Πέμπτη 4 Ιουλίου 2013

Η αριστερή λιτότητα (by Syriza)

Το παρακάτω κείμενο, που αναδημοσιεύουμε από την Αυγή, το εκλαμβάνουμε ως μια προσπάθεια ανίχνευσης της πραγματικότητας στην οποία υπάρχει πια έντονη πιθανότητα να βρεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ -"και άλλες προοδευτικές δυνάμεις", αναλαμβάνοντας την κυβερνητική εξουσία μετά την πλήρη κατάρρευση της κυβέρνησης συνεργασίας ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ και το διαγραφόμενο πλήρες δημοσιονομικό αδιέξοδο της προσωρινής ολιγόμηνης (;) δικομματικής διακυβέρνησης "αναμονής" . Δεν είναι πλέον μόνο οι αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ που εξοικειώνονται με την ιδέα της δικής του διακυβέρνησης - είναι και τα στελέχη του που ήδη αναζητούν ρεαλιστικές λύσεις πίσω από τις τυχοδιωκτικές εξαγγελίες: η έννοια της "αριστερής λιτότητας" έχει προταθεί από τον χώρο της μεταρρυθμιστικής αριστεράς, όμως να που τώρα φαντάζει σαν η μοναδική εκδοχή διακυβέρνησης και από τις δυνάμεις της πιο "επαναστατικής" , ριζοσπαστικής αριστεράς. Όπως και για πολλά άλλα, είναι μάλλον αργά, αλλά ποτέ μην λες ποτέ - μέσα από το χάος συχνά αναδύεται απρόσμενα ο πραγματισμός και η λογική... Λέτε; (ΑΣ)

Η αριστερή λιτότητα
του Φραγκίσκου Κουτεντάκη*

Η δημοσιονομική πολιτική είναι ο κατεξοχήν μηχανισμός αναδιανομής του εθνικού εισοδήματος. Οι φόροι και οι εισφορές αποσπούν εισόδημα από κάποιους, οι δημόσιες δαπάνες το μεταβιβάζουν σε κάποιους άλλους και η διαφορά του πρώτου ποσού από το δεύτερο γίνεται δανεισμός από κάποιους τρίτους.

Παρόλα αυτά η συζήτηση συνήθως επικεντρώνεται στη λογιστική πλευρά του πράγματος, δηλαδή στο ύψος των εσόδων και των δαπανών που καθορίζουν το πρόσημο και το μέγεθος του δημοσιονομικού αποτελέσματος. Έτσι χαρακτηρίζουμε μια δημοσιονομική πολιτική επεκτατική ή περιοριστική ανάλογα με το αν αυξάνει ή μειώνει το έλλειμμα, χωρίς ωστόσο να πολυψάχνουμε τις αναδιανεμητικές επιπτώσεις. Με το ίδιο σκεπτικό, θεωρούμε τη λιτότητα "κακό πράγμα", λες και το να ξοδεύεις λιγότερα και να εισπράττεις περισσότερα είναι αρνητικό από τη φύση του.

Αυτή η απλούστευση είναι εν μέρει δικαιολογημένη αφενός γιατί η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής επηρεάζει ευθέως την οικονομική δραστηριότητα και αφετέρου γιατί είναι δύσκολο έως αδύνατο να μετρήσει κανείς με ακρίβεια το κόστος και το όφελος επιμέρους ομάδων.

Παρότι λοιπόν σε φυσιολογικές συνθήκες μια κυβέρνηση της Αριστεράς θα υιοθετούσε ένα γενναίο πρόγραμμα δημοσιονομικής επέκτασης, η σημερινή κατάσταση δυσκολεύει τα πράγματα. Με δεδομένο τον αποκλεισμό της χώρας από τις διεθνείς αγορές, μοναδική πηγή χρηματοδότησης του ελλείμματος είναι ο δανεισμός από τους θεσμικούς φορείς της τρόικας στο πλαίσιο μιας πολιτικής συμφωνίας που η κυβέρνηση της Αριστεράς προτίθεται να καταγγείλει.

Αυτοί οι περιορισμοί αναγκάζουν την Αριστερά να σκεφτεί έξω από το παραδοσιακό κεϋνσιανό σχήμα του τύπου "δημοσιονομική επέκταση, μεγέθυνση, απασχόληση". Αντίθετα, πρέπει να αναζητήσει ρεαλιστική διέξοδο εκμεταλλευόμενη τις ...αναδιανεμητικές επιπτώσεις της δημοσιονομικής πολιτικής και συγκεκριμένα το γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να επιτευχθεί ένα δεδομένο λογιστικό αποτέλεσμα, που διαφέρουν ριζικά όσον αφορά την κατανομή του βάρους και του οφέλους στον πληθυσμό.

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι η κυβέρνηση της Αριστεράς, θέλοντας να κερδίσει χρόνο, δηλαδή να κρατήσει ανοικτή τη χρηματοδότηση και την τρόικα στο τραπέζι, κάνει έναν "ιστορικό συμβιβασμό" αποδεχόμενη την αναγκαιότητα της δημοσιονομικής σταθεροποίησης. Ταυτόχρονα, καταγγέλλει το Μνημόνιο ως μέσο επίτευξης αυτής της σταθεροποίησης και καταθέτει ένα εναλλακτικό δημοσιονομικό πρόγραμμα που επιτυγχάνει παρόμοια λογιστικά αποτελέσματα με άλλα μέσα. Έχει νόημα μια τέτοια αριστερή λιτότητα; Υπάρχουν τρεις λόγοι που η απάντηση είναι καταφατική.

Πρώτον, παρότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις για τη στάση της τρόικας, μια τέτοια κίνηση μπορεί να τη βραχυκυκλώσει στερώντας τη δικαιολογία για άμεση αποχώρηση και διακοπή της χρηματοδότησης. Ειδικά αν το εναλλακτικό πρόγραμμα διαθέτει τεχνική επάρκεια και σοβαρή κοστολόγηση, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να μην ληφθεί υπόψη από τον διεθνή παράγοντα.

Δεύτερον, η ανακατανομή θα λειτουργήσει επεκτατικά με έμμεσο τρόπο αναδιανέμοντας εισόδημα από τα υψηλότερα εισοδήματα στα χαμηλότερα, που έχουν μεγαλύτερη ροπή προς κατανάλωση. Με απλά λόγια, αν ένας φτωχός βρεθεί με ένα χιλιάρικο παραπάνω στην τσέπη, θα το καταναλώσει χωρίς δεύτερη σκέψη, ενώ ο πλούσιος που θα το χάσει είναι μάλλον απίθανο να μειώσει την κατανάλωσή του ισόποσα. Για παράδειγμα η επιβολή υψηλών φορολογικών συντελεστών σε εισοδήματα πάνω από κάποιο επίπεδο ή ένας ειδικός φόρος σε μεγάλες κερδοφόρες επιχειρήσεις μπορούν να συνοδεύσουν μια επαναφορά του αφορολόγητου. Μια τέτοια πολιτική μπορεί να αφήνει αμετάβλητα τα έσοδα ή ακόμα και να τα αυξάνει ενισχύοντας ταυτόχρονα την ιδιωτική καταναλωτική δαπάνη.

Τρίτον και κυριότερο, ο έλεγχος του προϋπολογισμού δίνει την εξουσία στο πολιτικό υποκείμενο που κυβερνάει να επιλέξει τους κερδισμένους και τους χαμένους μιας δημοσιονομικής προσαρμογής. Πάνω σε αυτή την επιλογή μπορεί να χτίσει κοινωνικές συμμαχίες και να διαμορφώσει φίλους και εχθρούς που θα κρίνουν την πολιτική του επιβίωση. Ούτως ή άλλως, αυτό κάνουν κατά κανόνα όλες οι κυβερνήσεις από καταβολής κοινοβουλευτικού συστήματος.

Αν η κυβέρνηση της Αριστεράς καταφέρει να κερδίσει τη στήριξη των φτωχότερων τμημάτων του πληθυσμού και εξασφαλίσει τουλάχιστον προσωρινά την ουδετερότητα της τρόικας, τότε έχει σοβαρές πιθανότητες να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους βασικούς εχθρούς της, που δεν είναι άλλοι από την εγχώρια οικονομική μαφία.


*από την 
ΑΥΓΗ
*Ο Φραγκίσκος Κουτεντάκης διδάσκει στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης


11 σχόλια:

  1. Η αριστερή λιτότητα ως ιδέα δεν προέρχεται από τον μεταρρυθμιστικό χώρο. Είναι πρόταγμα της ριζοσπαστικής πολιτικής οικολογίας. Στην ανανεωτική Αριστερά διαδόθηκε αρχικά στην ΑΚΟΑ και σε μερικούς από όσους συμφωνούσαν γενικά με τις απόψεις που υποστήριζε ο Παπαγιαννάκης. Μαζικότερη διάδοση γνώρισε όταν εντάχθηκε στις επεξεργασίες και στην πολιτική κουλτούρα της Νεολαίας ΣΥΝ. Αυτό άρχισε να συμβαίνει την εποχή που γραμματέας της ήταν ο Τσίπρας.

    ΜΙΧ. ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗΣ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. http://mhmadas.blogspot.gr/2011/07/insiders-outsiders_02.html
    Σάββατο, 2 Ιουλίου 2011
    Αριστερή λιτότητα για insiders και outsiders

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Περιμένω κείμενα που να αποδεικνύουν αυτό που λες Μιχάλη - θα χαρώ ιδιαίτερα αν υπάρχουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γιώργο, δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Δεν κρατάω αρχείο ούτε καν για δικά μου κείμενα.
    Σε πολλά κείμενα στελεχών και τμημάτων του ΣΥΝ (και της ΑΚΟΑ) από τις αρχές της δεκαετίας του 90 και μετά η κριτική στην υπερκατανάλωση, η παραδοχή του πεπερασμένου χαρακτήρα των πόρων, η καταγγελία της λογικής της ατέρμονης ανάπτυξης αποτελούν κοινό τόπο. Σε μερικά από αυτά τα κείμενα υπάρχουν πιο προχωρημένες διατυπώσεις για ολιγαρκή αφθονία. Δεν ισχυρίζομαι φυσικά ότι το σύνολο του ΣΥΝ είχε κατανοήσει αυτές τις λογικές. Πάντοτε, μεγάλο τμήμα του χώρου παρέμενε αγκυλωμένο σε παραδοσιακές απόψεις, για αυτό και δεν υπάρχουν κείμενα αποφάσεων με ξεκάθαρη αναφορά στην αποανάπτυξη. Γι αυτό μιλάω για διάδοση και όχι για επικράτηση απόψεων. Τμήματα του χώρου είχαν κατανοήσει βαθύτερα τον ανατρεπτικό χαρακτήρα της συνεισφοράς της πολιτικής οικολογίας και συμμερίζονταν πολλές πλευρές της κριτικής της για τον οικονομισμό της Αριστεράς. Ανοιχτοί σε τέτοιες προσεγγίσεις ήταν στελέχη και μέλη από όλο το φάσμα του χώρου με την εξαίρεση των ηγετικών στελεχών του σημερινού Ρεύματος. Η Νεολαία ΣΥΝ, από τότε που αρχίζει να μαζικοποιείται επί Τσίπρα, ήταν λιγότερο δεσμευμένη στην επιρροή παραγωγικίστικων στερεότυπων. Η συνάφεια της με τα κινήματα που πρωταγωνίστησαν στο Παγκόσμιο και Ευρωπαικό Κοινωνικό Φόρουν ευνοούσε την επέκταση τη επίδρασης στις γραμμές της των νέων λογικών. Η επέκταση αυτής της επιρροής είναι αναμφισβήτητη όχι μόνο στο κόμμα αλλά και σε κομμάτια του σύγχρονου κινηματικού χώρου που ασχολούνταν με την αλληλεγγύη στη Λ..Αμερική, τους Ζαπατίστας, το εναλλακτικό δίκαιο εμπόριο κ.λ.π.
    Αν δεν υπήρχε η διάδοση αυτής της κουλτούρας στον ΣΥΝ δεν θα μπορούσε να αντέξει η υποστήριξη αντιδημοφιλών θέσεων σε ζητήματα σχετικά με την προστασία του περιβάλοντος (κορυφαίο παράδειγμα η αντίθεση στην εκτροπή του Αχελώου).
    Η κρίση περιέπλεξε τα πράγματα και το σοκ της επίθεσης των ελιτ ήταν επόμενο να οδηγήσει σε υποχώρηση την διάδοση της λογικής της αποανάπτυξης.Δεν είναι εύκολο να μιλάς για αποανάπτυξη σε καιρούς δραματικής ύφεσης.
    Η προοπτική της πιθανότητας κυβέρνησης επιβάλει τη μετάφραση των οραματικών ιδεολογικών αρχών σε συγκεκριμένες προτάσεις με προφανή συνέπεια την επαναφορά στο προσκήνιο των αναζητήσεων του χώρου των πολιτικών λογικών που έχουν αφομοιώσει τις προτεραιότητες που θέτει η οπτική που περιγράφεται στο
    άρθρο που παραθέτεις.

    ΜΚ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μιχάλη, όπως ξέρεις μέχρι το καλοκαίρι του 2010 ήμουν στον Συνασπισμό - και σχεδόν από την ίδρυση. Τέτοιες ιδέες δεν θυμάμαι να συνάντησα ποτέ, παρότι πολλές, πάρα πολλές κυκλοφορούσαν πάντοτε στον χώρο. Χαίρομαι που υπάρχουν άνθρωποι που συνεχίζουν να σκέφτονται έτσι πάντως, ειδικά τώρα.

      Διαγραφή
  5. Με συγχωρείτε αλλά ως ψηφοφόρος του ΣΥΡΙΖΑ έχω καταλάβει ότι αυτό είναι το οικονομικό του σχέδιο από τον Μαιο του 12, εσείς τώρα το καταλάβατε?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κι εγώ αυτό έχω καταλάβει! Αλλά επειδή είμαι παμπαλαιοσυριζαία προσθέτω και μια επεξηγησούλα
      "ο έλεγχος του προϋπολογισμού δίνει την εξουσία στο πολιτικό υποκείμενο που κυβερνάει να επιλέξει τους κερδισμένους και τους χαμένους μιας δημοσιονομικής προσαρμογής. Πάνω σε αυτή την επιλογή μπορεί να χτίσει κοινωνικές συμμαχίες και να διαμορφώσει φίλους και εχθρούς που θα κρίνουν την πολιτική του επιβίωση": δηλαδή η πολιτική αποκτά έστω και ένα μικρό προβάδισμα έναντι της οικονομίας, με τις μάζες να είναι υποκείμενα μέσα στη συγκυρία.
      "τότε έχει σοβαρές πιθανότητες να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους βασικούς εχθρούς της, που δεν είναι άλλοι από την εγχώρια οικονομική μαφία": δηλαδή να κερδίσει τη μάχη με τις δυνάμεις και τη λογική της αγοράς, του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, των ιδεολογιών και των πρακτικών που εμφορούνται από αυτές.

