Τετάρτη 14 Αυγούστου 2013

Τα παράπλευρα του πρωτογενούς πλεονάσματος

του Γιώργου Προκοπάκη*

Με τη δημοσιοποίηση της έκθεσης εκτέλεσης του προϋπολογισμού, πληροφορηθήκαμε πως οι επιδόσεις της κυβέρνησης στην διαχείριση των δημοσιονομικών ξεπέρασαν τις προσδοκίες. Σημαντικό πλεόνασμα στο επτάμηνο, έναντι προβλεπόμενου ελλείμματος.
Σύμφωνοι, λίγο υποβοηθημένο ως λογιστική αποτύπωση – τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα των κεντρικών τραπεζών, τα απλήρωτα χρέη του δημοσίου για τα οποία όμως έχουν εκταμιευθεί δόσεις από την τρόικα, πλην όμως δεν υπάρχει αμφιβολία πως η διαχείριση έχει βελτιωθεί σημαντικά σε σύγκριση με ένα εξάμηνο πριν. 
Η Ελλάδα φαίνεται να πλησιάζει τον στόχο των μνημονίων, όπως αυτός προδιαγράφηκε από το καλοκαίρι του 2011: πρωτογενές πλεόνασμα
Να παρατηρήσουμε πως στους (σχεδόν) πανηγυρισμούς της κυβέρνησης, ο καθ’ ύλη αρμόδιος κ. Στουρνάρας στέκεται μερικά βήματα πίσω και προβάλλονται κομματικά στελέχη της ΝΔ. Αναμφίβολα, το πολιτικό κέρδος είναι σημαντικό – κυρίως στο εσωτερικό. Όμως η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη μακριά από αξιόπιστο και επαναλαμβανόμενο πρωτογενές πλεόνασμα. 

  • Τα έσοδα διατηρούνται ψηλά από την φοροεπιδρομή επί δικαίων και αδίκων. 
  • Οι δαπάνες περιορίζονται με βραδείς ρυθμούς λόγω των μεταρρυθμιστικών υστερήσεων. 
  • Τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ΟΤΑ είναι στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης. 

Θα μπορούμε πραγματικά να πανηγυρίζουμε για το πρωτογενές πλεόνασμα, όταν θα έχει ξαναπάρει μπροστά η οικονομία – όταν δεν θα είναι πια οι αποταμιεύσεις των πολιτών που θα καλύπτουν τις φορολογικές ανάγκες, όταν οι εισφορές των ασφαλισμένων θα στηρίζουν το κοινωνικό κράτος, όταν σταματήσει η κατηφόρα της ανεργίας.

Το μεγάλο όφελος για την Ελλάδα από τις ανακοινώσεις για την επίτευξη εντυπωσιακού πρωτογενούς πλεονάσματος σχετίζεται με το εξωτερικό. Προφανώς δεν κοροϊδεύονται πια οι εκπρόσωποι της τρόικας ώστε να ...
εντυπωσιάζονται από τις ανακοινώσεις – γνωρίζουν την πραγματική κατάσταση. Όμως, με ειλημμένη την απόφαση να παρατείνουν τη στήριξη της χώρας μας – όχι άνευ όρων βέβαια – το σημαντικό πλην ασθενικό πρωτογενές πλεόνασμα είναι το διαβατήριο της Ελλάδας για την συνέχιση της βοήθειας. Όχι ως ατού κατά τις διαπραγματεύσεις, αλλά ως επικοινωνιακό εργαλείο της Ευρωζώνης για τη συναίνεση της κοινής γνώμης και την ικανοποίηση θεσμικών/συνταγματικών απαιτήσεων. 

Οι ευρωμηχανισμοί χρειάζονται τις επιτυχίες μας για να μπορούν να συμμετέχουν στη διάσωσή μας.

Με την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος έρχονται στο προσκήνιο οι «εναλλακτικές πολιτικές». Βλέπουν το πρωτογενές πλεόνασμα ως το νέο ελληνικό πυρηνικό όπλο: η χώρα μπορεί να επιζήσει με όσα βγάζει, επομένως μπορεί να απειλήσει με άρνηση πληρωμών και να επιτύχει άμεση διαγραφή σημαντικού μέρους του χρέους. 

Αν κοιτάξουμε όμως τις λεπτομέρειες πίσω από την θετική τελευταία γραμμή του προϋπολογισμού, θα δούμε πως μόνο ως Αλβανία του Χότζα θα μπορούσε να επιβιώσει η Ελλάδα. Πέραν του ότι το πλεόνασμα δεν στηρίζεται στην ένταση της οικονομικής δραστηριότητας αλλά στην άντληση πόρων από όλη την κοινωνία – άρα κάθε άλλο παρά διατηρήσιμο είναι – υπάρχουν οι πίσω γραμμές: 

  • οι υποχρεώσεις του δημοσίου (€7 δισ), 
  • η ρευστότητα ΕΚΤ/ELA των τραπεζών (€80 δισ), 
  • οι εγγυήσεις του δημοσίου (€20 δισ), 
  • ο εξωτερικός ιδιωτικός δανεισμός (€160 δισ). 

