Τι λέει η έκθεση του γραφείου προϋπολογισμού του κράτους, της ελληνικής Βουλής με τίτλο "ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ «ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ» (2014) ";
1. Δηλώνει με σαφήνεια ότι "είναι ψευδαίσθηση να αναμένουμε ότι η χώρα θα επιστρέψει στις αγορές μετά το 2014".
1. Δηλώνει με σαφήνεια ότι "είναι ψευδαίσθηση να αναμένουμε ότι η χώρα θα επιστρέψει στις αγορές μετά το 2014".
2. Διαπιστώνει ότι "οι ελαφρύνσεις (παράταση/επιτόκια*) είναι μεν αναγκαίες, αλλά δεν αρκούν για μια οριστική λύση του προβλήματος και αφήνουν την Ελλάδα έκθετη στις απροσδόκητες διαταραχές της διεθνούς και ευρωπαϊκής οικονομίας."
3. Προτείνει "οργανωμένη διαγραφή μέρους του χρέους εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης".
4. Σημειώνει ότι "Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν εγγυηθεί τα δάνεια στην Ελλάδα και επομένως κάθε περικοπή θα ανέβαζε το δικό τους χρέος, πιθανόν το κόστος εξυπηρέτησης και θα επιβάρυνε εν τέλει τους φορολογούμενούς τους".
5. Προτείνει "κούρεμα" μέσω "Ανάληψης του κόστους ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από το ESM " και "Αμοιβαιοποίησης μέρους του χρέους ή ένα σύμφωνο απόσβεσης όπως έχει προταθεί από το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων της Γερμανίας και, σε παραλλαγές, από άλλους ερευνητές.
*(και επίσης δικαιώνει τον ... Γ Βαρουφάκη)
(ακολουθούν εκτεταμένα αποσπάσματα)
"Μια συμφωνία για νέα δάνεια στήριξης ή και άλλες διευκολύνσεις (μείωση επιτοκίων κλπ) είναι η πιθανότερη λύση με τα σημερινά δεδομένα. Προβλέπονται άλλωστε στη δήλωση της Ευρωομάδας.
Επίσης και συναφώς, η ελληνική πλευρά εξετάζει το ενδεχόμενο να καλύψει μέρος του δημοσιονομικού κενού με διάφορους τρόπους εκτός δανεισμού από τους εταίρους, ένας από τους οποίους είναι η προσφυγή στις «αγορές».
Η Τρόικα για τους δικούς της λόγους την παρακινεί προς αυτή την κατεύθυνση.
Επισημαίνουμε ότι μια νέα δανειακή σύμβαση για το κλείσιμο του δημοσιονομικού
κενού δίνει μόνο προσωρινή λύση για ένα-δύο χρόνια. Ουσιαστικά αναβάλλει την
αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος που είναι ο όγκος του Δημόσιου Χρέους
της χώρας.
Επομένως, τα ερωτήματα που τίθενται είναι τι πρέπει να γίνει με το Δημόσιο Χρέος,
τι ακριβώς μπορεί να αναμένει ή να ζητήσει η χώρα, πότε και τι είναι διαπραγματευτικά εφικτό. Θα απασχολήσουν αναγκαστικά τη Βουλή. Είναι
προφανές ότι συνυφαίνονται με ένα άλλο: Ποια πολιτική οικονομικής προσαρμογής θα είναι δυνατή από ή μετά το 2014.
Το ερώτημα είναι αν η μείωση των επιτοκίων και η επιμήκυνση της αποπληρωμής
χρεών (= παράταση των ωριμάνσεων) θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να επιστρέψει
στις αγορές για να καλύψει υποχρεώσεις χρεολυσίων με λογικούς όρους. Μολονότι
η αποπληρωμή του Δημόσιου Χρέους μέσω νέου δανεισμού (π.χ. από την ΕΚΤ ή το
ΕΤΣ) δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον, είναι ψευδαίσθηση να αναμένουμε ότι
η χώρα θα επιστρέψει στις αγορές μετά το 2014 για να καλύψει με λογικούς όρους
τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους συν τυχόν έκτακτες ανάγκες. Μόνο για
τα χρεολύσια, οι απαιτήσεις τα επόμενα χρόνια ανέρχονται σε 70,5 δις € (2014-
2020, βλ. γράφημα 1 στο παράρτημα ΙΙ)
(β) «Αμοιβαιοποίηση» μέρους του χρέους ή ένα σύμφωνο απόσβεσης όπως έχει
προταθεί από το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων της Γερμανίας και, σε παραλλαγές,
από άλλους ερευνητές. Η πρόταση του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων προβλέπει
μια ποσοτικά και χρονικά περιορισμένη κοινή εγγύηση για το μέρος του χρέους που
ξεπερνά το όριο του Μάαστριχτ 60% του ΑΕΠ.
Στο ίδιο πνεύμα ως προς την «αμοιβαιοποίηση» κινούνται οι προτάσεις για μια
γενικότερη λύση των προβλημάτων χρέους στην Ευρωζώνη που δημοσίευσε εξ
αρχής ο Γιάννης Βαρουφάκης και έκτοτε εξειδικεύει σε αλλεπάλληλα
δημοσιεύματα. Η βασική του ιδέα είναι το κατά Μάαστριχτ νόμιμο χρέος κάθε
χώρας (60% ΑΕΠ) να περάσει στην ΕΚΤ!
Εκτός από άλλους ερευνητές με παρόμοιες κατευθύνσεις, όπως ο Wyplosz22, τις ίδιες ιδέες έχει εξετάσει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή."
"Μια συμφωνία για νέα δάνεια στήριξης ή και άλλες διευκολύνσεις (μείωση επιτοκίων κλπ) είναι η πιθανότερη λύση με τα σημερινά δεδομένα. Προβλέπονται άλλωστε στη δήλωση της Ευρωομάδας.
Επίσης και συναφώς, η ελληνική πλευρά εξετάζει το ενδεχόμενο να καλύψει μέρος του δημοσιονομικού κενού με διάφορους τρόπους εκτός δανεισμού από τους εταίρους, ένας από τους οποίους είναι η προσφυγή στις «αγορές».
Η Τρόικα για τους δικούς της λόγους την παρακινεί προς αυτή την κατεύθυνση.
Επισημαίνουμε ότι μια νέα δανειακή σύμβαση για το κλείσιμο του δημοσιονομικού
κενού δίνει μόνο προσωρινή λύση για ένα-δύο χρόνια. Ουσιαστικά αναβάλλει την
αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος που είναι ο όγκος του Δημόσιου Χρέους
της χώρας.
Επομένως, τα ερωτήματα που τίθενται είναι τι πρέπει να γίνει με το Δημόσιο Χρέος,
τι ακριβώς μπορεί να αναμένει ή να ζητήσει η χώρα, πότε και τι είναι διαπραγματευτικά εφικτό. Θα απασχολήσουν αναγκαστικά τη Βουλή. Είναι
προφανές ότι συνυφαίνονται με ένα άλλο: Ποια πολιτική οικονομικής προσαρμογής θα είναι δυνατή από ή μετά το 2014.
Το ερώτημα είναι αν η μείωση των επιτοκίων και η επιμήκυνση της αποπληρωμής
χρεών (= παράταση των ωριμάνσεων) θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να επιστρέψει
στις αγορές για να καλύψει υποχρεώσεις χρεολυσίων με λογικούς όρους. Μολονότι
η αποπληρωμή του Δημόσιου Χρέους μέσω νέου δανεισμού (π.χ. από την ΕΚΤ ή το
ΕΤΣ) δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον, είναι ψευδαίσθηση να αναμένουμε ότι
η χώρα θα επιστρέψει στις αγορές μετά το 2014 για να καλύψει με λογικούς όρους
τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους συν τυχόν έκτακτες ανάγκες. Μόνο για
τα χρεολύσια, οι απαιτήσεις τα επόμενα χρόνια ανέρχονται σε 70,5 δις € (2014-
2020, βλ. γράφημα 1 στο παράρτημα ΙΙ)
Κατά την εκτίμησή μας, οι ελαφρύνσεις είναι μεν αναγκαίες, αλλά δεν αρκούν για μια οριστική λύση του προβλήματος και αφήνουν την Ελλάδα έκθετη στις ...
απροσδόκητες διαταραχές της διεθνούς και ευρωπαϊκής οικονομίας. Το χρέος θα παραμείνει ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από την ελληνική οικονομία, θα επηρεάζει αρνητικά τις προσδοκίες των οικονομικών παραγόντων και θα εμποδίζει την επιστροφή στις αγορές.
Σήμερα το ΔΝΤ πιέζει για μια νέα αναδιάρθρωση την οποία θεωρεί αναγκαία ακόμη
και στην περίπτωση που πετυχαίνει πλήρως το τρέχον πρόγραμμα προσαρμογής!12
Μεταξύ οικονομολόγων και εκπροσώπων οικονομικών συμφερόντων διατυπώνεται
ολοένα και συχνότερα η γνώμη ότι η αναδιάρθρωση του χρέους είναι αναπόφευκτη.
απροσδόκητες διαταραχές της διεθνούς και ευρωπαϊκής οικονομίας. Το χρέος θα παραμείνει ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από την ελληνική οικονομία, θα επηρεάζει αρνητικά τις προσδοκίες των οικονομικών παραγόντων και θα εμποδίζει την επιστροφή στις αγορές.
Σήμερα το ΔΝΤ πιέζει για μια νέα αναδιάρθρωση την οποία θεωρεί αναγκαία ακόμη
και στην περίπτωση που πετυχαίνει πλήρως το τρέχον πρόγραμμα προσαρμογής!12
Μεταξύ οικονομολόγων και εκπροσώπων οικονομικών συμφερόντων διατυπώνεται
ολοένα και συχνότερα η γνώμη ότι η αναδιάρθρωση του χρέους είναι αναπόφευκτη.
 | |
| Γράφημα 1. Χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής χρεών. |
Η επίτευξη και κυρίως η διατήρηση μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων στο
μέλλον (πάνω σε μια εξασθενισμένη οικονομία) είναι σχεδόν αδύνατη.
Εκτός τούτου, οι προοπτικές μεγέθυνσης της χώρας είναι δυσμενείς, παρά τις επίσημα διατυπωμένες προσδοκίες για ανάκαμψη το 2014 λόγω ασθενούς εξαγωγικής
βάσης (που αναπτυσσόμενη θα παρέσυρε όλη την οικονομία), πολιτικών αβεβαιοτήτων, συνεχιζόμενης περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής (λιτότητας),
υπερβολικά υψηλού λόγου χρέους κλπ. Προς το παρόν η αριθμητική του χρέους
είναι εναντίον της (βλ. και παράρτημα). Ούτε μπορεί κανείς να αναμένει σοβαρή
μείωση του χρέους μέσω ιδιωτικοποιήσεων (βλ. πιο κάτω).
Γενικά, πολύ μεγάλα χρέη σε απόλυτα μεγέθη και ως % ΑΕΠ γίνονται ανεξέλεγκτα
(«μη βιώσιμα»), προκαλούν αβεβαιότητες και κινδύνους (με αποτέλεσμα οι
δανειστές να απαιτούν υψηλά πριμ ρίσκου, ιδιαίτερα αν εκτιμούν ότι η χώρα στο
τέλος θα χρεοκοπήσει, οδηγώντας την έτσι στην χρεοκοπία) και αφαιρούν από τις
κυβερνήσεις δυνατότητες αντιμετώπισης οικονομικών προβλημάτων. Ακόμη και αν
τα χρέη δεν οδηγούν την αναπτυξιακή διαδικασία σε πλήρη κατάρρευση, όμως
τείνουν να την επιβραδύνουν.
Αυτό ισχύει ακόμη και αν δεν μπορούμε να καθορίσουμε επακριβώς το όριο πάνω από το οποίο πνίγουν την ανάπτυξη.
Η χώρα είναι αδύνατο να επιστρέψει στις αγορές κεφαλαίου για να αναχρηματοδοτήσει το τεράστιο χρέος της με λογικούς όρους. Το μέγεθός του θα λειτουργεί αποτρεπτικά για τους πιθανούς δανειστές.
Η οργανωμένη διαγραφή μέρους του χρέους εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης θα
δημιουργούσε νέα δεδομένα. Το σπουδαιότερο είναι ότι θα ενσωματωνόταν
σύντομα στις προσδοκίες των αγορών. Επίσης, θα κατένεμε πιο ισόρροπα τα βάρη
ανάμεσα σε δανειστές και οφειλέτες, συνεισφέροντας έτσι στη σταθεροποίηση της
ΕΕ. Υπενθυμίζουμε ότι και στο ΔΝΤ είχαν γίνει σχετικές προτάσεις για όλες τις
χώρες αλλά προσέκρουσαν σε ανυπέρβλητες τότε αντιδράσεις.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν εγγυηθεί τα δάνεια στην Ελλάδα και επομένως
κάθε περικοπή θα ανέβαζε το δικό τους χρέος, πιθανόν το κόστος εξυπηρέτησης και
θα επιβάρυνε εν τέλει τους φορολογούμενούς τους. Οι ελληνικές πολιτικές
δυνάμεις δεν πρέπει να υποτιμούν ότι η περικοπή χρεών σε κράτη είναι πολιτικά
ευαίσθητο ζήτημα και για τους άλλους! Συναφώς, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η
ανησυχία των άλλων κρατών μελών ότι ένα τέτοιο μέτρο ενέχει τον λεγόμενο
«ηθικό κίνδυνο». Αυτό σημαίνει, με απλά λόγια, ότι θα μπορούσε να προκαλέσει
χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής και ανακοπή των μεταρρυθμίσεων στην
Ελλάδα και σε άλλες χώρες που θα προσδοκούσαν ίδια μεταχείριση. Επομένως, θα
συνοδευθεί, αν τελικά γίνει (βλ. πιο κάτω) με δικλείδες ασφαλείας!
Ένα επιθετικά προβαλλόμενο σχετικό αίτημα από την ελληνική πλευρά που θα
αγνοούσε τις ανησυχίες των εταίρων, θα επιβάρυνε τις διακρατικές μας σχέσεις με
ανυπολόγιστες οικονομικές συνέπειες. Θα μπορούσε να τροφοδοτήσει νέα
συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Προσθέτουμε ότι, από πολιτική άποψη πάλι, η διαγραφή των χρεών μας προς άλλα
κράτη θα συζητηθεί παρά τις ισχυρές αντιδράσεις σε ένα τέτοιο μέτρο. Και
πράγματι μεσοπρόθεσμα δυνατότητες υπάρχουν να μειωθεί το απόθεμα χρέους
χωρίς ως ένα βαθμό να εμφανισθεί σαν νέο «κούρεμα».
Ξεχωρίζουμε δύο που βρίσκονται ήδη στην ημερήσια διάταξη.
(α) Ανάληψη του κόστους ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από το ESM πράγμα
που θα μείωνε το χρέος περίπου κατά 30 δις € που είναι οι συμμετοχές του ΤΧΣ στις
τράπεζες, ίσως μάλιστα και περισσότερα.
μέλλον (πάνω σε μια εξασθενισμένη οικονομία) είναι σχεδόν αδύνατη.
Εκτός τούτου, οι προοπτικές μεγέθυνσης της χώρας είναι δυσμενείς, παρά τις επίσημα διατυπωμένες προσδοκίες για ανάκαμψη το 2014 λόγω ασθενούς εξαγωγικής
βάσης (που αναπτυσσόμενη θα παρέσυρε όλη την οικονομία), πολιτικών αβεβαιοτήτων, συνεχιζόμενης περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής (λιτότητας),
υπερβολικά υψηλού λόγου χρέους κλπ. Προς το παρόν η αριθμητική του χρέους
είναι εναντίον της (βλ. και παράρτημα). Ούτε μπορεί κανείς να αναμένει σοβαρή
μείωση του χρέους μέσω ιδιωτικοποιήσεων (βλ. πιο κάτω).
Γενικά, πολύ μεγάλα χρέη σε απόλυτα μεγέθη και ως % ΑΕΠ γίνονται ανεξέλεγκτα
(«μη βιώσιμα»), προκαλούν αβεβαιότητες και κινδύνους (με αποτέλεσμα οι
δανειστές να απαιτούν υψηλά πριμ ρίσκου, ιδιαίτερα αν εκτιμούν ότι η χώρα στο
τέλος θα χρεοκοπήσει, οδηγώντας την έτσι στην χρεοκοπία) και αφαιρούν από τις
κυβερνήσεις δυνατότητες αντιμετώπισης οικονομικών προβλημάτων. Ακόμη και αν
τα χρέη δεν οδηγούν την αναπτυξιακή διαδικασία σε πλήρη κατάρρευση, όμως
τείνουν να την επιβραδύνουν.
Αυτό ισχύει ακόμη και αν δεν μπορούμε να καθορίσουμε επακριβώς το όριο πάνω από το οποίο πνίγουν την ανάπτυξη.
Η χώρα είναι αδύνατο να επιστρέψει στις αγορές κεφαλαίου για να αναχρηματοδοτήσει το τεράστιο χρέος της με λογικούς όρους. Το μέγεθός του θα λειτουργεί αποτρεπτικά για τους πιθανούς δανειστές.
Η οργανωμένη διαγραφή μέρους του χρέους εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης θα
δημιουργούσε νέα δεδομένα. Το σπουδαιότερο είναι ότι θα ενσωματωνόταν
σύντομα στις προσδοκίες των αγορών. Επίσης, θα κατένεμε πιο ισόρροπα τα βάρη
ανάμεσα σε δανειστές και οφειλέτες, συνεισφέροντας έτσι στη σταθεροποίηση της
ΕΕ. Υπενθυμίζουμε ότι και στο ΔΝΤ είχαν γίνει σχετικές προτάσεις για όλες τις
χώρες αλλά προσέκρουσαν σε ανυπέρβλητες τότε αντιδράσεις.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν εγγυηθεί τα δάνεια στην Ελλάδα και επομένως
κάθε περικοπή θα ανέβαζε το δικό τους χρέος, πιθανόν το κόστος εξυπηρέτησης και
θα επιβάρυνε εν τέλει τους φορολογούμενούς τους. Οι ελληνικές πολιτικές
δυνάμεις δεν πρέπει να υποτιμούν ότι η περικοπή χρεών σε κράτη είναι πολιτικά
ευαίσθητο ζήτημα και για τους άλλους! Συναφώς, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η
ανησυχία των άλλων κρατών μελών ότι ένα τέτοιο μέτρο ενέχει τον λεγόμενο
«ηθικό κίνδυνο». Αυτό σημαίνει, με απλά λόγια, ότι θα μπορούσε να προκαλέσει
χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής και ανακοπή των μεταρρυθμίσεων στην
Ελλάδα και σε άλλες χώρες που θα προσδοκούσαν ίδια μεταχείριση. Επομένως, θα
συνοδευθεί, αν τελικά γίνει (βλ. πιο κάτω) με δικλείδες ασφαλείας!
Ένα επιθετικά προβαλλόμενο σχετικό αίτημα από την ελληνική πλευρά που θα
αγνοούσε τις ανησυχίες των εταίρων, θα επιβάρυνε τις διακρατικές μας σχέσεις με
ανυπολόγιστες οικονομικές συνέπειες. Θα μπορούσε να τροφοδοτήσει νέα
συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Προσθέτουμε ότι, από πολιτική άποψη πάλι, η διαγραφή των χρεών μας προς άλλα
κράτη θα συζητηθεί παρά τις ισχυρές αντιδράσεις σε ένα τέτοιο μέτρο. Και
πράγματι μεσοπρόθεσμα δυνατότητες υπάρχουν να μειωθεί το απόθεμα χρέους
χωρίς ως ένα βαθμό να εμφανισθεί σαν νέο «κούρεμα».
Ξεχωρίζουμε δύο που βρίσκονται ήδη στην ημερήσια διάταξη.
(α) Ανάληψη του κόστους ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από το ESM πράγμα
που θα μείωνε το χρέος περίπου κατά 30 δις € που είναι οι συμμετοχές του ΤΧΣ στις
τράπεζες, ίσως μάλιστα και περισσότερα.
(β) «Αμοιβαιοποίηση» μέρους του χρέους ή ένα σύμφωνο απόσβεσης όπως έχει
προταθεί από το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων της Γερμανίας και, σε παραλλαγές,
από άλλους ερευνητές. Η πρόταση του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων προβλέπει
μια ποσοτικά και χρονικά περιορισμένη κοινή εγγύηση για το μέρος του χρέους που
ξεπερνά το όριο του Μάαστριχτ 60% του ΑΕΠ.
Στο ίδιο πνεύμα ως προς την «αμοιβαιοποίηση» κινούνται οι προτάσεις για μια
γενικότερη λύση των προβλημάτων χρέους στην Ευρωζώνη που δημοσίευσε εξ
αρχής ο Γιάννης Βαρουφάκης και έκτοτε εξειδικεύει σε αλλεπάλληλα
δημοσιεύματα. Η βασική του ιδέα είναι το κατά Μάαστριχτ νόμιμο χρέος κάθε
χώρας (60% ΑΕΠ) να περάσει στην ΕΚΤ!
Εκτός από άλλους ερευνητές με παρόμοιες κατευθύνσεις, όπως ο Wyplosz22, τις ίδιες ιδέες έχει εξετάσει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή."
*Ολόκληρη η έκθεση της ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ /ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, με τίτλο "ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ «ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ» (2014) " - Ενημερωτικό σημείωμα για τα μέλη των αρμόδιων Κοινοβουλευτικών Επιτροπών της Βουλής των Ελλήνων, εδώ: http://www.koutipandoras.gr/wp-content/uploads/2013/10/ekthesi-proipologismou.pdf (επελέγη ως η πλέον πλήρης εκδοχή - σε άλλες εκδοχές δεν υπάρχουν τα διαγράμματα και οι πίνακες)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU