Σάββατο 20 Ιουλίου 2013

Μειώσεις Μισθών και Ανταγωνιστικότητα

του Μιχάλη Χαλιάσου*
Η προώθηση της ανταγωνιστικότητας στη διεθνή αγορά αγαθών και υπηρεσιών, ιδιαίτερα στις δημοσιονομικά προβληματικές χώρες, αποτελεί στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα και μακροπρόθεσμη αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. 
Εκ πρώτης όψεως, οι μαζικές οριζόντιες μειώσεις μισθών φαίνονται να προωθούν την ανταγωνιστικότητα, μέσω μείωσης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, και να μειώνουν το δημοσιονομικό έλλειμμα, μέσω μείωσης δαπανών του Δημοσίου. Με μια δεύτερη ματιά, όμως, οι οριζόντιες μειώσεις μισθών έχουν προχωρήσει στην Ελλάδα πολύ περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν, προσφέροντας άλλοθι έναντι της Τρόικας για μεταρρυθμίσεις που ακόμη δεν εφαρμόστηκαν αλλά υποσκάπτοντας την ανταγωνιστικότητα και τη δυνατότητα μείωσης του χρέους μέσω βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης

Αναπτύσσεται στο εξωτερικό η άποψη ότι η προώθηση της 
ανταγωνιστικότητας ταυτίζεται με τη μείωση τιμής των ελληνικών προϊόντωνΤο εργασιακό κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος έχει τους μισθούς στον αριθμητή και την παραγωγικότητα στον παρονομαστή. 
Με βάση τη μεγάλη καθυστέρηση και απροθυμία για σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, που θα αύξαναν την παραγωγικότητα, οι ξένοι προωθούν και αποδέχονται τις δραστικές μειώσεις μισθών ως μέτρο αύξησης ανταγωνιστικότητας και μείωσης δαπανών. 
Το αλλεπάλληλο, όμως, των μειώσεων είναι δύσκολο να αποδοθεί σε αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας. Με βάση το μοναδιαίο κόστος εργασίας η Ελλάδα ήταν  στα μέσα του 2012, μια από τρεις μόνο χώρες της Ευρωζώνης που αύξησαν την ανταγωνιστικότητά τους σε σχέση με το 1999 και υπολειπόταν μόνο της Γερμανίας σε μέγεθος αύξησης. Μάλιστα, στα τέλη του 2011, ήταν ήδη στο μέσο της Ευρωζώνης, χωρίς τις μειώσεις μισθών του 2012.



(Στο διάγραμμα 1, φαίνεται η μεταβολή ανταγωνιστικότητας από το πρώτο 
τρίμηνο του 1999, για κάθε χώρα της Ευρωζώνης, σε τρείς χρονικές στιγμές: το τελευταίο τρίμηνο του 2009, οπότε και ξέσπασε η κρίση, το τελευταίο του 2011 και το δεύτερο τρίμηνο του 2012).

Σε ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, μια ύφεση συχνά οδηγεί σε "δημιουργική 
καταστροφή", δηλαδή εξάλειψη λιγότερο παραγωγικών μονάδων και αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας. Με βάση αυτή την εμπειρία, μπορεί να νομισθεί ότι ...
μέρος της μείωσης μοναδιαίου κόστους στην Ελλάδα οφείλεται σε αύξηση της παραγωγικότητας και όχι σε μείωση μισθών. Όμως, η παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας (ανά εργαζόμενο) μειώνεται συνέχεια από το 2008! (Διάγραμμα 2) Η μείωση της συνολικής ζήτησης δεν οδήγησε σε αντίστοιχη μείωση του αριθμού των εργαζομένων και αξίζει να διερευνηθεί το κατά πόσον η μείωση της συνολικής παραγωγικότητας επιτάθηκε από το κλείσιμο ή την αναχώρηση επιχειρήσεων υψηλής παραγωγικότητας. Σε κάθε περίπτωση, η μείωση μισθών ήταν τόσο μεγάλη, ώστε να εξουδετερώσει ακόμη και τη μείωση της παραγωγικότητας και να οδηγήσει σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

Η γνώμη των δανειστών επηρεάζεται επίσης από το ότι η ανταγωνιστικότητα
ως προς το επίπεδο τιμών (Δείκτη Τιμών Καταναλωτή: ΔΤΚ) εξακολουθεί να είναι μικρότερη από το 1999 και στο μέσο της Ευρωζώνης ως προς το μέγεθος μεταβολής. Με βάση όμως το σχετικά μικρό ρόλο των εγχώριων τιμών παραγωγής στον ΔΤΚ λόγω περιορισμένης παραγωγικής βάσης, πολλών εισαγωγών και έμμεσων φόρων, αυτό δείχνει περισσότερο το πόσο μη ανταγωνιστική είναι η Ελλάδα ως τόπος εγκατάστασης ενός νοικοκυριού και λιγότερο το πόσο ανταγωνιστική είναι η παραγωγική μας οικονομία.

Οι μεγάλες οριζόντιες μειώσεις μισθών πλήττουν την παραγωγικότητα και τις
δυνατότητες δημιουργίας ευρείας και δυναμικής βάσης παραγωγής με καινοτομία και εξαγωγική προοπτική. Οριζόντιες μειώσεις μισθών οδηγούν σε μείωση της αναμενόμενης παραγωγικότητας, επειδή αποχωρούν οι καλύτεροι, αποθαρρύνεται η παραγωγική εργασία των υπολοίπων και δυσχεραίνεται η προσέλκυση αξιόλογων νέων. Η μαζική μετανάστευση νέων και πεπειραμένων στελεχών της Ελλάδας στο εξωτερικό είναι αποτέλεσμα όχι μόνο της ανεργίας αλλά και του επιπέδου των αμοιβών και θα συνεχίζεται όσο οι οικονομικές προοπτικές είναι περιορισμένες. Η καινοτομία, η εφευρετικότητα, η πρωτότυπη σκέψη και η ποιοτική εργασία διακρίνουν άτομα που τα διεκδικεί και το εξωτερικό, σε μια ολοένα πιο διεθνοποιημένη αγορά εργασίας.

Μήπως η μείωση μισθών θα φέρει ξένες εταιρείες ή θα επαναπατρίσει
ελληνικές; Αν ναι, τότε γιατί δεν ήρθαν ήδη; Πέραν του μισθού, σημαντικούς παράγοντες αποτελούν η ευκολία ίδρυσης και λειτουργίας επιχειρήσεων, η προστασία των επενδυτών, η διαφθορά του δημοσίου τομέα και οι εργασιακές σχέσεις. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 78η θέση ως προς τον (αναθεωρημένο) δείκτη ευκολίας στη λειτουργία επιχειρήσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας, στην 146η για ίδρυση επιχειρήσεων και στην 117η για προστασία επενδυτών. Στην κατάταξη θεωρούμενης διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας, η Ελλάδα βρίσκεται στην 94η θέση, ισόβαθμη με το Τζιμπουτί, την Κολομβία και τη Σενεγάλη. Χωρίς ευρύτατες μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, τα εργασιακά και τη δικαιοσύνη, οι επενδυτές, Έλληνες και ξένοι, δεν θα έλθουν.

Η αύξηση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας απαιτεί προσέλκυση δυναμικών
επιχειρήσεων και παραγωγικών εργαζομένων. Η σύνδεση μισθών με παραγωγικότητα, η καλύτερη εκπαίδευση, πανεπιστημιακή και τεχνική, η ουσιαστική προώθηση της επιχειρηματικότητας και η ενθάρρυνση έρευνας και καινοτομίας πρέπει να υποκαταστήσουν τις επιδρομές στους μισθούς ως μέσα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Για παράδειγμα, οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη ήταν κυρίως δημόσιες και γύρω στο 0.5% του ΑΕΠ πριν την κρίση. Ο μέσος όρος στην ΕΕ των 27 το 2009 ήταν 2% και περίπου τα 2/3 του προέρχονταν από επιχειρήσεις. 

Ο αναπροσανατολισμός της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς κάλυψη των αποστάσεων σε αυτούς τους τομείς μπορεί να προωθήσει την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, σε αντίθεση με την εμμονή σε οριζόντιες μειώσεις μισθών που οδηγούν στην αφαίμαξη της Ελλάδος από το καλύτερο επιχειρηματικό και επιστημονικό δυναμικό που διαθέτει.



*Ο ΜΧ είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Goethe της Φραγκφούρτης και διευθυντής του Center for Financial Studies - 2 Ιανουαρίου 2013


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU