η αριστερή στρουθοκάμηλος: Άννα Διαμαντοπούλου: Η ανάπτυξη στα χρόνια της κρίσης

Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013

Άννα Διαμαντοπούλου: Η ανάπτυξη στα χρόνια της κρίσης

Ομιλία στην εκδήλωση του ΟΠΕΚ "Η κρίση ως μάθημα για το μέλλον" στην Λευκωσία 30.01.2013

Η ανάπτυξη στα χρόνια της κρίσης

[SLIDE 1 –ΤΙΤΛΟΙ]

Όλα άρχισαν με μια λακωνική ανακοίνωση του τραπεζικού ομίλου HSBC. Το Φεβρουάριο του 2007 προειδοποίησε πως τα επισφαλή δάνεια της για το 2006 θα είναι 20% ψηλότερα από όσο ανέμενε. Αιτία; Η αμερικανική αγορά ακινήτων. Η επιβράδυνση της και η συνακόλουθη πτώση των τιμών των ακινήτων περιόριζαν τη δυνατότητα των δανειοληπτών να αναχρηματοδοτήσουν τα δάνεια τους, και οι επισφάλειες αυξάνονταν.

Μέχρι τα τέλη του 2008, ακολούθησαν προειδοποιήσεις χρεωκοπίας, διάσωση με εξαγορές, ενίσχυση της ρευστότητας από κεντρικές τράπεζες και διάσωση χρηματοπιστωτικών οργανισμών και επιχειρήσεων από κράτη.

New Century Financial, Paribas, Northern Rock, Bear Stearns, Fannie Mae και Freddie Mac, Lehman Brothers, Merrill Lynch, ασφαλιστική AIG, Halifax Bank of Scotland (HBOS), κάθε όνομα και μια ιστορία

Η κατάσταση άρχισε να σταθεροποιείται κάπως από το 2009.

Πέρασαν ήδη 6 χρόνια από το Φεβρουάριο του 2007, και από τότε μια ζοφερή πραγματικότητα ξαπλώθηκε σταδιακά από την Αμερική στην Ευρώπη. Άγγιξε σε διαφορετικό βαθμό τις περισσότερες ανεπτυγμένες δυτικές οικονομίες αλλά επηρέασε βαθειά τις χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας, οι οποίες υφίστανται ακόμη τις επιπτώσεις μιας κρίσης που είναι διεθνής, ευρωπαϊκή και εθνική.

2. Η Διεθνής κρίση

Η ανεξέλεγκτη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών που υποσχόταν αποδόσεις, βέλτιστη οικονομική ισορροπία και ευημερία, οδήγησε το τραπεζικό σύστημα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας σε πολλές χώρες.

Η κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας αποσοβήθηκε με το να πληρώσουν οι πολίτες το κόστος διάσωσής των χρηματοπιστωτικών οργανισμών.

Πλήρωσαν άμεσα με θυσίες, ύφεση και ανεργία, αλλά και έμμεσα με υπερχρέωση των επόμενων γενεών!

Είναι σημαντικό να αλλάξουν οι κανόνες και η οργάνωση της διεθνούς διακυβέρνησης ώστε κράτη, κυβερνήσεις και λαοί να έχουν περισσότερο λόγο για τις τύχες τους απέναντι στην παγκόσμια ισχύ των αγορών που σήμερα τις καθορίζουν.

Είναι πια μια ανάγκη επιτακτική και είναι απογοητευτικό πως καμία πρόοδος δεν έχει επιτελεστεί στο επίπεδο των G20.

[SLIDE 2 –Χαμένοι στη μετάφραση …]

3. Η Ευρωπαϊκή κρίση

To ξέσπασμα της διεθνούς κρίσης κατέδειξε τις ήδη διαπιστωμένες αδυναμίες στην αρχιτεκτονική του ευρώ. Η ύπαρξη νομισματικής ένωσης χωρίς αντίστοιχη οικονομική ένωση και τη συνακόλουθη ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική, οδήγησε σε στρεβλώσεις μεταξύ, Κέντρου και Περιφέρειας, Βορρά και Νότου.

Η ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική είχε ως εξαγγελία της τη σύγκλιση των οικονομιών και του επιπέδου ζωής των λαών της Ευρώπης.

Το αποτέλεσμα όμως ήταν δυστυχώς οι τεράστιες αποκλίσεις μεταξύ Βορρά και Νότου.

Η κρίση το ανέδειξε περίτρανα όπως ανέδειξε και τις ελλείψεις των μηχανισμών ελέγχου της επιτροπής, και εν τέλει υπονόμευσε τη λειτουργία των θεσμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το πολιτικό δίλημμα σήμερα είναι :

ή βαθειά θεσμική μεταρρύθμιση με στόχο την ουσιαστική οικονομική και πολιτική ενοποίηση και μιας μορφής ομοσπονδοποίηση

ή μια εξαιρετικά χαλαρή πολιτική ένωση στην υπηρεσία μιας σχεδόν ανεξέλεγκτης ενιαίας αγοράς, μοντέλο που φαίνεται να υποστηρίζει η Βρετανία.

Κατά την άποψη μου η απάντηση είναι περισσότερη Ευρώπη.

Ποια δεδομένα καθιστούν μονόδρομο την δημιουργία μιας πολιτικά και οικονομικά ισχυρής ευρωπαϊκής ένωσης;

Πρώτο είναι: Η νέα παγκόσμια γεωπολιτική και δημογραφική πραγματικότητα, οι αλλαγές στην παγκόσμια κατανομή εργασίας, η μεταφορά ισχύος στην Ανατολή:

Χωρίς την Ένωση οι ευρωπαϊκές χώρες θα έχουν ένα δύσκολο αν όχι ασήμαντο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία:

Το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα είναι 9 δισεκατομμύρια, η Ευρώπη θα έχει τότε μόνο το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, από 20% που είχε στη δεκαετία του ’50.

Ακόμη και οι πολυπληθέστερες ευρωπαϊκές χώρες δεν θα διαθέτουν τότε πάνω από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Το ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα αντιπροσωπεύει το 2050 μόνο το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ από το 30% που αντιπροσώπευε τη δεκαετία του΄50.

Σε αυτό το σκηνικό, μόνο μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη μπορεί να αντεπεξέλθει στις διεθνείς οικονομικές προκλήσεις των καιρών, να αντιμετωπίσει επάξια τον ανταγωνισμό στη Δύση και με τις ανερχόμενες οικονομίες στην Ασία και όχι μόνον.

Δεν είναι όμως μόνον η ανάγκη των Ευρωπαίων για μια ισχυρή παρουσία στις διεθνείς εξελίξεις που τους ενώνει.

Δεύτερο είναι και η διαφύλαξη της ειρήνης που εμπέδωσαν 70 χρόνια τώρα, η μεγάλη κατάκτηση της Ευρωπαϊκής ένωσης που συχνά παραβλέπουμε, λησμονώντας τους αιματηρούς πολέμους που σπάραξαν την γηραιά ήπειρο.

Τρίτο μας ενώνουν τα ευρωπαϊκά ιδεώδη: δημοκρατία, ελευθερία, ίσες ευκαιρίες, το κοινωνικό κράτος, η ανεκτικότητα και το κράτος δικαίου, κατακτήσεις που οι λαοί της Ευρώπης δύσκολα θα απαρνηθούν.

Και για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, οι ΗΠΑ μόλις πρόσφατα κατάφεραν να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος τους πληθυσμού τους στα θέματα υγείας κάτι που στην Ευρώπη έχουμε κατακτήσει από καιρό.

Τέταρτο πρέπει με αντικειμενική προσέγγιση να θυμόμαστε πως η ευρωπαϊκή ένωση αντιμετώπισε στη πορεία της πολλές και σημαντικές κρίσεις τις οποίες κατάφερε να ξεπεράσει ¨ έχοντας αναπτύξει μια κουλτούρα επίτευξης συναινέσεων αλλά και θεσμικής ευελιξίας προς όφελος του κοινού συμφέροντος. Μέσα δε από κάθε κρίση ενισχύεται η πολιτική ενοποίηση υπενθυμίζω τη φράση του Jean Monnet: Οι κρίσεις είναι οι μεγαλύτεροι «ομοσπονδοποιοί της ιστορίας».

4. Οι εθνικές κρίσεις

Με δεδομένα τα δομικά ευρωπαϊκά προβλήματα που περιέγραψα, οι χώρες της περιφέρειας όπου ξέσπασε με βιαιότητα η κρίση έχουν η καθεμία τις δικές της ιδιαιτερότητες και ευθύνες.

Είναι σαφές πως στις χώρες αυτές δεν υλοποιήθηκαν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και δεν προσεγγίστηκαν οι κοινά αποφασισμένοι στόχοι που αφορούσαν τόσο το δημοσιονομικό σύμφωνο ανάπτυξης σταθερότητας, όσο και τη στρατηγική για την απασχόληση που διατυπώθηκε στην απόφαση της Λισσαβόνας (1999).

Δεν χωρά αμφιβολία ότι υπάρχουν σοβαρότατα πολιτικά λάθη των κυβερνήσεων επί δεκαετίες.

Η άποψη όμως ότι η κρίση χρέους οφείλεται μόνο σε εθνικούς παράγοντες, είναι εσφαλμένη και οδηγεί σε αδιέξοδες επιλογές για την αντιμετώπιση της.

ΜΕΡΟΣ Α΄

5. Κύπρος: Αίτια της κρίσης

Τρία χρόνια μετά την υπογραφή του Μνημονίου από την Ελλάδα, θα ήθελα να εστιάσω σε διδάγματα που προκύπτουν από τη διαχείριση της κρίσης.

Το κυπριακό πολιτικό σύστημα μπορεί να δεχθεί δωρεάν μαθήματα πολύτιμα από τα λάθη και τις αστοχίες κυρίως των προεκλογικών περιόδων που επικρατούσε «το κεκτημένο της πλάνης».

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Κύπρο όπως και ανάμεσα στις οικονομίες όλων των άλλων χωρών.

Είναι σαφές ότι η ελληνική κρίση επηρέασε άμεσα τις κυπριακές τράπεζες.

Στην Κύπρο όπως και στην Ιρλανδία η κρίση ξεκινάει κυρίως από το τραπεζικό σύστημα.

Πέρα από την έκθεση των τραπεζών της Κύπρου σε επισφάλειες και οι ιδιαίτερες σχέσεις με τη Ρωσία υπήρξε και εμφανής επιδείνωση τα τελευταία τέσσερα χρόνια του ισοζυγίου της γενικής κυβέρνησης.

6. Διδάγματα και κεκτημένα από την ελληνική κρίση

Είναι σημαντικό ότι τα κύρια πολιτικά κόμματα στη Κύπρο φαίνεται να συμφωνούν στο κορμό του σχεδίου του μνημονίου και να διαφοροποιούνται αναφορικά με τη σχετική βαρύτητα των επιμέρους πολιτικών.

Είναι σημαντικό ότι τα κόμματα ομόφωνα συμφώνησαν για το μνημόνιο, με τις όποιες αντιρρήσεις τους.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι ο κ. Αναστασιάδης ως αντιπολίτευση έκανε ακριβώς το αντίθετο απ΄ότι έκανε στην Ελλάδα ο κ. Σαμαράς

Επίσης είναι σημαντικό ότι η διαπραγμάτευση κρατά πάνω από ένα εξάμηνο, χρόνος επαρκής για να επιτευχθεί δημόσια ενημέρωση και συζήτηση και πολιτική σύγκλιση.

Η ιστορία των κρίσεων δείχνει ότι χώρες με αρραγές εσωτερικό μέτωπο είχαν πολύ πιο θετικά αποτελέσματα. Δυστυχώς αυτό δεν συνέβη στην Ελλάδα όπου η δεξιά και η αριστερά επένδυσαν στο δίλλημα «μνημόνιο – αντι-μνημόνιο» το οποίο έγινε η νέα διχαστική γραμμή για το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία.

Βεβαίως και ο τρόπος και ο χρόνος διαπραγμάτευσης του μνημονίου στην Ελλάδα είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά από όλες τις άλλες χώρες. Θυμίζω ότι όταν ξέσπασε η κρίση το 2010 και η Ελλάδα δεν είχε δυνατότητα πρόσβασης στις αγορές, καταρχήν αντικρίσαμε ένα πλήρες αδιέξοδο, μιας και όλοι επιδείκνυαν την ευρωπαϊκή συνθήκη λέγοντας ότι απαγορεύει κάθε μορφής bail out (διάσωση μας από τα κράτη μέλη της Ένωσης) .

Σε ελάχιστο χρόνο, στις 2 Μαΐου του 2010 ενώ η χώρα βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής από τη χρεοκοπία, με τεράστια προσπάθεια του τότε Πρωθυπουργού και παρά τους περιορισμούς της Συνθήκης δημιουργήθηκε ένας έκτακτος μηχανισμός: το "Greek Loan Facility" βάσει του οποίου χορηγήθηκε στην Ελλάδα δάνειο ύψους €110 δισ. Τα €30 δισ. από τα ΔΝΤ και τα €80 δισ. διμερή δάνεια από τα κράτη μέλη (εκπροσωπούμενα από την Επιτροπή).

Την προσωρινή αυτή λύση ακολούθησε η απόφαση στις 8 Μαΐου (2010) για τη δημιουργία (λειτουργικός από Αύγουστο 2010) ενός μονιμότερου μηχανισμού του EFSF «Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας», προικοδοτήθηκε με εγγυήσεις των Κρατών-μελών της ευρωζώνης, του επιτρέπουν να παρέχει δάνεια έως και €440 δισ.

Ένας διάδοχος μηχανισμός ο ESM ο «Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας» εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2012 με δανειοδοτική δυνατότητα έως τα €500 δισ.

Οι μηχανισμοί αυτοί παρέχουν δάνεια στα κράτη-μέλη υπό συγκεκριμένους δεσμευτικούς όρους και προγράμματα προσαρμογής που κοινώς ονομάστηκαν Μνημόνια.

Όταν η κρίση άρχισε να αγγίζει και τις άλλες χώρες από την συντηρητική Ιρλανδία (ΝΟΕ. 2010 EFSF) έως την αριστερή Κύπρο, υπήρχε πλέον η διέξοδος αυτών των ευρωπαϊκών μηχανισμών διάσωσης .

Θα αναφερθώ επιγραμματικά στα βασικά λάθη του μνημονίου καθώς και στα βασικά προβλήματα εφαρμογής του:

7. Τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα στη διαχείριση του ελληνικού Μνημονίου

Τρία χρόνια μετά δεν πρέπει να ξεχνάμε η Ελλάδα ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα σε κρίση χρέους, με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τους μεγαλύτερους διεθνείς οικονομολόγους, να μην έχουν εμπειρία προηγούμενης διαχείρισης κρίσης χρέους, μιας χώρας που δεν είχε δικό της νόμισμα.

· Το μνημόνιο έθετε στόχους που δεν ήταν ρεαλιστικοί, ως προς την ταχύτητα της δημοσιονομικής προσαρμογής και την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων.

· Μελέτες στελεχών του ΔΝΤ παραδέχτηκαν πρόσφατα πως είχαν υποτιμήσει την έκταση της ύφεσης που θα προκαλούσε η γοργή δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτήθηκε από την Ελλάδα. Ο εκτροχιασμός των ποσοστών της ύφεσης αναιρεί στην ουσία σημαντικές προβλέψεις που αφορούν τα φορολογικά έσοδα και τις δαπάνες.

· Η θεραπεία του σοκ ίσως φέρνει αποτελέσματα σε μια εταιρεία όχι όμως σε μια χώρα. Μια χώρα δεν είναι μια εταιρεία και το σοκ πληρώνεται με ανθρώπινο πόνο. Τα κύρια θύματα του είναι οι νέοι και οι πιο αδύναμοι.

· Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες απευθυνόμενες στα εθνικά τους ακροατήρια και κινούμενες από ανάγκες της εσωτερικής τους πολιτικής συγκυρίας, αποσταθεροποιούσαν την ελληνική προσπάθεια.

Πολλοί ευρωπαίοι ηγέτες δυσκόλεψαν το έργο μας όταν με κάθε ευκαιρία διαλαλούσαν ή απειλούσαν με μια ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.

Ακόμη προέβαλαν αρνητικά στερεότυπα για το Νότο, ενισχύοντας έτσι τη σύγκρουση της κοινής γνώμης Βορρά και Νότου και δυσχεραίνοντας την αποδοχή των όποιων αποφάσεων και στους δυο πόλους, και ενισχύοντας την τάση εθνικισμού και λαϊκισμού που αναπτύσσεται πάντοτε στις κρίσεις.

8. Τα λάθη του ελληνικού πολιτικού συστήματος

· Η ελληνική κυβέρνηση δεν συνειδητοποίησε έγκαιρα την έκταση του προβλήματος. Προχώρησε έτσι αργά στην αρχή και ανέβαλε για αργότερα τις δύσκολες αποφάσεις.

· Το πρώτο μνημόνιο συμφωνήθηκε με ταχύτατες διαδικασίες και το υπουργείο Οικονομικών εμπιστεύτηκε τις εκτιμήσεις των σημαντικότερων κατά τεκμήριο δημόσιων οργανισμών στον κόσμο. Το μνημόνιο περιείχε σημαντικές επιλογές και μεταρρυθμίσεις που όλοι ξέραμε ότι έπρεπε να γίνουν. Δεν ήταν όμως από μόνο του ένα συνολικό εθνικό σχέδιο. Αυτό το εθνικό σχέδιο δεν υπάρχει ούτε σήμερα.

· Το μνημόνιο δεν αντιμετωπίστηκε ως ένα δικό μας σχέδιο, ως μια δική μας προσπάθεια . Υπουργοί και πολιτικά στελέχη, μέσα σε κλίμα μετωπικών συγκρούσεων, βίας και προπηλακισμών, αλλά και με αμφίθυμη πολιτική διάθεση δεν στήριξαν και δεν υλοποίησαν μεταρρυθμίσεις με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.

· Οι πολίτες προσέλαβαν την όλη προσπάθεια σαν κάτι που επιβάλλεται αποκλειστικά από τα έξω. Όλα αυτά γεννούσαν την πεποίθηση πως οι κυβερνήσεις τους δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να διαπραγματευθούν και πως είχε χαθεί σημαντικό μέρος της εθνικής κυριαρχίας. Οι πολίτες έχασαν την εμπιστοσύνη τους.

· Όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένης και της Νέας Δημοκρατίας, τα συνδικάτα και τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας αντιτάχθηκαν σθεναρά στα μέτρα του Μνημονίου. Η απόλυτη αντίθεση ορισμένων κομμάτων είχε καθαρά ψηφοθηρικά κίνητρα, όπως απέδειξε στη συνέχεια η μεταστροφή τους. Δεν επιτεύχθηκε παρά τις προσπάθειες εθνική συναίνεση με τη συνεργασία όλου του πολιτικού συστήματος ή έστω των μεγαλύτερων κομμάτων ώστε και η πολιτική σταθερότητα να είναι εγγυημένη αλλά και η διαπραγματευτική δυνατότητα μεγαλύτερη.

· Εκτός από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. που κυβερνούσε όλοι τα άλλα κόμματα ήταν αντίθετα. Το δίλημμα Μνημόνιο – Αντι-Μνημόνιο αποτέλεσε την βάση μιας νέας μορφής εθνικού διχασμού, σύμπτωμα κάθε εθνικής μας καταστροφής.

ΜΕΡΟΣ Β΄

9. Που είμαστε σήμερα - Η εξίσωση της ανάπτυξης

Θα ήθελα να ξεκινήσω από μία «πολιτική» εξίσωση:

[SLIDE 3 – (Εξίσωση): Ανάκαμψη]

Δημοσιονομική προσαρμογή + μεταρρυθμίσεις + ανάπτυξη συνεπάγεται : ανάκαμψη και έξοδο από την κρίση.

Όταν από την εξίσωση αυτή λείψει η ανάπτυξη

[SLIDE 4– (Εξίσωση): ΥΦΕΣΗ]

όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και επικρατήσει η εκτίμηση ότι από μόνες τους η δημοσιονομική προσαρμογή και οι μεταρρυθμίσεις θα απελευθερώσουν παραγωγικές δυνάμεις και θα φέρουν ανάπτυξη, τα αποτελέσματα είναι μεγάλης κλίμακας κοινωνική καταστροφή, φυγή του ικανότερου ανθρώπινου δυναμικού (brain drain) , κοινωνικές εντάσεις και ανατροπή του πολιτικού σκηνικού.

10. Η κατάσταση στην Ελλάδα το 2010

Θα δείξω τους παρακάτω πίνακες

[SLIDE 5– Η Ελλάδα στην αρχή της Κρίσης]

Τη κύρια ευθύνη για το ότι η Ελλάδα έφτασε στην κατάσταση αυτή την έχουν φυσικά όλες οι κυβερνήσεις από την μεταπολίτευση και μετά.

Η πελατειακή λογική, η αναξιοκρατία στη διοίκηση, ο κρατικοδίαιτος ιδιωτικός τομέας, η εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση του κράτους από τους υπαλλήλους του και η χρόνια χρήση της προεκλογικής πλάνης και του λαϊκισμού, όλα αυτά ήταν παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος επί δεκαετίες.

Στην πρώτη φάση οι Έλληνες πολίτες με αίσθημα αυτογνωσίας σε σημαντικό βαθμό αποδέχθηκαν την ανάγκη και θυσιών αλλά και ενός σαρωτικού μεταρρυθμιστικού σχεδίου.

Η αντιστροφή του κλίματος οφείλεται στην έλλειψη θετικών αποτελεσμάτων

(το αρχικό μνημόνιο π.χ. πως η Ελλάδα ξαναβρεί δάνεια στις κεφαλαιαγορές το 2012, κάτι που από νωρίς φάνηκε ανέφικτο και δεν έχει ακόμη συμβεί)

και στα λάθη που προανέφερα.

Βάρυνε ιδιαίτερα το γεγονός πως με δεδομένη την αναποτελεσματική διοίκηση μας, και την μη επίτευξη των στόχων οι αναγκαίες προσαρμογές οδήγησαν σε οριζόντια μέτρα μείωσης μισθών και συντάξεων , πολιτικές που υποβάθμιζαν το στοιχείο της κοινωνικής δικαιοσύνης (στοιχείο που υπογραμμίζει η αποτυχία στην πάταξη της φοροδιαφυγής, ένα εξαιρετικά σύνθετο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό θέμα).

Δεν ενισχύσαμε την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, της δικαιοσύνης και του πολιτικού συστήματος, όπως οφείλαμε.

Έτσι οι κυβερνήσεις σπατάλησαν πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο.

Η υπομονή των πολιτών και εμπιστοσύνη τους εξανεμίστηκε.

11. Επιτεύγματα και επιπτώσεις του ελληνικού Μνημονίου

Μετά από τρία χρόνια μνημονίου και δημοσιονομικής προσαρμογής, υπάρχουν σημαντικά επιτεύγματα

[SLIDE 6– Επιτεύγματα από την εφαρμογή Μνημονίου]

αλλά και σημαντικές στρεβλώσεις και καταστροφικές κοινωνικές επιπτώσεις.

[SLIDE 7– Επιπτώσεις των μέτρων του Μνημονίου

[SLIDE 8- Αύξηση Φόρου και Τιμής Πετρελαίου Θέρμανσης]

[SLIDE 9 η αιθαλομίχλη μεταναστεύει στο Νότο]

12. Αποτελέσματα: Οι κοινωνικές επιπτώσεις έφεραν διάλυση της κοινωνικής συνοχής και ανατροπή στο πολιτικό σύστημα

[SLIDE 10 (Εκλογικά αποτελέσματα Απλό)

Ελλάδα: Εκλογικά αποτελέσματα Μαΐου Ιουνίου 2012- Ανατροπή του πολιτικού σκηνικού

Ή/ και

[SLIDE 11 (Εκλογικά αποτελέσματα με ΔΗΜΑΡ-ΚΑΜΜΕΝΟ) Ελλάδα: Εκλογικά αποτελέσματα Μαΐου Ιουνίου 2012]

ΜΕΡΟΣ Γ΄

13. Επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στην ανάπτυξη

Μόνον η ανάπτυξη μπορεί να καταστήσει το χρέος βιώσιμο και τη δημοσιονομική ισορροπία διαχειρίσιμη.

Μόνον η ανάπτυξη μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες κοινωνικής ισορροπίας και την αίσθηση ενός εθνικού διακυβεύματος όπου η σωτηρία της χώρας θα σημαίνει και σωτηρία για τον κάθε πολίτη.

Το έργο της μετάβασης από ένα οικονομικό περιβάλλον με σωρευτική ύφεση 20% και ανεργία 26% σε ένα περιβάλλον προοπτικής και προσδοκιών είναι τιτάνιο.

Η εφαρμογή των όρων του Μνημονίου πρέπει να αποτελέσει μέρος ενός εθνικού σχεδίου.

Όσο το Μνημόνιο εξακολουθεί να είναι το μοναδικό εθνικό σχέδιο που διαθέτουμε (είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη εξόδου από την κρίση) τόσο η δημοσιονομική εξυγίανση γίνεται βρόγχος μια και δημιουργεί από μόνη της αρνητικό κλίμα για την αποδοχή των μεταρρυθμίσεων.

Αυτός που δεν μπορεί να ζήσει την οικογένεια του λόγω ελάχιστου μισθού, λόγω ανεργίας και λόγω παντελούς έλλειψης κοινωνικού μισθού δεν θέλει και δεν μπορεί να συμμετάσχει στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της χώρας.

Όλα έξωθεν και έσωθεν επιβάλλονται με απειλές.

Απειλούν την εθνική κυριαρχία και τη δημοκρατία. Το εθνικό σχέδιο με στόχο την ανάπτυξη συζητείται επί χρόνια και αποτελεί πλέον καραμέλα που λιώνει καθημερινά στα χείλη κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.

Δεν χρειάζονται άλλες μελέτες ούτε άλλα συνέδρια. Ένα συμβούλιο με τους επιφανέστερους Έλληνες και ξένους για θέματα ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής παρά τω Πρωθυπουργώ (παρόμοια έκαναν σε χώρες που είχαν πολύ λιγότερα προβλήματα) χωρίς κομματική χροιά και προστατευμένο από τις παθογένειες του συστήματος, πρέπει να αποτελέσει ένα αναγκαίο πρώτο βήμα.

14. ΤΑ ΕΠΤΑ (7) ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 2020

Ένα άμεσο σχέδιο ανάταξης της ελληνικής οικονομίας θεωρώ πως πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:

1. Εμπέδωση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης, κλίμα πολιτικής συνεννόησης που παραπέμπει σε μακροχρόνια πολιτική σταθερότητα. Πρέπει να γίνει σαφής η ευθύνη όλων των κομμάτων για την επίτευξη της πολιτικής σταθερότητας ως πρώτη και σημαντική προϋπόθεση για την ανάπτυξη.

2. Ενεργοποίηση των ώριμων μεγάλων έργων με επαναφορά του καθεστώτος των ολυμπιακών αγώνων.

Η χώρα πρέπει να επιτύχει εξαίρεση για μια πενταετία στο θέμα των προκηρύξεων και συμβάσεων για διεθνή και εθνικά έργα. Οι συνθήκες είναι αντίστοιχες πολέμου. Οι επιτροπές αποφάσεων για τα έργα θα εμπεριέχουν διεθνείς εμπειρογνώμονες και οι προσφορές θα ανοίγονται δημόσια (παρουσία της τηλεόρασης).

3. Πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ανεργίας που καλπάζει.

Πλήρης αναδιάρθρωση των πόρων του ΕΣΠΑ. Ένα πολύ μεγάλο μέρος τους θα έπρεπε να κατευθυνθούν σε προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας. Τα προγράμματα αυτά δεν μπορούν να ακολουθούν την μέχρι τώρα λογική των παθητικών ή ενεργητικών πολιτικών της ΕΕ γιατί αυτά αφορούν οικονομίες και κοινωνίες σε τελείως διαφορετικές συνθήκες.

Συνεργασία με Ινστιτούτα (όπως το Levy Economics Institute) ειδικευμένα σε χώρες με πολύ μεγάλα ποσοστά ανεργίας (η ΓΣΕΕ την έχει ξεκινήσει ήδη) μπορούν να οδηγήσουν σε μαζικής κλίμακας προγράμματα που αφορούν κατ’ ελάχιστο σε 300.000 ανέργους, σε προγράμματα που ξεκινούν από την αναδάσωση, τις κοινωνικές υπηρεσίες και φτάνουν μέχρι μεγάλα προγράμματα με τα πανεπιστήμια για νέους επιστήμονες σε όλο το φάσμα των επιστημών.

4. Δεκαετές αναπτυξιακό πρόγραμμα προτεραιοτήτων. Η πρόσφατη π.χ.μελέτη της MacKinsey «Η Ελλάδα δέκα χρόνια μπροστά» ενσωματώνει σχέδια , προτάσεις όλου του πολιτικού συστήματος και είναι μία καλή βάση για το στρατηγικό προσανατολισμό. Το ζητούμενο πια είναι στόχοι σε εθνικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, χρονοδιάγραμμα, θεσμικές επιμέρους κατά τομές πρωτοβουλίες και ανθρώπινο δυναμικό. Η πολιτική πρέπει πια να απαντήσει με λεπτομέρεια στο τι που, πως , πόσο, πότε, και βεβαίως για ποιους.

( Στοιχεία για τη συζήτηση)

Ξεχωρίζει 5 εδραιωμένους τομείς της οικονομίας που διαθέτουν αναπτυξιακή προοπτική αλλά και σε 8 πολλά υποσχόμενους κλάδους, τους «αναδυόμενους αστέρες».

Σημαντική προϋπόθεση είναι να πραγματοποιηθούν γίνουν σημαντικές οριζόντιες μεταρρυθμίσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον :

Εδραιωμένοι τομείς

1. Τουρισμός

2. Λιανεμπόριο

3. Ενέργεια

4. Βιομηχανία

5. Αγροτική παραγωγή

Αναδυόμενοι αστέρες

1. Παραγωγή γενοσήμων φαρμάκων

2. Ιχθυοκαλλιέργειες

3. Ιατρικός τουρισμός

4. Φροντίδα για την τρίτη ηλικία και των χρόνια πασχόντων

5. Δημιουργία περιφερειακών διαμετακομιστικών κόμβων

6. Διαχείριση αποβλήτων

Προτείνει ακόμη δυο κλάδους με πιο συμβολικό ρόλο:

Δευτερεύοντες «Αναδυόμενοι Αστέρες»

7. Εξειδικευμένες κατηγορίες τροφίμων.

8. Δημιουργία στοχευμένων προγραμμάτων κλασσικών σπουδών.

5. Πρόγραμμα για την αποκατάσταση των συνθηκών υγιούς ρευστότητας στην αγορά, βελτιώνοντας την χρηματοδότηση των επιχειρήσεων των επενδύσεων και μειώνοντας τα επιτόκια χορηγήσεων . Απαιτείται επειγόντως σχέδιο για τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος προς όφελος της οικονομίας το οποίο δεν μπορεί να εξαντλείται στη συγχώνευση των τραπεζών.

6. Ανάδειξη της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας ως οριζόντια προτεραιότητα σε όλες τις παραπάνω επιλογές και επένδυση στους καινοτόμους και διακεκριμένους Έλληνες, οι οποίοι πρέπει να προβληθούν ως πρότυπα για την ελληνική νεολαία.

7. Εθνική ταυτότητα – Εθνική περηφάνια

Σοβαρή πολιτική και επιστημονική επεξεργασία για την περιγραφή και την (απόδοση) ανασύνθεση της εθνικής ταυτότητας, του εθνικού στόχου για την αποκατάσταση της εθνικής υπερηφάνειας και της εθνικής μας εικόνας στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με διαφημιστικά γραφεία και λομπίστες αν δεν πατήσουμε σε μια στέρεη βάση για το τι είμαστε, τι κάνουμε και το τι θέλουμε να είμαστε οι Έλληνες του 2020.

Η χρηματοδότηση των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων πέρα από τη σωστή χρήση των δανείων και του ΕΣΠΑ θα πρέπει να αφορά και τη σωστή λειτουργία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, σύμφωνα με τους στόχους και τους σκοπούς που ιδρύθηκε.

Οι χώρες της περιφέρειας θα πρέπει να θέσουν θέμα στη λειτουργία αυτού του ευρωπαϊκού θεσμού ο οποίος δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ιδιωτική τράπεζα.

Οι υπερχρεωμένες χώρες της περιφέρειας πρέπει τώρα να υποστηριχθούν με προγράμματα ανάπτυξης ώστε να υπάρχει δυνατότητα πραγματικής και όχι λογιστικής βιωσιμότητας του χρέους, κάτι εξαιρετικά σημαντικό για δανειστές και δανειζόμενους. Κυρίως όμως η χρηματοδότηση της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής θα δώσει προοπτική και ελπίδα που είναι οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την αποτελεσματική εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.

Η έξοδος από την κρίση είναι ένα τιτάνιο έργο. Θέλει ειλικρίνεια απέναντι στους πολίτες και όραμα που θα τους συστρατεύσει σε μια εθνική αποστολή.

Η Ελλάδα χρειάζεται την Εθνική Ελλάδος και η Κύπρος την Εθνική Κύπρου.

Για άλλη μια φορά στην μακρά ιστορία του ελληνισμού χρειάζεται αυταπάρνηση, υπέρβαση του κομματικού συμφέροντος και συνεργασία για την επίτευξη του εθνικού στόχου.

Στο τέλος της κρίσης θα πρέπει να είμαστε περήφανοι για το παρελθόν αλλά και το παρόν μας και να έχουμε περιφρουρήσει φυσικούς και ανθρώπινους πόρους για τις μελλοντικές γενιές.

[SLIDE 13 – Σας ευχαριστώ]

Περιεχόμενα

Ομιλία στην Εκδήλωση:

ΚΕΒΕ – ΟΠΕΚ «Η κρίση ως μάθημα για το μέλλον»