Στο υποτιθέμενο τραπέζι της διαπραγμάτευσης όπου θα βγει το πιστόλι της στάσης πληρωμών, αμφότερες οι πλευρές ξέρουν πως η επόμενη μέρα θα είναι η απόλυτη κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Εν ολίγοις, δεν υφίσταται η απειλή!

Ο λαϊκισμός αριστεράς και δεξιάς στην Ελλάδα πουλάει τις κορώνες της υπερήφανης στάσης αντίστασης, χωρίς καμιά πρόβλεψη για την επόμενη μέρα. 
Παίζει στα σίγουρα! 
Στην καλύτερη περίπτωση επιχειρείται να εμφανισθεί η προδιαγεγραμμένη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους ως υποχώρηση του ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού, περιδεούς μπροστά στη διαπραγματευτική ισχύ της Ελλάδας. 
Το αξιοσημείωτο είναι πως τα σενάρια αυτά έχουν υποστηρικτές, έγκυρους κατά τεκμήριο, σε καπιταλιστικές μητροπόλεις (Λονδίνο, Νέα Υόρκη). Αυτοί όμως, βλέπουν μια παγκόσμια σκακιέρα, έχουν δική τους ατζέντα για την Ευρώπη και μένουν μόνο στην τελική γραμμή της εκτέλεσης του προϋπολογισμού.
Έρχεται και η υποτιθέμενη ρεαλιστική πολιτική που θέλει να απεμπλέξει την Ελλάδα από τα μνημόνια. Σχηματικά μας λέει: με το πρωτογενές πλεόνασμα μπορούμε να καλύψουμε ακόμη και τα χρηματοδοτικά κενά εξ ιδίων – μπορούμε λοιπόν να «αποφοιτήσουμε» από τα μνημόνια. 

Ας θυμηθούμε πως πριν ακριβώς ένα χρόνο, από συνεργάτες μάλιστα του πρωθυπουργού, διακινήθηκε το σενάριο της επιμήκυνσης του μνημονίου χωρίς πρόσθετη χρηματοδότηση. Ας προσπαθήσουμε να φαντασθούμε σε ποια τάρταρα θα βρισκόταν σήμερα η χώρα μας χωρίς τις αποφάσεις του Νοεμβρίου 2012. Η σημερινή κατάσταση, ανυπόφορη για μεγάλο μέρος της κοινωνίας, θα φάνταζε παράδεισος.

Η επίτευξη έστω και ασθενούς πρωτογενούς πλεονάσματος είναι αναμφίβολα επιτυχία της διαχείρισης της κυβέρνησης. Δεν είναι όμως ευκαιρία για άλματα στο κενό. 
Οι προσπάθειες για περαιτέρω βελτίωση, για εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων πρέπει να ενταθούν. Η όποια διαπραγμάτευση πρέπει να στοχεύει στην δημιουργία συνθηκών για την ανάληψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, για την αναστροφή των καταστροφικών τάσεων της ανεργίας. 
Η Ελλάδα μπορεί να έχει το ηθικό πλεονέκτημα σε μια τέτοια διαπραγμάτευση, δεν έχει όμως το πάνω χέρι.

*δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ με τον τίτλο "Επιτέλους, μια ανάσα..."

2 σχόλια:

  1. ¨Ολο και περισσότερο εδραιώνεται η παλιά πεποίθησή μου ότι οι μεγάλες βόμβες είναι κρυμμένες στα χαρτοκούτια με τις επιγραφές "ασφαλιστικά ταμεία που στεγνώνουν" και "ρεαλιστικός υπολογισμός για επιφάλειες τραπεζών".
    Για τα ταμεία, η αδυναμία καταβολής εισφορών (ΟΑΕΕ - ΕΤΑΑ), σε συνδυασμό με τις αθρόες συνταξιοδοτήσεις, τα βάρη του παρελθόντος από χρυσά εφάπαξ και "εθελούσιες" εξόδους και το τρελό PSI του 2012, ίσως επιβάλλουν κανονική ανακεφαλαιοποίηση, αντί για το μαρτύριο της διαρκούς διαρροής δημόσιων πόρων σε βαρέλι δίχως πάτο.
    Για τις τράπεζες, ίσως η μέχρι τώρα ανακεφαλαιοποίση αποδειχθει "σταγόνα πάνω σε καυτή πέτρα", oπότε μάλλον θα χρειασθούν συνδυασμό "Ιρλανδικής λύσης" με bail in.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σωστός ο Γ. Π. Προφανώς δεν υπάρχει "πιστόλι" για να απειλήσουμε, οι "απέναντι" ξέρουν ότι είναι Πασχαλινό με βρεγμένα καψούλια.
    Άν μάλιστα χρειασθεί τελικά ιρλανδικού τύπου ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών (το bail in απλώς θα τσοντάρει) συν ανακεφαλαιοποίηση σαφαλιστικών ταμείων...
    Δύο μεγάλοι (αλλά πολύ δύσκολοι) μεσοπρόθεσμοι στόχοι διαφαίνονται: Οι εγγυήσεις της ανακεφαλαιοποίησης των εμπορικών τραπεζών να εξαιρεθούν απο το εθνικό δημόσιο χρέος. Και ανακεφαλαιοποίηση των ταμείων με ξεχωριστό δανεισμό μηδενικού επιτοκίου ή με έκδοση ομολόγων perpetual.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU