Για τον συνασπισμό των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων

Ένα σχέδιο οργάνωσης και λειτουργίας ενός συνασπισμού μεταρρυθμιστικών δυνάμεων

(Μια πρόταση της Φιλελεύθερης Συμμαχίας, επίκαιρη παρά ποτέ:)

Στην πιό κρίσιμη συγκυρία για την Ελλάδα, οι δυνάμεις της λογικής, της μεταρρύθμισης και της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας, αποφασίζουν έμπρακτα και με ειλικρίνεια να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν έναν πόλο ανανέωσης και ελπίδας.

Με βάση την πλούσια παράδοση δημοκρατίας και ελευθερίας,  στις δυτικές κοινωνίες, οργανώνουμε ένα πρωτότυπο και ριζοσπαστικό πολιτικό σχήμα που θα δώσει φωνή και δύναμη, θα συνθέσει και θα απελευθερώσει όλες τις ζωντανές δυνάμεις της χώρας.

Επειδή κάθε ενωτική προσπάθεια, πέρα από τις καλές προθέσεις, κρύβει μεγάλες δυσκολίες, είναι πολύ σημαντικό, η προσπάθεια να είναι συντεταγμένη, οργανωμένη, με κανόνες και διαφάνεια.

Προτείνεται  ένα σχέδιο για την ιδέα, την οργάνωση και τη λειτουργία ενός συνασπισμού μεταρρυθμιστικών δυνάμεων.

Η πρόταση δεν είναι πανάκεια και δεν εξαντλεί προφανώς το θέμα. Παραμένει, ηθελημένα, γενική ώστε να συμμετέχουν όλοι στην τελική της διαμόρφωση. Βασίζεται στις εμπειρίες της ΦιΣυ από τις συνεχείς προσπάθειες συνεργασίας τα τελευταία 5 χρόνια. Παράλληλα αντιπροσωπεύει και την αντίληψή μας για μια άλλη πολιτική κουλτούρα, πρωτότυπη, ρηξικέλευθη, αντισυμβατική. Ας τολμήσουμε και ας πρωτοτυπήσουμε, δε χρειάζεται να αντιγράφουμε κλασσικά μοντέλα  και κυρίως το αποτυχημένο μοντέλο του παλαιοκομματικού αποτυχημένου κόμματος

Φυσιογνωμία –Υπόσταση

Αναφέρεται εισαγωγικά ότι το προτεινόμενο μοντέλο  είναι κάτι μεταξύ συνασπισμού και ενιαίου κόμματος, ένας σφικτός συνασπισμός ή αν θέλετε ένα πιο χαλαρό κόμμα με αυξημένη αυτονομία των τάσεων.

Για την οργανωτική δομή βλέπουμε ότι μάλλον  η πλειοψηφική άποψη στο χώρο είναι αυτή του ενιαίου κόμματος με ισχυρή ηγεσία.  Η παρούσα πρόταση δεν έχει σκοπό να ...

σταματήσει οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια συνεργασίας ή ενιαίας έκφρασης. Όμως η πολιτική μας εκτίμηση είναι ότι με δεδομένη την πολιτική γεωγραφία του μεταρρυθμιστικού χώρου, η πρόταση μας του ‘σφικτού-ενιαίου συνασπισμού’, είναι η μόνη που μπορεί να προχωρήσει άμεσα. Η πρόταση αντλεί από 3 κυρίως παραδείγματα. Το παράδειγμα  του ΣΥΡΙΖΑ, το παράδειγμα των ευρωπαϊκών κομμάτων –κυρίως του ALDE- και το παράδειγμα των αμερικανικών, εσωκομματικών και προκριματικών διαδικασιών και εκλογών. Στην Ελλάδα υπάρχει πλούσια εμπειρία συνεργασιών όλων των τύπων (προεκλογικών και μετεκλογικών), κυρίως την κρίσιμη δεκαετία μετά τον Β’ Π.Π. και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η μελέτη τους και η εξαγωγή συμπερασμάτων.

Στην πρώτη φάση αυτής της προσπάθειας προτείνουμε  σαν πιο κατάλληλο οργανωτικό σχήμα αυτό της συνεργασίας, της ομοσπονδίας, του συνασπισμού κομμάτων, ομάδων και ατόμων, που θα έχει ενιαία και ισχυρή διοίκηση και δομή αλλά θα επιτρέπει και θα κατοχυρώνει την αυτονομία και την ευθύνη των συνιστωσών.  Επιδιώκουμε σύνθεση και ισορροπία κεντρικών και αποκεντρωμένων δομών. Αξιοποιούμε τόσο τα αρνητικά παραδείγματα των χρεοκοπημένων ελληνικών κομμάτων αλλά και τα θετικά παραδείγματα κινήσεων και κομμάτων από τη βάση και την κοινωνία των πολιτών καθώς και την επιτυχημένη εμπειρία κομμάτων και πολιτικών θεσμών στην Ευρώπη και την Αμερική.

Σε αυτή τη φάση είναι αναγκαίο αλλά και δίκαιο και ηθικό και πολιτικά σωστό, να ξεκινήσουν αυτή την προσπάθεια, οργανωμένα,  οι υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις του μεταρρυθμιστικού χώρου που συμμετείχαν οργανωμένα στις τελευταίες διπλές εκλογές. Αυτό δεν τους δίνει κάποιο προβάδισμα ή αποκλειστικότητα. Αντίθετα τους δίνει την ευθύνη της αρχικής πρόσκλησης και προετοιμασίας του εγχειρήματος.

Δεδομένα

Συμφωνούμε όλοι ότι στη βάση κάθε πολιτικής πρέπει να βρίσκονται  μετρήσεις και δεδομένα. Νομίζουμε ότι αυτό πρέπει να γίνει και για το ενιαίο σχήμα. Μια ενδεικτική πρόταση, που έχει επεξεργαστεί η Φιλελεύθερη Συμμαχία, είναι η διεξαγωγή μιας εκτεταμένης και λεπτομερούς έρευνας-δημοσκόπησης, για τις προτιμήσεις και τις τάσεις του ευρύτερου και του μεταρρυθμιστικού εκλογικού σώματος καθώς και για την εικόνα και απήχηση ομάδων και προσώπων του χώρου. Είναι βέβαιο ότι θα δώσει πολύτιμα στοιχεία για την πολιτική και οργανωτική διαμόρφωση και τη στελέχωση του ενιαίου πολιτικού σχήματος. Η έρευνα μπορεί να γίνει και να χρηματοδοτηθεί από Ευρωπαϊκούς θεσμούς (υπάρχει ήδη θετική διάθεση από το ALDE και το FNF), χωρίς ιδιαίτερη συμμετοχή από ελληνική πλευρά, για να διαφυλαχθεί η αντικειμενικότητα και η αξιοπιστία.

Αρχές

Οι αρχές πάνω στις οποίες θα βασιστεί το σχήμα πέρα από τις αρχές της δημοκρατικότητας και της διαφάνειας  θα είναι ένας συνδυασμός  ισηγορίας και ισοτιμίας όπου όλες οι τάσεις θα μπορούν να εκπροσωπηθούν σε κάποιο επίπεδο αναλογικότητας και όπου οι πιο πολυπληθείς κινήσεις, κόμματα και τάσεις θα έχουν περισσότερη ισχύ. Με βάση την εμπειρία λειτουργίας ευρωπαϊκών και τοπικών θεσμών, προτείνεται η λειτουργία με βάση την αρχή της αναστέλλουσας μειοψηφίας και όχι με βάση την αρχή της αρνησικυρίας (βέτο).

Κρίσιμο σημείο για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η διασφάλιση της ανοικτότητας, της εμπιστοσύνης, της αντιπροσωπευτικότητας, του αισθήματος δικαίου. Και η υποψία έστω, αποκλεισμών, επετηρίδας, πριμοδοτήσεων, δημιουργεί καχυποψία και παραπέμπει στο παλιό. Και η διασφάλιση της εμπιστοσύνης δεν μπορεί να αφεθεί σε καλές προθέσεις, προσωπική ‘μπέσα’, λεκτικές διαβεβαιώσεις. Πρέπει να γίνει με θεσμικό τρόπο.  Και ο πιο απλό και ξεκάθαρος τρόπος διασφάλισης της δίκαιης αντιπροσώπευσης, είναι η συνεχής επιλογή, η άμεση και έμμεση συμμετοχή, η φυσική και διαδικτυακή έκφραση γνώμης και ψηφοφορία για τη διοίκηση και τις πολιτικές πρωτοβουλίες. Προσοχή! Όχι ατέλειωτη συζήτηση και παράλυση. Αντιπροσωπευτική εκλογή οργάνων, εξουσιοδότησή τους για αποτελεσματική λειτουργία, διαφάνεια και λογοδοσία και περιοδική αξιολόγηση, μέσω εσωκομματικών εκλογών. Ο κόσμος της αγοράς και των επιχειρήσεων τα έχει λύσει αυτά τα θέματα, εδώ και δεκαετίες.

Θέσεις

Γνωρίζουμε ότι στο μεταρρυθμιστικό χώρο υπάρχουν διαφοροποιήσεις τόσο στις θέσεις όσο και στη βέλτιστη οργανωτική δομή. Για τις θέσεις έχει αρχίσει να γίνεται κοινός τόπος η άποψη –ορθή κατά τη γνώμη μας-, ‘να επικεντρωθούμε σε αυτά που μας ενώνουν και είναι επείγοντα και όχι σε αυτά που μας χωρίζουν’. Επιπλέον όλοι συμφωνούν στις ελάχιστες βασικές προϋποθέσεις  της δημοκρατικής και ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των ευρωπαϊκών και διεθνών συνθηκών και των ατομικών δικαιωμάτων, με λίγα λόγια το πλαίσιο του ‘Ευρωπαϊκού κεκτημένου’.

Με υπαρκτό  τον κίνδυνο και την εμπειρία της ατέλειωτης συζήτησης για τις προγραμματικές λεπτομέρειες, προτείνουμε να μην επικεντρωθούμε στο πρόγραμμα και τις θέσεις.  Τα συμπεράσματα που έχουν βγει μέχρι στιγμής από τις συζητήσεις σε συναντήσεις και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πως οι ιδέες και οι προτάσεις χάνονται σε ένα λευκό θόρυβο όπου όλοι διαφοροποιούνται από όλους.

Ήδη τα κόμματα και οι κινήσεις του χώρου έχουν πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις σε όλα σχεδόν τα θέματα. Πιο λεπτομερείς και επεξεργασμένες από τα πολλυσυλεκτικά ευχολόγια των ‘μεγάλων’ κομμάτων που κυβερνούν.  Από αυτή τη δεξαμενή προτάσεων θα προκύπτουν οι προτάσεις και οι θέσεις όταν χρειάζεται.

Προτείνεται επιπλέον η δημιουργία και επεξεργασία ενός ‘μάτριξ’ θέσεων και προτάσεων όπου το κάθε κόμμα , κίνηση και ομάδα θα καταγράψει τις θέσεις της ώστε να φαίνεται που υπάρχει ο κοινός τόπος.

Συνέδριο

Η πρωτοτυπία και η πρόκληση του εγχειρήματος έγκειται κυρίως στην καθιέρωση ομοσπονδιακών δομών και θεσμών στο εσωτερικό του πολιτικού σχήματος που διασφαλίζουν την αυτονομία, τον πλουραλισμό, την αντιπροσωπευτικότητα, τη σύνθεση και την αποτελεσματικότητα.

Για να μην προκαταληφθεί η δομή του νέου σχήματος πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα γίνει ένα ανοικτό και αντιπροσωπευτικό ιδρυτικό συνέδριο το οποίο θα καθορίσει τις βασικές αρχές και κατευθύνσεις του νέου φορέα.

Το παρόν πρώτο κείμενο αφορά κυρίως την οργάνωση και προετοιμασία αυτού του πρώτου ιδρυτικού συνεδρίου.

Για την προετοιμασία του ιδρυτικού συνεδρίου, είναι απαραίτητος ο ορισμός και η οριοθέτηση των δομών που θα το συγκροτούν. Οι δομές αυτές θα είναι ομάδες και άτομα.  Οι ομάδες και τα άτομα πρέπει να αντιπροσωπεύονται αναλογικά και δίκαια στη διοίκηση, την ηγεσία και τη διαμόρφωση θέσεων και πολιτικής του φορέα. Αμέσως γίνονται κατανοητά τα μεγάλα προβλήματα που εγείρονται στις ποσοστώσεις, στη συμμετοχή κάθε ομάδας ή ατόμου κλπ.  Βασικό ρόλο θα παίξει η θεσμική ύπαρξη και λειτουργία κάθε ομάδας καθώς και το μετρήσιμο των ισχυρισμών της, πέρα από επιθυμίες και καλές προθέσεις. Καινοτομική έννοια στο νέο φορέα είναι η έννοια της ‘διπλής ταυτότητας’. Δηλαδή τελικά ο συνασπισμός της μεταρρύθμισης έχει μέλη (και κατά τούτο είναι ενιαίο κόμμα) τα οποία μπορούν να είναι μέλη και σε άλλους φορείς ή κόμματα (που συμμετέχουν στο συνασπισμό). Αυτό λύνει αυτόματα τα ζητήματα βαρύτητας και δύναμης της κάθε συνιστώσας. Δεν υπάρχει κίνητρο να παρουσιάζει η κάθε συνιστώσα αυξημένο αριθμό μελών, δύναμης και επιρροής, βάσει των οποίων θα έχει αυξημένη συμμετοχή στο συνασπισμό. Αν πράγματι έχει μεγάλη δύναμη σε μέλη ή ψηφοφόρους, αυτό θα φανεί βάζοντας τα μέλη της να συμμετέχουν στο συνασπισμό και επηρεάζοντας αντιπροσωπευτικά και αναλογικά το συνασπισμό.

Βασική ιδέα είναι η αυτοδέσμευση ότι κάθε συνιστώσα δεν θα κατέβει ξεχωριστά στις εκλογές, θα ενισχύσει με όλες τις δυνάμεις το συνασπισμό και σε όλη τη λειτουργία της (ακόμα και στις εσωκομματικές διαδικασίες), θα παίρνει υπόψη ότι είναι ανήκει σε ένα συνασπισμό. Η έννοια δηλαδή της διπλής ταυτότητας, ισχύει και για τις συνιστώσες ομάδες, όχι μόνο για τα μέλη του συνασπισμού.

Στα καταστατικά του συνασπισμού και των συνιστωσών, πρέπει να υπάρχουν οι σχετικές προβλέψεις.

Το ιδρυτικό συνέδριο θα είναι μια πρωτότυπη πολιτική εμπειρία, με στοιχεία από  την εμπειρία των αμερικάνικων προκριματικών εκλογών μέσα στα κόμματα, που διαρκούν 2 με 3 χρόνια είναι μια πολιτική διαδικασία  βαθειά δημοκρατική, δίνει ευκαιρία  συμμετοχής αλλά και  έκφρασης σε όλους τους πολίτες. Θα υπάρξει ένα διάστημα διαβούλευσης στρατηγικής,  προγράμματος και καταστατικού καθώς και τοπικές, περιφερειακές και κεντρικές συνδιασκέψεις  γενικές και θεματικές.

Η διαδικασία δεν από την αρχή προδιαγεγραμμένη. Στόχος είναι βέβαια η δημιουργία ενός ευρύτατου μεταρρυθμιστικού μετώπου, ενός συνασπισμού της μεταρρύθμισης αλλά και η πορεία είναι ουσιαστική. Θα ενεργοποιήσει υπάρχουσες δυνάμεις, θα απελευθερώσει εγκλωβισμένες  και θα δημιουργήσεις νέες. Για παράδειγμα οι σημερινές εκδηλώσεις (προσυνεδριακές ή πολιτικές) της Δράσης, της ΔηΞα, της ΔΥΝΕΛ, της ΦιΣυ, του Κεφιμ, θα μπορούσαν, στη  λογική της διπλής ταυτότητας να οργανώνονται από τους φορείς τους αλλά να εντάσσονται και να έχουν ένα τμήμα για το συνασπισμό.  Η διάρκεια αυτής της προσυνεδριακής περιόδου εκτιμάται σε ένα τετράμηνο περίπου.

Με βάση τα παραπάνω προτείνονται, ενδεικτικά τα βασικά βήματα και το χρονοδιάγραμμα της προσπάθειας.

1.   Κοινή δήλωση-κάλεσμα για το ξεκίνημα της προσπάθειας, από τα όλα τα κόμματα και τις κινήσεις του χώρου.

2.   Ορισμός γραμματείας οργανωτικής και πολιτικής προετοιμασίας του ιδρυτικού συνεδρίου. Στη γραμματεία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλες τις ομάδες και τα κόμματα, με λογική συναίνεσης αλλά και με μια στοιχειώδη αντιπροσωπευτικότητα (Ενδεικτικά, 4 από ΔΗΞΑ, 4 από Δράση, 3 από ΔΥΝΕΛ, 2 ανένταχτοι, 2 από ΦιΣυ, 2 από Δημοκρατικούς, 1 από Κοινωνία Αξιών).

3.   Ιδιαίτερη προσοχή και βαρύτητα πρέπει να δοθεί στην εκπροσώπηση των ανένταχτων. Η πιθανή χρήση κλήρωσης ή περιοδικής εναλλαγής πολιτών, μπορεί να δοκιμαστεί. Υποστηρίζεται πως οι ανένταχτοι θα πρέπει να αποτελέσουν διακριτή οντότητα μέσα στο συνασπισμό. Προτείνεται πως αναλογικά με τον αριθμό τους θα πρέπει να εκπροσωπούνται και να μπορούν να ορίσουν διαδικασίες για την εκπροσώπηση τους.

4.   Η γραμματεία έξουσιοδοτείται να προετοιμάσει ένα ανοικτό και αντιπροσωπευτικό συνέδριο, τον Ιούνιο του 2013. Είναι ευθύνη της, με την πολιτική και την οργανωτική στήριξη των ομάδων που τη στηρίζουν, να κάνει όλες τις ενέργειες για την πολιτική και οργανωτική επιτυχία του. Ενδεικτικά τα σπουδαιότερα ζητήματα, προβλέπονται τα εξής: Η νομική μορφή και οι  κανόνες της προσπάθειας. Πιθανή δημιουργία μιας αστικής  ‘ένωσης προσώπων’ που θα αποτελεί το θεσμικό κέλυφος και θα επιτρέπει νόμιμη παρουσία και οικονομικές συναλλαγές, όπου απαιτούνται. Επίσης η δημιουργία και τήρηση αρχείου ενδιαφερομένων και μελών, η δημιουργία ιστοτόπου, forum, η συνεχής ενημέρωση, η δημιουργία αρχικών προτάσεων και εισηγήσεων για τις αποφάσεις του συνεδρίου. Όπου ανακύπτουν ζητήματα αυτά θα λύνονται με τη λογική της συναίνεσης και της διαφάνειας.

5.   Είναι κοινά αποδεκτό ότι έχουμε ήδη καθυστερήσει. Το συνέδριο δεν μπορεί και δεν πρέπει να καταλήξει σε γενικές αρχές, προθέσεις και ευχολόγια, παραπομπή θεμάτων σε επιτροπές κλπ. Μετά τη λήξη του θα είναι απολύτως ξεκάθαρα, το όνομα, οι θέσεις, το καταστατικό, ο επικεφαλής, οι αρχές και οι κανόνες  λειτουργίας και κυρίως συμμετοχής στις εκλογές. Για όλα αυτά θα υπάρχουν συγκεκριμένες εισηγήσεις και διαδικασίες ψηφοφορίας. Η συζήτηση μπορεί να είναι ουσιαστική και σε βάθος αλλά όχι ατελείωτη και παραλυτική. Στο συνέδριο επιλέγουμε με ευθύνη ανάμεσα σε ολοκληρωμένες και συνεκτικές εναλλακτικές.

6.   Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί ώστε το ιδρυτικό συνέδριο να αποτελέσει μια ανοικτή, αποκεντρωμένη διαδικασία, μια πολιτική  γιορτή, με τοπικές και θεματικές εκδηλώσεις, με road shows, με προσκεκλημένους από όλη την Ευρώπη, τεχνοκράτες, επιχειρηματίες, ακαδημαϊκούς.

Η παρούσα πρόταση αποστέλλεται ξεχωριστά  σε όλα τα κόμματα και τις ομάδες του χώρου και στη συνέχεια θα δημοσιοποιηθεί. Θεωρούμε πολιτικά απαραίτητο, να τοποθετηθούν όλοι, θετικά, αρνητικά ή με διαφοροποιήσεις. Ακόμα και αν το συνολικό πλαίσιο δεν είναι αποδεκτό, ας κατατεθούν άμεσα εναλλακτικές προτάσεις. Ολοι συμφωνούμε ότι η πολιτική συγκυρία είναι κρίσιμη και έχουμε όλοι ευθύνες τις οποίες πρέπει επιτέλους να αναλάβουμε.

Στη διαθεσή σας για οποιαδήποτε Διευκρίνιση

Φιλελεύθερη Συμμαχία

Εκ μέρους της Συντονιστικής Επιτροπής της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

Ο Πρόεδρος

Γρηγόρης Βαλλιανάτος

Αθήνα 11 Φεβρουαρίου 2013