Αδήλωτη εργασία σε συνθήκες κρίσης: ας βγάλουμε το κεφάλι από την άμμο...

Σημεία των καιρών: Ανασφάλιστοι εργοδότες απασχολούν αδήλωτους εργαζομένους...

Με αφορμή δυο ταυτόχρονες σχετικές με την αδήλωτη εργασία ειδήσεις:

1. Διαβάζουμε στον Τύπο ότι η τρόικα ζητά ...διπλασιασμό του προστίμου για αδήλωτη εργασία που σήμερα είναι στις 10.550 (κατόρθωμα του υπουργού εργασίας της ΝΔ, Βρούτση - για το οποίο επαίρεται - εν έτει 2013: αύξησε το πρόστιμο από 500 σε 10.550 ευρώ!) σε τουλάχιστον 20.000... (δείτε εδώ το σχετικό ρεπορτάζ)

Την ίδια στιγμή όμως - σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ - "η ελληνική πλευρά παρουσίασε δέσμη μέτρων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται νέα, μικρότερα και κλιμακούμενα πρόστιμα ανάλογα με την ένταση της παραβατικότητας αλλά και ισχυρά κίνητρα για συμμόρφωση των εργοδοτών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ειδικό γραμματέα του ΣΕΠΕ Γιάννη Σούκο, στο πλαίσιο του εντοπισμού των αιτιών του προβλήματος αλλά και της κατάρτισης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης καταπολέμησης του φαινομένου που μαστίζει την ελληνική οικονομία, το υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται προτάσεις, που θα δρουν τόσο σε προληπτικό όσο και παρεμβατικό επίπεδο, με αιχμή όπως αποδεικνύεται στην πράξη, τη διάδοση της συμφιλιωτικής διαδικασίας."

Διαφορά νοοτροπίας;

Το πρόστιμο των 10.550 ευρώ που ψήφισαν ΝΔΠΑΣΟΚ (επί υπ. Βρούτση της συγκυβέρνησης) ενώ είναι χάδι για τις μεγάλες επιχειρήσεις, είναι "ξαφνικός θάνατος" για τις μικρές. (λόγια του τότε εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ Δ. Στρατούλη).

Είναι σαφώς προτιμότερο να κλείσει μια μικρή επιχείρηση που το ετήσιο καθαρό εισόδημά της φτάνει το πολύ τις 20.000 ευρώ στις μέρες μας, παρά να το πληρώσει - και γι αυτό οι περισσότερες έχουν καταφύγει στα δικαστήρια έχοντας αυξήσει στο μεταξύ, με την καταγραφή του προστίμου για είσπραξη από τις ΔΟΥ, τα ληξιπρόθεσμά τους προς το Δημόσιο με τις γνωστές συνέπειες.

2. Την ίδια στιγμή έρχεται δικαστική απόφαση που βγάζει παράνομο το πρόστιμο που επιβάλει το ΣΕΠΕ για μη αναγραφή εργαζόμενου στον πίνακα προσωπικού, γιατί ο Βρούτσης και οι συνεργάτες του - ευτυχώς - τάκαναν μαντάρα: "δεν υπήρχε εξουσιοδοτική διάταξη στον νόμο 3996/2011 για την έκδοση της απόφασης 27397/122/19.8.2013 του υπουργού Εργασίας".

Η απόφαση εδώ!

Ας πάμε όμως στην ουσία του ζητήματος.

Προφανέστατα η τρόικα επιδιώκει με κάθε μέσο - ειδικά μέσω απαιτήσεων του ΔΝΤ - να κλείσει τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ένας από τους τρόπους είναι το πρόστιμο-εκτέλεση που ζητά. Και ενδογενής ανάκαμψη, παραγωγική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη, είναι αδύνατες στην Ελλάδα χωρίς την διάσωση της ραχοκοκαλιάς της οικονομίας μας που είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και η μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα που έχουν υφάνει έναν ιστό συνέργειας που "έζησε" την χώρα για πολλές πολλές δεκαετίες.

Οι νεοφιλελεύθεροι θέλουν να διαλυθεί τελείως αυτός ο ιστός και η ενδογενής επιχειρηματικότητα και οι ελεύθεροι επαγγελματίες να γίνουν υπάλληλοι των υπεραγορών προϊόντων και υλικών που θα επενδύσουν στην χώρα: έτσι βλέπουν την ανάπτυξη - με κατάλυση της παραγωγικής ανεξαρτησίας, πλήρη εξάρτηση από τις πολυεθνικές και σίγαση της όποιας παραγωγής τοπικής προστιθέμενης αξίας. Η τρόικα δουλεύει για τα συμφέροντα του νεοφιλελευθερισμού την ώρα που στην ΕΕ, παλεύουν να αυξήσουν το ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις οικονομίες τους...

Εμείς τι κάνουμε;

Η αδήλωτη εργασία έχει πολλούς και ισχυρούς λόγους που μέσα στην κρίση βρίσκεται και παραμένει σε υψηλότατα επίπεδα.

Και δεν είναι οι ίδιοι λόγοι που την χαρακτήριζαν προ κρίσης: τότε ήταν απλά εκμετάλλευση του εργαζομένου για να έχει η επιχείρηση μεγαλύτερα κέρδη. Θυμόμαστε όλοι και όλες την εκμετάλλευση των στρατιών των οικονομικών μεταναστών που αδήλωτοι και ανασφάλιστοι έχτιζαν την "ισχυρή Ελλάδα" του Σημίτη. Στα εργοτάξια των Ολυμπιακών, των εθνικών οδών, των λιμανιών κλπ τα πούλμαν με τους πακιστανούς εργάτες και τους αλβανούς τεχνίτες πήγαιναν και ερχόντουσαν χωρίς οι επιθεωρητές εργασίας να παίρνουν χαμπάρι ή οι έλεγχοι ήταν περιέργως πως "γνωστοποιημένοι" στα εργοτάξια. Την ίδια στιγμή τα σπίτια των φτωχότερων ελλήνων φτιαχνόντουσαν πάλι με αδήλωτη εργασία και "συμφωνίες κυρίων" ανάμεσα σε έλληνες πολίτες και μετανάστες - όσο και αν συχνά από δίπλα ανθούσαν τα παρατράγουδα της στυγνής εκμετάλλευσης από πλούσιους συμπολίτες μας που έγιναν έτσι ακόμη πιο πλούσιοι.

Σήμερα στην θέση των μεταναστών βρίσκονται οι άνεργοι έλληνες και ξένοι πρώην εργαζόμενοι. Έχουν μεγάλη ανάγκη για δουλειά και όταν βρίσκεται κάποιο μεροκάματο, κανείς δεν συζητά για ασφάλιση.

Όχι ότι και εδώ δεν ανθεί η εκμετάλλευση από τους επιτήδειους που ζητούν από τον εργαζόμενο να πληρωθεί ελάχιστα και πολύ κάτω από το ελάχιστο ημερομίσθιο/μισθό και βέβαια χωρίς ασφάλιση.

Όμως στις περισσότερες περιπτώσεις ο μικρός εργοδότης είτε δεν έχει αρκετή δουλειά για να προσλάβει έναν ακόμη εργαζόμενο οπότε για να απασχολήσει κάποιον πρέπει να ο "ισολογισμός" οφέλους/κόστους να είναι μηδενικός είτε δεν αντέχει να καταβάλει μαζί με την νόμιμη σε ύψος αμοιβή και την ασφάλιση - και ο εργαζόμενος επίσης, αν καταφέρει να βρει μεροκάματο με κανονική αμοιβή, δεν θέλει να το χάσει ζητώντας και ασφάλιση.

Έτσι το ποσοστό των αδήλωτων εργαζομένων καλπάζει ως ποσοστό στους ελάχιστους που σε αυτήν την χώρα βρίσκουν ακόμη κάποια δουλειά.

Να σημειώσουμε εδώ ότι τουλάχιστον οι μισοί ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ ελεύθεροι επαγγελματίες δεν αντέχουν να καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές τους δλδ οι ίδιοι εργάζονται ανασφάλιστοι/ες...

Γι αυτό ας τελειώνουμε με τον στρουθοκαμηλισμό πάνω στο ζήτημα της ανασφάλιστης εργασίας:

• Ναι πρέπει να υπάρχουν αυστηροί έλεγχοι και πρόστιμα για να αντιμετωπισθεί η εκμετάλλευση της μισθωτής εργασίας από τους επιτήδειους εκβιαστές που βρίσκουν ευκαιρία να ρίξουν το μεροκάματο στα τάρταρα.
• Αλλά ταυτόχρονα να γίνει σεβαστή έστω προσωρινά με κάποιο τρόπο, η συμφωνία εργαζόμενου εργοδότη στις μικρές επιχειρήσεις που σέβεται το νόμιμο ύψος της αμοιβής αλλά αδυνατεί να προσθέσει στο κόστος την ασφάλιση - για τον μικρό "εργοδότη" (" " γιατί έχουν χάσει το νόημά τους πλέον κάποιες έννοιες) η σχέση αυτή του επιτρέπει την επιβίωση της "ημιατομικής" ή "ημιοικογενειακής" μικρής επιχείρησης σε συνθήκες πολέμου - για τον εργαζόμενο την επιβίωση του ίδιου-της ίδιας και της οικογένειάς τους.

Εδώ και ο εργοδότης και ο εργαζόμενος είναι ανασφάλιστοι: ο μεν πρώτος αφού αδυνατεί να πληρώσει τον υποχρεωτικό ΟΑΕΕ του, ο μεν δεύτερος γιατί είναι αδήλωτος...

Η επιβίωση του ιστού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέχρι την ανάκαμψη της οικονομίας είναι καθοριστική για το μέλλον της χώρας και κυρίως για την δυνατότητά της να ανασυγκροτηθεί από την κρίση ενδογενώς και όχι εξαρτώμενη απόλυτα από την όρεξη των επενδυτών και τις διεθνείς κρίσεις και συρράξεις. Οι επενδύσεις ανεβάζουν μια οικονομία που έχει βάση εθνική - αλλιώς αποτελούν μια περαστική αρπαχτή και δεν αφήνουν τίποτα πίσω.

Σήμερα οι συνθήκες είναι εντελώς έκτακτες, συνθήκες πολέμου στην εργασία. Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι ιδέες των νεοφιλελεύθερων για εξοντωτικά οριζόντια πρόστιμα για αδήλωτη εργασία σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις υποκρύπτουν ένα πράγμα: την εξόντωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της χώρας και την αποσάθρωση του απομένοντος ιστού των Μμ ελεύθερων επαγγελματιών (95% της οικονομίας) που κρατά την χώρα ζωντανή με την παραγωγή προστιθέμενης αξίας και όσους φόρους μπορεί παρόλα αυτά να καταβάλει και που εξασφαλίζει μια ισχυρή βάση ανάκαμψης και ανασυγκρότησης μετά τα μνημόνια και το κούρεμα του χρέους.

Γι αυτό και η αριστερά, που βρίσκεται στην πλευρά των εργαζομένων, του σημερινού προλεταριάτου των αυτοαπασχολούμενων, μικρών ελεύθερων επαγγελματιών και των απασχολούμενων σε αυτούς συνεργατών τους πλέον (και όχι "εργαζομένων" με την κλασική έννοια του όρου), δεν μπορεί να επιτρέψει αυτήν την υποκρισία να βρει εφαρμογή και να καταστρέψει τις κοινοτιστικές σχέσεις εργασίας και παραγωγής που διαμορφώνονται μέσα στην κρίση. Δεν μπορεί να επιτρέψει στους νεοφιλελεύθερους της τρόικας και των κομμάτων που την στηρίζουν, να εξοντώσει την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα με τυφλά πρόστιμα δήθεν για την αδήλωτη εργασία την στιγμή όταν οι ίδιοι οι προσφέροντες εργασία εργάζονται ανασφάλιστοι.

Θυμίζουμε εδώ την σύγκρουση Στρατούλη-Βρούτση για το θέμα πριν ένα χρόνο και που παραδόξως αυτός που υποχώρησε ήταν ο τότε υπουργός εργασίας και σήμερα υπεραριστερός αντιπολιτευόμενος...

Σήμερα στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα η κυβέρνηση κινείται γενικά στην σωστή κατεύθυνση και το εξοντωτικό πρόστιμο όχι μόνο δεν θα διπλασιαστεί αλλά θα καταργηθεί και εκείνο των 10.550 ευρώ του υπουργού Βρούτση της συγκυβέρνησης ΝΔΠΑΣΟΚ. Διαβάζουμε: "Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, μεταξύ των προτάσεων αυτών περιλαμβάνεται τόσο η κλιμάκωση των προστίμων, ανάλογα με το αν διαπιστώνεται ή όχι υποτροπή, ενώ οι ποινές θα συνδυάζονται με κίνητρα για να προσλαμβάνει ο εργοδότης τον αδήλωτο εργαζόμενο με νόμιμο τρόπο. Το νέο γενικό πρόστιμο εξετάζεται να είναι κοντά στα 3.500 ευρώ, με διαφοροποιήσεις ανάλογα με το πλήθος και το ποσοστό των αδήλωτων εργαζομένων που εντοπίζονται, τη συχνότητα με την οποία εντοπίζονται παραβάσεις στην ίδια επιχείρηση κ.ά." (*)

Θα πρέπει όμως να υπάρξει και ένας σαφής διαχωρισμός ακόμη μεταξύ κακόπιστα αδήλωτης εργασίας από εργοδότες που οι ίδιοι ασφαλίζουν τον εαυτό τους και αδήλωτης εργασίας σε εργοδότη που ο ίδιος είναι τύποις ασφαλισμένος (ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ κλπ) αλλά πρακτικά ανασφάλιστος από πραγματική αδυναμία καταβολής εισφορών: στην πρώτη περίπτωση υπάρχει δόλος, εκβιασμός και σαν αποτέλεσμα εκμετάλλευση ενώ στην δεύτερη συνεργασία επιβίωσης μεταξύ εργαζομένου και "εργοδότη" μη δυνάμενων και των δυο να ασφαλιστούν λόγω οικονομικής αδυναμίας.

Στη δεύτερη περίπτωση άλλωστε το επιπλέον εισόδημα που παράγεται για τον ανασφάλιστο εργοδότη μέσω της αδήλωτης εργασίας του εργαζομένου του, φορολογείται μέσω της τιμολόγησης της εργασίας/προϊόντος/υπηρεσίας και μάλιστα επιπλέον εφόσον δεν μειώνεται κατά τα έξοδα ασφάλισης - ο δε εργαζόμενος επιβιώνει καταναλώνοντας προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία επιβαρύνονται με ΦΠΑ, άρα συμβάλλει και εκείνος στους φόρους.

Με αυτήν την κοινωνική πραγματιστική διάκριση και μακριά από δογματισμούς μεταξύ πλέον ασαφών εννοιών εργαζομένου και εργοδότη στις μικρές επιχειρήσεις, και με οργανωμένη εποπτεία της αγοράς εργασίας αντί τυφλών εξοντωτικών προστίμων, θα διαφυλαχθεί σε έκτακτες συνθήκες η βιωσιμότητα των μικρών επιχειρήσεων και των εχόντων ανάγκη κάποιας προσωρινής εργασίας ανθρώπων μέχρι να ξεπεραστεί η κρίση.

η αριστερή στρουθοκάμηλος

(*) Πηγές πληροφοριών:

1. Διοικ. Πρωτ. Λάρισας απόφαση 153/4.3.2016 Ακύρωση πράξης επιβολής προστίμου Σ.ΕΠ.Ε. για αδήλωτο εργαζόμενο  

http://www.taxheaven.gr/laws/circular/view/id/23205 © Taxheaven

2. Πρόστιμο 20.000 ευρώ για την αδήλωτη εργασία ζητούν οι θεσμοί /Καθημερινή http://www.kathimerini.gr/851594/article/oikonomia