη επιχειρήσεων είναι η μία. Και οι εκατοντάδες χιλιάδες νέοι άνεργοι είναι η άλλη. Και οι δύο δεν εκφράζονται σήμερα από το πολιτικό σύστημα. Και οι δύο έχουν συμφέρον να συμβάλλουν σε ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της οικονομίας, στηριγμένο στην μόνη δυνατή επιλογή, την ιδιωτική εξωστρεφή επιχειρηματικότητα για την παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών. 

-          Θα έχει την υποστήριξη εκείνων των πολιτικών δυνάμεων που σήμερα θέτουν το αίτημα των μεταρρυθμίσεων και την θεραπεία των αγκυλώσεων που εμποδίζουν την επανεκκίνηση της οικονομίας και της κοινωνίας. Η τουλάχιστον των περισσότερων από αυτές. Οι δυνάμεις αυτές σήμερα είναι πολυδιασπασμένες και κινούνται από ασαφείς προσωπικές στρατηγικές στελεχών που κατά καιρούς εξέφρασαν το αίτημα, πειστικά η όχι, του εκσυγχρονισμού της χώρας. Είναι δύσκολο να συντεθούν οι πάντες, αλλά άλλο τόσο δύσκολο είναι να δημιουργηθεί κάτι με όλους αυτούς ενάντιους. 

-          Θα εκφράσει το αίτημα για την διόρθωση των σημερινών αδικιών και θα ζητήσει να εξαλειφθούν όλα τα προνόμια κοινωνικών ομάδων, συντεχνιών, οργανωμένων συμφερόντων, τοπικών παραγόντων. Το αίτημα για ισονομία θα βοηθήσει την κοινωνία να συνταχθεί πίσω από το πρόγραμμα μίας «Νέας Ελλάδας». 

-          Θα ενισχύσει την αλληλεγγύη για εκείνους τους πολίτες που χτυπήθηκαν βαρύτερα από την κρίση, οδηγώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους εκεί που υπάρχει η πραγματική ανάγκη. 

-          Θα έχει μία νέα κομματική αρχιτεκτονική με οδηγό την σύνθεση πολιτών από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες και πολιτικούς αυτοπροσδιορισμούς. Η σύνθεση αυτή θα έχει συνεκτικό ιστό το πολιτικό πρόγραμμα για την Νέα Ελλάδα, όπου το επείγον των αναγκαίων παραμβάσεων και θεσμικών ανατροπών υπερβαίνει τα ιδεολογικά πρόσημα. Αυτά μπορούν να περιμένουν αργότερα όταν η χώρα σταθεί και πάλι στα πόδια της. 

-          Θα μιλάει μία άλλη γλώσσα για να εκφράσει τόσο την σύνθεση εντός της αλλά και τις νέες, επείγουσες ανάγκες της εποχής. Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Μόντι στην Ιταλία.

Τα παραπάνω είναι αναγκαία για τον πολιτικό σχεδιασμό του νέου κόμματος. Είναι επίσης αναγκαία για να δοθεί η έννοια του «νέου», αλλά και για να αποκτηθεί το ηθικό πλεονέκτημα που απαιτεί το εκλογικό σώμα προκειμένου να δώσει επιβεβαίωση και εξουσία στο σχήμα της «Νέας Ελλάδας».

Πολλά μπορούν επίσης να ειπωθούν για το τι ΔΕΝ πρέπει να είναι το νέο κόμμα. Και πολλά επίσης για το τι ΔΕΝ πρέπει να περιέχει η να λέει.

Για αυτά, στο μέλλον...

*το κείμενο είναι συμβολή του ΑΑ στην συζήτηση και τις διαδικασίες, με καταληκτικό ορίζοντα την δημιουργία του μεταρρυθμιστικού κόμματος, που ξεκίνησαν με το ανοιχτό συνέδριο της Δράσης και τις εκδηλώσεις άλλων φορέων και σύντομα θα καταλήξουν στην τελική τους μορφοποίηση και την αναγγελία του ιδρυτικού ενωτικού συνεδρίου. Από την σελίδα στο fb της ομάδας Πολίτες Υπέρ των Μεταρρυθμίσεων στην οποία συμμετέχουν πολίτες πρόθυμοι/ες και διαθέσιμοι/ες για το επόμενο βήμα του προοδευτικού -φιλελεύθερου, αριστερού και οικολογικού- μεταρρυθμιστικού χώρου.

*υπότιτλος της ΑΣ