      Διαγραφή
    2. Εγώ αντίθετα, κι ως πρώην μέλος (για καμιά εικοσαετία) μόνο αυτό δεν έχω καταλάβει. Ο χώρος είναι όμηρος υποσχέσεων και εξαρτήσεων από το υπάρχον σύστημα και δεν τολμά επισήμως να πει την αλήθεια που λέει αυτό το άρθρο. Υπόσχεται, υπόσχεται, υπόσχεται. Άντε και να ρθει στην εξουσία. Μετά;

      Διαγραφή
  6. για το συνασπισμό δεν ξέρω
    δια την ακοα ισχύουν αυτά που λέει ο ΜΚ. και προβληματισμοί για αυτοδιαχείριση

    παραδέχομαι όμως τις τελευταίες βδομάδες είναι που ξεκαθαρίζουν οι θέσεις τού συριζα
    τους προηγούμενους μήνες έσπερνε και "πασοκιές"

    Κι εδώ για ξεκαθάρισμα επί του οικονομικού (ηχητικό) http://stokokkino.gr/article/1101/Den-prepei-na-plirothoun-ta-epomena-4-xronia-tokoi-kai-omologa-pou-ligoun#

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Γιώργο και λοιποί συνομιλητές,
    αν θέλεις να ψάξουμε την προιστορία της διάδοσης αυτών των ιδεών στην Αριστερά και σε χώρους αμφισβήτησης θα πρέπει να θυμηθούμε την συμβολή του Γ. Καραμπελιά μέσα από το περιοδικό Ρήξη από τα μέσα της μακρινής (σνιφ) δεκαετίας του 80. Μη μου ζητήσεις κείμενα, πιθανόν η ΚΟΚΚΙΝΗ ΠΙΠΕΡΙΑ να μπορεί να σε βοηθήσει.
    Οι ιδέες αυτές είναι πολύ περισσότερο διαδεδομένες από όσο νομίζεις σε στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που προέρχονται από την ανανεωτική και την κινηματική Αριστερά. Υπο κ.σ,. δηλαδή όσο ο χώρος παραμένει στην αντιπολίτευση (δεν εννοώ μόνο την κυβέρνηση, αλλά και τις περιφέρειες) είναι σχετικά μακριά η στιγμή που θα αποτελέσουν ξεκάθαρο περιεχόμενο των επίσημων κειμένων. Σε μη κ.σ., σε συνθήκες δηλαδή συμμετοχής στην διακυβέρνηση, είναι πολύ πιθανό να γίνουν μεγάλα βήματα σε αυτή την κατεύθυνση.
    Πάντως το πρόβλημα της ανοιχτής και σε βάθος υιοθέτησης αυτών των απόψεων δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ ή την ΔΗΜΑΡ. Οι Οικολόγοι Πράσινοι θα έπρεπε να έχουν εγγράψει στη δημόσια συζήτηση την ατζέντα που προκύπτει από αυτή την πολιτική κουλτούρα. Σε επίπεδο κειμένων κομματικών και ιδιαίτερα αυτοδιοικητικών έχουν προχωρήσει περισσότερο, αλλά δεν έχουν καταφέρει να ταυτίσουν την ύπαρξη τους με την ανάδειξη αυτών των απόψεων.
    Και εγώ χαίρομαι για το γεγονός ότι υποστηρίζεις ένθερμα αυτές τις λογικές.

    ΜΚ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Γιώργο, για καλή μου τύχη, μια και ζητάς κείμενα, σήμερα στο rednote book υπάρχουν δύο αναρτήσεις, μία της βουλευτού Λάρισας και μία άλλη που υπογράφεται από μέλη των γραμματειών των τμημάτων για το περιβάλλον και την ενέργεια (αναδημοσίευση από την σημερινή Εποχή) των οποίων το περιεχόμενο είναι πολύ σχετικό με αυτά που συζητάμε εδώ

    Ζητώντας συγγνώμη για την κατάχρηση της φιλοξενίας
    Μ.Κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU