Μια επίκαιρη (δεύτερη φορά γαρ, κυβέρνηση της Αριστεράς στην Ελλάδα) αναδίφηση στις σκέψεις του Roberto Unger, βασικού συμβούλου του προέδρου της Βραζιλίας Ι.Λούλα τον καιρό που ο δεύτερος πρωτοήρθε στην εξουσία* - αποσπάσματα από το βιβλίο "Τι πρέπει να προτείνει η Αριστερά" **:
Σχόλιο της ΑΣ: Σε αυτή την χαμένη τάξη των πραγματικών προσώπων, μισθωτών και μικροεπιχειρηματιών με τα "μικροαστικά" όνειρα και επιθυμίες, απευθύνεται η Αριστερά. Και αυτή είναι η παρεξηγημένη δύναμη αλλαγής που χαρίσαμε στο παρελθόν στην σοσιαλδημοκρατία...
*σημείωση: όλο το κείμενο, εκτός από την τελευταία φράση, αποτελείται από προτάσεις που βρίσκονται ατόφιες σχεδόν στο βιβλίο του R.M.Unger "Τι πρέπει να προτείνει η Αριστερά".
Σήμερα η Αριστερά μοιάζει να μην είναι σε θέση να πει τι ακριβώς υποστηρίζει εκτός από την κρατική διεύθυνση της οικονομίας ή την αναδιανεμητική άμβλυνση των ανισοτήτων και ανασφαλειών. Η Αριστερά πάσχει από την έλλειψη μιας εναλλακτικής πρότασης. Το εύρος των φιλοδοξιών της συρρικνώνεται δραματικά όσο καθίσταται όμηρος των περιορισμών της οικονομικής ανάπτυξης και της δημόσιας χρηματοδότησης, δίχως να μπορεί να απεγκλωβιστεί.
Έχει και η ίδια εγκλωβιστεί στην κυριαρχούσα εκλογίκευση ότι υπάρχει μια μικρή λίστα θεσμικών επιλογών στις ανθρώπινες κοινωνίες (πχ φεουδαρχία, καπιταλισμός). Ότι κάθε μια από αυτές τις επιλογές αντιπροσωπεύει ένα αδιαίρετο σύστημα του οποίου όλα τα στοιχεία στέκουν ή καταρρέουν μαζί. Ότι η αλληλοδιαδοχή αυτών των συστημάτων προωθείται από ακατάβλητους ιστορικούς νόμους.Θάπρεπε αντίθετα να θεωρήσει τις οικείες θεσμικές μορφές ως ένα υποσύνολο ενός πολύ ευρύτερου συνόλου θεσμικών δυνατοτήτων. Και να αναστοχαστεί και να επαναδιαμορφώσει το θεσμικό πλαίσιο για την παραγωγή, την πολιτική και την κοινωνική ζωή, ένα πλαίσιο του οποίου την διατήρηση και την αυθεντία η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία αποδεχόταν πάντοτε παθητικά.
Ο μαρξισμός ως δόγμα είναι νεκρός. Ο σοσιαλισμός ως πρόγραμμα ίσως και να έχει απολέσει το νόημά του ως εναλλακτικής πρότασης στην υπάρχουσα πραγματικότητα. Η τάξη παρ' όλα αυτά επιβιώνει. Ένα σύστημα τεσσάρων τάξεων επισκιάζει τις ευκαιρίες των ατόμων, υπονομεύοντας τις υποσχέσεις της δημοκρατίας. Στην κορυφή η τάξη των ελευθέρων επαγγελματιών, μάνατζερ και εισοδηματιών που συγκεντρώνουν στα χέρια τους πλούτο και εξουσία - την δύναμη να κάνουν ό,τι θέλουν. Κάτω από αυτήν η τάξη των μικρών επιχειρηματιών που εκμεταλλεύεται τον εαυτό της κυρίως μέσω της επιστράτευσης οικογενειακής εργασίας. Την ακολουθεί η τάξη υπαλλήλων και εργατών που εργάζονται ως μισθωτοί σε εξειδικευμένες εργασίες εκτελώντας εντολές. Τέλος, μια υπο-τάξη από περιστασιακά απασχολούμενους, εθνοτικές μειονότητες και ξένους, καταδικασμένους σε ασταθείς και αδιέξοδες εργασίες, αβεβαιότητα και στέρηση.
Οι άνθρωποι αποζητούν μια μετριοπαθή ευημερία και ανεξαρτησία.Βλέπουν τον εαυτό τους εγκλωβισμένο - ξυπνούν μια μέρα και ανακαλύπτουν ότι διάγουν τη μοναδική ζωή που θα γνωρίσουν. Τείνουν συχνά στην ιδέα, λόγω έλλειψης άλλων τρόπων προκειμένου να ακολουθήσουν τις φιλοδοξίες τους, να ανοίξουν μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση. Η Αριστερά δεν διέπραξε μεγαλύτερο στρατηγικό λάθος στην ιστορική της διαδρομή κατά τους δύο τελευταίους αιώνες από το να επιλέξει τους μικροαστούς ως εχθρούς της ή στην καλύτερη περίπτωση ως υποχρεωτικούς συμμάχους προσδιορίζοντας ως κεντρικό της εκλογικό πυρήνα το οργανωμένο βιομηχανικό εργατικό προλεταριάτο. Κι αυτό δεν είναι παρά μια ακόμη ομάδα ειδικών συμφερόντων ανάμεσα σε άλλες που απαιτεί προστασία και προνόμια. Η (μικροαστική) τάξη την οποία εγκατέλειψε η Αριστερά έγινε η βάση για τα πολιτικά κινήματα που την νίκησαν!
Σήμερα το επίδικο είναι: Θα παραμείνουν οι καινούργιοι τρόποι παραγωγής και εκπαίδευσης, οι οποίοι υπόσχονται τη μεγάλη ενίσχυση των παραγωγικών μας δυνάμεων, περιορισμένοι σε ορισμένους προχωρημένους τομείς της παραγωγής και εκπαίδευσης; Ή θα γίνουν προσβάσιμοι σε ευρεία τμήματα της κοινωνίας και σε πολλούς τομείς της οικονομίας; Στην απάντηση αυτού του ερωτήματος στηρίζονται οι ευκαιρίες μας για την πραγμάτωση του στόχου της κοινωνικά ενσωματωμένης οικονομικής ανάπτυξης. Κι αυτό που μετρά περισσότερο στην οικονομική ανάπτυξη όσο και σε άλλες πτυχές της πρακτικής προόδου, είναι η ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε. Οι πλέον πολλά υποσχόμενες συνεργατικές πρακτικές είναι όσες μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα στην επαναλαμβανόμενη καινοτομία. Η πρακτική επιτυχία και αποτυχία των σύγχρονων κοινωνιών εξαρτάται από το επίπεδο συνεργασίας τους. Οι προοδευτικοί δεν θα πρέπει να επαναλάβουν το λάθος των μαρξιστών, θεωρώντας ότι οι απαιτήσεις της πρακτικής προόδου τελικά και αναγκαία θα ανοίξουν τον δρόμο για την προοδευτική αλλαγή.
Πως μπορεί η Αριστερά να σπάσει τον (μη αναγνωρισμένο) φαύλο κύκλο της απόλυτης εξάρτησης από την κρίση ως ευκαιρίας αλλαγής; Μπορεί και πως να εντοπίζει τις λανθάνουσες κρίσεις στις κρυμμένες τραγωδίες του ατομικού άγχους, του φόβου, της αβεβαιότητας και ανικανότητας, τα οποία επαναλαμβάνονται χιλιάδες φορές στη ζωή των σύγχρονων κοινωνιών;
Οι εργαζόμενοι που θέλουν να είναι αυτόνομοι και τα έθνη που θέλουν να ακολουθήσουν τον δικό τους δρόμο είναι οι κύριες δυνάμεις οι οποίες πρέπει να εκφραστούν από τις προτάσεις της Αριστεράς. Ως το κόμμα του μετασχηματισμού η Αριστερά πρέπει να μετατρέψει την αμφισημία του περιεχομένου των ομαδικών συμφερόντων σε ευκαιρία. Συνδυάζοντας τη διαπραγμάτευση μεταξύ οργανωμένων μειονοτήτων με την κινητοποίηση των ανοργάνωτων πλειονοτήτων και απορρίπτοντας την καταστροφή ως εναρκτήρια συνθήκη της αλλαγής. Με ένα είδος πολιτικής που αμφισβητεί την αντίθεση μεταξύ επανάστασης και μεταρρύθμισης και εφαρμόζει την δομική αλλαγή με τον μοναδικό τρόπο που μπορεί μια τέτοιου είδους αλλαγή να εφαρμοστεί: τμηματικά και σταδιακά.
Η πιο επίμονη φιλοδοξία των εργαζομένων είναι περισσότερο μικροαστική παρά προλεταριακή: να συνδυάσουν έναν βαθμό ευημερίας με ένα ελάχιστο ανεξαρτησίας, φιλοδοξία που περιλαμβάνει την επιθυμία δημιουργίας μιας υποκειμενικότητας, μια πλήρη ζωή γεμάτη συνειδητότητα, βιώματα και αγώνα όπως οι χαρακτήρες στις ταινίες. Στόχο λοιπόν ενός αριστερού προγράμματος, δεν μπορεί παρά να αποτελεί πάντα η πρακτική πρόοδος της κοινωνίας και η τεχνολογική καινοτομία και ταυτόχρονα η χειραφέτηση του υποκειμένου από την παγιωμένη κοινωνική διαίρεση και ιεραρχία. Φορέας και επωφελούμενος (ενός τέτοιου
προγράμματος) είναι ένα και το αυτό πρόσωπο: το πραγματικό - το με σάρκα και οστά αδύναμο άτομο, με τα συμφέροντα και τις επιθυμίες του, θύμα των περιστάσεων, που όμως καμία περίσταση δεν μπορεί ποτέ να το περιορίσει ολοκληρωτικά. Αυτές οι πραγματικές δυνάμεις των πραγματικών προσώπων μπορούν να καταλάβουν το χώρο του εκλογικού πυρήνα της Αριστεράς. Και επιτέλους η Αριστερά να ξαναβρεί την τάξη της και το εκλογικό της σώμα.
*σημείωση: όλο το κείμενο, εκτός από την τελευταία φράση, αποτελείται από προτάσεις που βρίσκονται ατόφιες σχεδόν στο βιβλίο του R.M.Unger "Τι πρέπει να προτείνει η Αριστερά".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU