Σάββατο 30 Αυγούστου 2014

"Ποιος λοιπόν πιστεύει ακόμη σε οίκους αξιολόγησης;"

του Latuff
Χρεοκοπία 
ή όχι χρεοκοπία;

του Δημήτρη Γουμάγια*

Η Αργεντινή αγωνίζεται με τα Hedgefunds

Μερικά από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι ηγέτες της εποχής μας είναι το πώς αντιμετωπίζει κανείς τα Hedgefunds, τους οίκους αξιολόγησης και τα άλλα θεσμικά όργανα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Όλο και περισσότερο, συμπεριφέρονται έτσι, που δίνουν την εντύπωση ότι αυτά στην πραγματικότητα συγκεντρώνουν την εξουσία σε αυτόν τον κόσμο. 


Οι περισσότερες κυβερνήσεις έχουν επιλέξει μια στάση ταπεινότητας. Η Αργεντινή έχει πλέον εντοπίσει μια άλλη παραλλαγή: Όταν ο Axel Kiciloff ως Υπουργός Οικονομικών ρωτήθηκε, κατά την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου μετά τις αποτυχημένες διαπραγματεύσεις με τα αμερικάνικα Hedgefunds, πως εκτιμά το ότι η χώρα του έχει ταξινομηθεί τώρα από τους οίκους αξιολόγησης σαν χρεοκοπημένη, ο ίδιος απάντησε: "Ποιος λοιπόν πιστεύει ακόμη σε οίκους αξιολόγησης; "

Καμιά εξουσία στα Hedgefunds

Ο κάπως τολμηρός τρόπος, το πως η Αργεντινή διαχειρίζεται την όγδοη κατάσταση πτώχευσης της ιστορίας της, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα διδακτέο μάθημα για την συναναστροφή με την εξουσία, σε περιόδους του τούρμπο-καπιταλισμού. Δύναμη έχει αυτός στον οποίο αποδίδεται δύναμη.

Μπορούμε να ανακτήσουμε τον έλεγχο πάνω από το πορτοφόλι μας με το να παραβλέψουμε αλαζονικά οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και Hedgefunds;

Η Αργεντινή λέει ναι  -και λαμβάνει περίπου την ίδια ποσότητα επαίνου και επίπληξης.

Ο συντηρητικός Βρετανικός Economist εκτιμά ότι, η κυβέρνηση της Cristina Fernández de Kirchner θα είχε αποτρέψει πολλές πίκρες στον εαυτό της και πολλά προβλήματα από τον λαό της, εάν είχε δείξει μεγαλύτερη προθυμία να διαπραγματευτεί πιο συμβιβαστικά με τα Hedgefunds. Αντίθετα, σε στήλες σχολίων κάτω από 
φιλικά προς την Kirchner άρθρα, υπήρχαν συχνά να διαβάσεις, παράγραφοι όπως αυτή για τη μαχητική Αργεντίνισα : «Η Μέρκελ θα μπορούσε να εμπνευστεί από αυτή τη θαρραλέα γυναίκα». Ακριβώς αυτήν την εντύπωση, του πρωτοπόρου μαχητή σε ένα νέο μονοπάτι, ήθελε να ξυπνήσει η πρόεδρος Fernández de Kirchner. Έτσι, έχει σκοράρει όχι μόνο σε διεθνές επίπεδο, αλλά και στη χώρα της - τουλάχιστον σε εκείνους που έχουν την γνώμη ότι, ο ``Αμερικάνος`` ευθύνεται για το χάος στο οποίο, χωρίς αμφιβολία, βρίσκεται η χώρα.

Η Αργεντινή είναι χρεοκοπημένη και δεν είναι χρεοκοπημένη ταυτόχρονα. 
Είναι χρεοκοπημένη, σύμφωνα με τα κριτήρια των οργανισμών αξιολόγησης, διότι δεν εξυπηρετεί τις διεθνείς υποχρεώσεις της. Ωστόσο, η Αργεντινή θεωρεί ότι σε καμιά περίπτωση δεν χρεοκόπησε, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομίας Axel Kiciloff στη Νέα Υόρκη: Η Αργεντινή έχει χρήματα, tiene plata (υπάρχουν χρήματα) , είπε σε καλά ``Αργεντίνικα``, «Μπορούμε να πληρώσουμε τα χρέη μας - μόνο που δεν μας αφήνουν».

Για να κατανοήσουμε αυτή την περίπλοκη κατάσταση, είναι απαραίτητο να δούμε πίσω μέχρι το 2001: Εκείνη την εποχή, η Αργεντινή ήταν πραγματικά σε πτώχευση. Μετά από μια καταστροφική οικονομική πολιτική ανήλθε το χρέος της χώρας στα 200 δισεκατομμύρια δολάρια σε διεθνές επίπεδο. Τραπεζικοί λογαριασμοί είχαν μπλοκαριστεί, η οικονομία κατέρρευσε, ένα τεράστιο κύμα μετανάστευσης ακολούθησε. "¡Que se vayan todos!" - Να εξαφανιστούν όλοι! Φώναζαν οι διαδηλωτές στο Μπουένος Άιρες. Αυτή η απαίτηση των διαδηλωτών είχε στόχο όλους τους εγχώριους πολιτικούς οι οποίοι πράγματι βιαστικά εγκατέλειψαν την χώρα: Ο Πρόεδρος Fernando de la Rúa τράπηκε σε φυγή με ένα ελικόπτερο, τέσσερις προσωρινοί πρόεδροι πετούσαν τα κλειδιά της προεδρικής έδρας της Casa Rosada ο κάθε ένας στον επόμενο.

Η αυτό-προκληθείσα φθορά ολόκληρου του πολιτικού κατεστημένου έδωσε την ευκαιρία, σε έναν μέχρι τότε σε μεγάλο βαθμό άγνωστο πολιτικό της επαρχίας, να δοκιμάσει κάτι εντελώς νέο. Ο Néstor Kirchner, ο εν τω μεταξύ αποθανών σύζυγος της σημερινής προέδρου Cristina Fernández de Kirchner, τέθηκε το 2002 επικεφαλής στο ανώτατο αξίωμα της χώρας: 
Αποφάσισε απλά, να μην λάβει μέρος σε αυτήν την κούρσα των δόσεων των χρηματοπιστωτικών αγορών, έβγαλε, ας πούμε, την χώρα εθελοντικά από την αγορά και την έστειλε σε ένα πολύ αμφιλεγόμενο δρόμο της αυτάρκειας. 
Η έκρηξη παραγωγής σε βασικές πρώτες ύλες και οι καλοί αριθμοί στις εξαγωγές το κατέστησαν δυνατό. Ο Kirchner έδειξε στα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα την πόρτα και τους περισσότερους επενδυτές τους απομάκρυνε με ένα πολύ μικρό μέρος από τις απαιτήσεις τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα, ότι το δημόσιο χρέος να ανέρχεται πλέον μόνο στο 12,2 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Το 2002 ήταν στο 124 τοις εκατό.

Το κούρεμα θεωρείται ότι είναι το μεγάλο ιστορικό επίτευγμα, από ότι το πραγματικό Raison d'être (αναγκαιότητα/δικαιολογία ύπαρξης) του Κιρχνερισμού (Kirchnerismo), αυτής της πολιτικής της αυτοπεποίθησης, της ακόμη και ...

προκλητικής εμφάνισης απέναντι σε πιστωτές και Βορειοαμερικάνους, που έφερε τον Νέστορ Κίρχνερ σε ένα άνευ προηγουμένου κύμα δημοτικότητας όχι μόνο στη χώρα του, αλλά και σε όλη τη Λατινική Αμερική. 
Θα μπορούσαμε να δούμε το θρίαμβο του Kirchner ως το αρχικό έναυσμα για τη στροφή προς τα αριστερά, η οποία στη συνέχεια έλαβε χώρα στην μισή ήπειρο και ότι μπορεί ήδη να χαρακτηριστεί ιστορική. Ο Kirchner οργάνωσε αποφασιστικά την απόρριψη της συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με τις Ηνωμένες Πολιτείες και διαμόρφωσε την οργάνωση UNASUR σε μια ισχυρή συμμαχία των κρατών της Νότιας Αμερικής.
Ελπίδα για τεράστια κέρδη

Τώρα, 13 χρόνια αργότερα η χήρα του, Cristina Fernández de Kirchner, συναντήθηκε με το παρελθόν: Ας το πούμε έτσι, η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται. 

Επτά τοις εκατό των πιστωτών δεν αποδέχθηκαν τότε το κούρεμα. Οι αντιρρησίες είναι τα Hedgefunds, συμπεριλαμβανομένων των γνωστών εταιρειών, όπως ο Paul Singer της NML Capital Ltd, Aurelius Capital και Elliott Management Corp. Είχαν αγοράσει ομόλογα ονομαστικής αξίας 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τεράστιες εκπτώσεις στη δευτερογενή αγορά, ελπίζοντας σε αντίστοιχα υψηλές αποδόσεις, και θέλουν τώρα να τις καρπωθούν. Έως και 1.608 τοις εκατό κέρδος τους γνέθουν. Ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος Paul Singer, ο οποίος έχει κερδίσει τη φήμη της ΄΄νυχτερίδας κρατών΄΄ μπορεί να λογαριάζει με 832.000.000 δολάρια. Η Πρόεδρος της Αργεντινής είναι της γνώμης ότι, η μέθοδος του Paul Singer δεν έχει τίποτα το κοινό με μια σοβαρή χρηματοδότηση δανείου. Βρίσκεται πιο κοντά, μάλλον, στη λεηλασία ολόκληρων εθνικών οικονομιών.

Πιθανά έγιναν τα κέρδη, μόνο μέσω της ενδιάμεσης ανάκαμψης της Αργεντινής, στην οποία αυτά τα κεφάλαια δεν συνέβαλλαν σε τίποτε φυσικά. Εξασφάλισαν λοιπόν τώρα μια απόφαση από ένα δικαστήριο της Νέας Υόρκης, που επιβάλλει στην Αργεντινή να πληρώσει τα χρέη της σε αυτούς εξ ολοκλήρου. Η έφεση της Αργεντινής δεν έγινε αποδεχτή από το Ανώτατο Δικαστήριο. 

Τα 1,3 δις δολάρια, και μόνο, θα μπορούσε η Αργεντινή βέβαια να τα πληρώσει. Όμως, ο δικαστής Thomas Griesa αποφάνθηκε επίσης ότι, η Αργεντινή δεν επιτρέπεται να πληρώσει τους άλλους πιστωτές της, οι οποίοι τότε δέχθηκαν το κούρεμα, για όσο διάστημα δεν έχουν καταβληθεί τα χρήματα στα Hedgefunds. 

Όμως μια ρήτρα στις συμβάσεις, απαγορεύει την καλύτερη μεταχείριση μεμονωμένων πιστωτών. Εμβάζει η Αργεντινή ολόκληρο το ποσό στα Hedgefunds; Τότε οι άλλοι πιστωτές θα μπορούσαν να απαιτήσουν την ίδια μεταχείριση, έτσι ώστε οι υποχρεώσεις της θα μπορούν εύκολα να ανέβουν έως και στα 120 δισεκατομμύρια δολάρια. Πάρα πολύ ασημικό για την Αργεντινή. 

Ωστόσο η ρήτρα έχει ισχύ μέχρι το τέλος του 2014. Το ότι ένας Αμερικανός δικαστής έχει τέτοια δύναμη είναι γιατί η Αργεντινή, εκείνο τον καιρό, εξέδιδε τα ομόλογά της με βάση το αμερικάνικο δίκαιο – διότι αλλιώς, πιθανότατα, δεν θα τα είχε αγοράσει κανένας.

Ο δρόμος της Αργεντινής

Το ότι η Πρόεδρος Fernández de Kirchner δεν θέλει να πληρώσει και αφήνει τώρα με τόσο θράσος να έλθει σε χρεοκοπία το κράτος έχει να κάνει με τα πιστεύω, δηλαδή με την ιδεολογία του Κιρχνερισμού (Kirchnerismo). Αυτή λέει ότι, η Αργεντινή μπορεί να τα καταφέρει με την δική της δύναμη και ότι με τα διεθνή χρηματοπιστωτική βιομηχανία θέλει να έχει όσο το δυνατόν λιγότερες σχέσεις. Αυτό συνδέεται άμεσα με τον μεγάλο στοχαστή πολιτικό Χουάν Ντομίνγκο Περόν, ο οποίος ήθελε να προδιαγράψει το ετερόκλητο, που βασίζεται μόνο στην ιδιοτελή κοινωνία της Αργεντινής των μεταναστών στη δεκαετία του 1940 και του 1950, μια μορφή σωματείου πολιτών αστικής τάξης, σε συνδυασμό με την οικονομική και στρατιωτική αυτάρκεια. 
Ο Περόν απέτυχε ως πρόεδρος, χάριν της δικής του αυταρέσκειας και στο γεγονός ότι η ανάληψη ευθύνης των πολιτών προς το κράτος δεν μπορεί να είναι αναγκαστική. Για τη χρηματοδότηση των κοινωνικών παροχών στους ΄΄descamisados΄΄ (χωρίς πουκάμισα) ονομαζόμενους, στρώματα ψηφοφόρων του, απλά δεν απέδιδε η οικονομία αρκετά.

Αυτό δεν έχει βελτιωθεί τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η διαφθορά, η κακοδιαχείριση, το χρέος και η ιδιοτέλεια, άφησαν την κάποτε ανθηρή οικονομία της Αργεντινής να καταρρεύσει, η χώρα παρέμεινε στην προσπάθεια να καλύψει την διαφορά με τους πλούσιους, παρά τις πρώτες ύλες και τους δημιουργικούς ανθρώπους της, να είναι πάντα υποψήφια. 
Ιδιαίτερα στη δεκαετία του ενενήντα μειώθηκε η οικονομία κατά πολύ. 
Ο νεοφιλελεύθερος πρόεδρος Κάρλος Μένεμ, ένας παραδειγματικός μαθητής της Ουάσιγκτον, επέβαλε την ιδιωτικοποίηση, αποσυναρμολόγησε τους σιδηρόδρομους και την εξαγωγική βιομηχανία. Ο άνθρωπος που εφηύρε την πρόσδεση του πέσο στο δολάριο και εξέδωσε αναξιόπιστα χρεόγραφα με την ελπίδα για μια θαυματουργή ανάπτυξη. 
Πολλοί επενδυτές, στην ευφορία της βραχυχρόνιας ανάπτυξης πριν το τέλος της χιλιετίας, πείστηκαν από τις τράπεζες τους να αγοράσουν αμφίβολα ομόλογα Αργεντινής, χωρίς να έχουν σαφή εικόνα για την πραγματική οικονομική κατάσταση στη χώρα. 
Το 2001, το σύστημα Μένεμ κατέρρευσε.

Οι Κίρχνερ δοκίμασαν, ως πεπεισμένοι αριστερό-περονίστες, μια πορεία στο παρελθόν. 
Η Πρόεδρος Fernández de Kirchner θέλει να κάνει, όπως κάποτε ο Περόν, και πάλι την οικονομία της Αργεντινής ισχυρή, επενδύοντας στην έρευνα και την εκπαίδευση, η οποία κοστίζει χρήματα. 
Στην προσπάθειά της αυτή, τα έβαλε ακριβώς με εκείνους που είχαν δημιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάκαμψη και την έξοδο από την κρίση: Με την αυστηρή τελωνειακή και φορολογική πολιτική της, τους δασμούς επί των εισαγωγών και εξαγωγών, έκανε τη γεωργική βιομηχανία και τμήματα της μεσαίας τάξης εχθρούς της. Βάση της Kirchner παρέμειναν οι ακτήμονες μάζες οι οποίες επωφελούνται μέσω των κοινωνικών παροχών, που η χώρα στην πραγματικότητα δεν μπορεί να τις αντέξει οικονομικά. Επιπλέον, δεν ζούμε πλέον στο 1950, ο αποκλεισμός δεν λειτουργεί καλά στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο. 
Αποτέλεσμα της πολιτικής των κρατικών δαπανών είναι ένας πληθωρισμός των περίπου, ανεπίσημα, 40 τοις εκατό, η παλιά ασθένεια της Αργεντινής κάτω από την οποία υποφέρουν οι άνθρωποι. Για θυσίες, όπως θα απαιτούσε μια συνεπής πορεία αυτάρκειας, ο πληθυσμός είναι τόσο λίγο διατεθειμένος όπως και στην εποχή του Περόν.

Παρ 'όλα αυτά, η Fernández de Kirchner συγκεντρώνει μια πλειοψηφία πίσω της, και αυτό έχει πολύ να κάνει με τα συναισθήματα, που στην χώρα του ταγκό αναφλέγονται εύκολα: δεν θα παραδοθούμε στα "κεφάλαια-γύπες" από τις Ηνωμένες Πολιτείες - για τέτοιες φράσεις είναι σίγουρη για τα χειροκροτήματα της πλειοψηφίας των οπαδών της. Ο επενδυτής Paul Singer, ο οποίος ήδη ετοιμαζόταν να αρπάξει το προεδρικό αεροσκάφος και το ιστιοφόρο σκάφος εκπαίδευσης, είναι μια ιδανική εικόνα εχθρού.

Αν, παρόλα αυτά, εξακολουθούν να μην καταλήγουν σε μια συμφωνία, η Αργεντινή θα χρειαστεί κατά πάσα πιθανότητα για αρκετό χρόνο, να ταμπουρωθεί πίσω από την πεισματική πορεία της Kirchner, διότι μια επιστροφή στις χρηματοπιστωτικές αγορές – από τις οποίες η χώρα αποκλείστηκε από το 2002 έτσι κι αλλιώς - είναι στον άμεσο χρόνο αδύνατη. Η χρεοκοπία έρχεται σε μια στιγμή, όπου η Αργεντινή ήταν σε προετοιμασία εξόφλησης μιας σειράς από πιστωτές -μεταξύ αυτών ήταν και η Γερμανία -. Επίσης, η οικονομία που τελευταία ήταν σε κατάσταση μικρής ύφεσης, παρουσίασε σημάδια ανάκαμψης. 
Αν υπήρχε συμβιβασμός, θα υπήρχε ελπίδα για ανάκαμψη και ακόμη θα ήταν σε θέση να πληρώσει ένα μεγάλο μέρος από τα παλιά χρέη, όπως δήλωσε ο οικονομολόγος Eduardo Levy Yeyati, καθηγητής στο Μπουένος Άιρες και το Χάρβαρντ, στην ισπανική εφημερίδα El País. 
Όπως όμως έχουν τα πράγματα σήμερα, η Αργεντινή θα συνεχίσει να παραμένει η αιώνια υποψήφια. Αλλά τουλάχιστον: "¡Qué se vayan todos" (Να εξαφανιστούν όλοι!), δεν φωνάζει κανείς σήμερα.


*Δημήτρης Γουμάγιας, 
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Πολυτεχνείο Βερολίνου, τέως Δημοτικός Σύμβουλος στο Βερολίνο, μέλος των Πράσινων της Γερμανίας (Bündnis90/Die Grünen).

Βερολίνο, Αύγουστος 2014


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU