Διαρκές ΣΥΝέδριο : λίγο πριν τις ψηφοφορίες...

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΔΡΑΓΑΣΑΚΗ ΣΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ, 15/2/2009

(...)

Τώρα οι διευκρινίσεις:

Κάναμε κάτι το οποίο είναι τολμηρό. Ανοίξαμε καινούρια θέματα.

Ανιχνεύουμε καινούριους δρόμους και στο προγραμματικό και στο πολιτικό ακόμη και στο εννοιολογικό επίπεδο κι αυτό έχει ρίσκο.

Θα πετύχουμε; Στο χέρι μας είναι.

Όταν π.χ. πας να εκφράσεις κάτι και λες, για να το πετύχω θα χρησιμοποιήσω τον όρο «οικονομία των αναγκών», αυτό μπορεί να αποδειχτεί ότι δημιουργεί συγχύσεις, ότι δεν πετυχαίνεις το στόχο σου, μπορεί και να το ανακαλέσεις και να πεις κάτι άλλο.

Υπάρχουν λοιπόν θέματα που όντως είναι θέματα για περαιτέρω συζήτηση. Δεν το λέμε περαιτέρω συζήτηση έτσι για να ξεφύγουμε.

Επίσης υπάρχουν θέματα γνώσης, υπάρχουν απορίες και σε μας τους συγγραφείς και στους αναγνώστες.

Άκουσα ένα ερώτημα: Μα δεν είναι παραδοξολογία να μιλάμε για «ρυθμιζόμενο νεοφιλελευθερισμό»;

Δεν είναι.

Υπάρχει ένα στερεότυπο που λέει: καπιταλισμός ίσον αγορά, σοσιαλισμός ίσον κράτος.

Με βάση αυτό το στερεότυπο είναι παραδοξολογία αλλά αυτό το στερεότυπο είναι λάθος.

Το σωστό είναι ότι καπιταλισμός ίσον και κράτος και αγορά υπέρ του κεφαλαίου και σοσιαλισμός ίσον κοινωνία, η οποία χρησιμοποιεί και το κράτος και την αγορά –στο βαθμό και το μέτρο που τα χρειάζεται– για να υπηρετήσει τους δικούς του σκοπούς.

Άρα πρέπει να ανατρέψουμε και κάποια στερεότυπα και όχι να πέφτουμε θύματά τους.

Σε ό,τι αφορά δε το συγκεκριμένο, ναι μπορεί να έχουμε αυτό το φαινόμενο του «ρυθμιζόμενου νεοφιλελευθερισμού», μπορεί να έχουμε αυταρχικό κράτος με ασύδοτες αγορές, το ανέλυσε πρόσφατα ο Λήο Πάνιτς ένας Καναδός μαρξιστής που ήρθε εδώ με πρόσκληση του "Πουλαντζά" και μπορεί κανείς να ανατρέξει στη διάλεξή του, το αναλύει ο Ντέιβιντ Χάρβει στα βιβλία του περί νεοφιλελευθερισμού και νεο-ιμπεριαλισμού και οι πιο απαιτητικοί μπορούν να ψάξουν τους "Financial Times".

Δηλαδή δε βάλαμε κάτι για να σνομπάρουμε, δε βάλαμε κάτι εκ του προχείρου.

Αναζητήσαμε τρόπους και όρους για να προσεγγίσουμε νέα φαινόμενα, να αποτυπώσουμε νέες καταστάσεις.

Επί τη ευκαιρία ας συμφωνήσουμε και στο εξής: Ακόμη κι εκεί που έχουμε διαφωνίες, να ξεχωρίσουμε το εξής: Συμφωνούμε ότι υπάρχει πρόβλημα;

Συμφωνούμε ότι ως Αριστερά έχουμε τεράστια ελλείμματα ιστορικά κληρονομημένα αλλά και καινούρια τα οποία πρέπει να ερευνήσουμε, να συζητήσουμε, να ανοίξουμε ένα διάλογο;

Συμφωνούμε ότι πρέπει να ορίσουμε ξανά το περιεχόμενο του σοσιαλισμού;

Συμφωνούμε ότι πρέπει να συζητήσουμε εξαρχής το θέμα υπέρβασης του καπιταλισμού – προσέγγισης του σοσιαλισμού;

Να συμφωνήσουμε ότι υπάρχουν τα θέματα ανοιχτά, ας συμφωνήσουμε μια διαδικασία και από εκεί και πέρα με συγκεκριμένα βήματα σαν αυτό που κάνουμε εδώ στο Συνέδριό μας, με προσοχή αλλά με τόλμη και με αποφασιστικότητα, να ανοίξουμε αυτό το δρόμο για να γράψουμε –όπως πολύ σωστά είπε ένας σύντροφος– μια σελίδα έστω σ' αυτό το νέο βιβλίο της Αριστεράς που πρέπει να γραφτεί.

Ας δούμε γενικότερα αυτή την προγραμματική προσπάθεια ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου με στόχο την ανάταση της Αριστεράς σ’ ένα επίπεδο από το οποίο να μπορεί να διεκδικήσει την ηγεμονική παρουσία της, όπως τόνισα και στην εισήγησή μου προχθές.

Τώρα πιο συγκεκριμένα θέματα τα οποία αναδείχτηκαν και νομίζω, ότι πρέπει να τα διευκρινίσουμε.

Πρώτο θέμα.

• Αληθεύει ότι το κείμενο υποστηρίζει την άποψη ότι ο καπιταλισμός δε μεταρρυθμίζεται; Δεν αληθεύει σύντροφοι. Πρόγραμμα ώριμων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων προτείνουμε. Θα το προτείναμε αν πιστεύαμε ότι ο καπιταλισμός δε μεταρρυθμίζεται;

Πρώτον ο καπιταλισμόςεξελίσσεται με βάση και τις δικές του δυναμικές. Δεύτερον μεταρρυθμίζεται ως αποτέλεσμα των κοινωνικών και των πολιτικών αγώνων. Και στο πλαίσιο ακριβώς αυτό εμείς αναπτύσσουμε μια ολόκληρη προσπάθεια παρέμβασης στις εξελίξεις.

Ποιο θέμα αφήνει συνειδητά ανοικτό το κείμενο; Και αν εκεί δεν υπάρχει συμφωνία να το δούμε. Το κείμενο αφήνει ανοικτό το εξής ερώτημα:

Μπορεί να υπάρξει και η κατάργηση του καπιταλισμού, μόνο με μεταρρυθμίσεις; Υπό ποιους όρους; Υπό ποιες προϋποθέσεις; Το κείμενο αυτό, το θεωρεί ανοικτό θέμα.

Το ορίζουμε ως περιοχή περαιτέρω διαλόγου, έρευνας και αναζήτησης και μάλιστα δηλώνεται ρητά μέσα στο κείμενο.

Αν θέλουμε λοιπόν να είμαστε συγκεκριμένοι, η διαφορά δε βρίσκεται στο αν είμαστε υπέρ ή κατά των μεταρρυθμίσεων αλλά στο πώςακριβώς τίθεται σήμερα το θέμα, που παλιά λέγαμε κοινωνική επανάσταση. Και όταν κάνουμε το τακτικό Συνέδριο, εγώ θα εισηγηθώ, να μην αρνηθούμε την ανάγκη της αλλά να εξετάσουμε με ποιες πιθανές μορφές το θέμα αυτό τίθεται σήμερα. Αυτό όμως θα το συζητήσουμε στο τακτικό Συνέδριο, δεν είναι θέση του κειμένου αυτό που σας λέω τώρα εδώ.

Προσωπικά θεωρώ πως όσα στο κείμενο εκτίθενται επί του παρόντος είναι επαρκή για να προχωρήσουμε.

Δεύτερο θέμα.

• Είναι σωστό ότι ο σοσιαλισμός κατανοείται μόνο ως τελικός σκοπός και όχι ως διαρκές κίνημα; Δεν είναι σωστό.

Διότι αν θεωρούσαμε ότι ο σοσιαλισμός είναι μόνο τελικός σκοπός θα γράφαμε ότι είναι τελικός σκοπός. Δε γράφουμε αυτό το πράγμα σύντροφοι. Στο κείμενο εκτίθεται ο σοσιαλισμός ως ένα κίνημα που μάλιστα θέλουμε να αρχίζει από τώρα.

Γιατί αυτή η παρανόηση; Ορίζεται ως ένα κίνημα το οποίο θέλουμε να γίνει λαϊκό κίνημα.

Και θέλουμε να διαμορφωθεί κοινή συνείδηση, ότι αυτός που αγωνίζεται στο Βοτανικό ενάντια στο "Mall", αυτός που αγωνίζεται στο εργοστάσιο ενάντια στις απολύσεις, αυτός που αγωνίζεται στις παραλίες για να πέσουν τα κάγκελα, αυτός που αγωνίζεται για την προστασία του περιβάλλοντος, όλοι αυτοί οι πολίτες και οι αντίστοιχοι αγώνες τους έχουν κοινά στοιχεία που εμείς ακριβώς αυτά θέλουμε να αναδείξουμε.

Πού, ενδεχομένως, υπάρχει μια διαφωνία; Και γι' αυτό έκανα και στην εισήγησή μου μια σχετική παρατήρηση.

Η διαφωνία, ενδεχομένως, υπάρχει στο ότι για μας, για τους συντάκτες του κειμένου και τους εισηγητές,περιεχόμενο του σοσιαλισμού ως κίνημα είναι ο αντικαπιταλισμός. Δε μπορούμε δηλαδή να μιλάμε για μετάβαση στο σοσιαλισμό ως να μην υπάρχει αντίπαλος, για ένα κίνημα χωρίς σαφές κοινωνικό περιεχόμενο, ως μια εξελικτική χωρίς συγκρούσεις διαδικασία.

Αυτή είναι μια άποψη.

Αν υπάρχει άλλη να τη συζητήσουμε αλλά όχι ότι το κείμενο δεν ορίζει το σοσιαλισμό και ως κίνημα. Και με αυτή την έννοια διατύπωσα στην εισήγησή μου και την κρίση για το «ρυθμιζόμενο καπιταλισμό». Διότι εδώ υπάρχει κίνδυνος και άλλων παρεξηγήσεων.

Εγώ είπα, και μπορεί κανείς να δει τη διατύπωση στο κείμενο της εισήγησής μου ότι στοιχεία «ρυθμιζόμενου καπιταλισμού» μπορεί κι εμείς να υιοθετήσουμε.

Σήμερα π.χ. ο Κρούγκμαν στην "Ελευθεροτυπία", ένας νεο-κευνσιανός οικονομολόγος μιλάει για εθνικοποίηση των τραπεζών. Εμείς θα πούμε όχι;

Μα αυτή η εθνικοποίηση, όπως την προτείνει ο Κρούγκμαν είναι στοιχείο ενός ρυθμιζόμενου καπιταλισμού.

Εγώ λέω ότι θα πούμε ναι στην εθνικοποίηση των τραπεζών. Αλλά αυτή είναι η στρατηγική μας;

Όχι, η στρατηγική μας αξιοποιεί αυτό το στοιχείο, αλλά δε μένει μόνο σ' αυτό.

Θέλουμε εθνικοποίηση αλλά θέλουμε και αλλαγή των σκοπών και των κριτηρίων λειτουργίας των Τραπεζών.

Και μ' αυτή την έννοια θεώρησα σκόπιμη την επισήμανση ότι η δική μας στρατηγική δεν περιορίζεται σ’ ένα πλαίσιο «ρυθμιζόμενου καπιταλισμού».

Αν οι σύντροφοι στους οποίους απέδωσα αυτή την άποψη θεωρούν ότι δεν είναι οπαδοί της συγκεκριμένης άποψης, συμφωνούν δηλαδή ότι πρέπει να βρούμε τρόπο να εκφραστεί και να αναπτυχθεί η αντικαπιταλιστική διάσταση του κινήματος για το σοσιαλισμό, τότε, γι' αυτό κάνουμε το Συνέδριο, γι’ αυτό είμαστε εδώ για να διευκρινίζουμε και να αναπτύσσουμε τις σκέψεις μας, γι' αυτό θα συνεχίσουμε την επεξεργασία των θέσεών μας.

Τρίτο θέμα.

• Αληθεύει ότι το κείμενο αποκλείει τις πολιτικές συμμαχίες και ότι ως μόνη συμμαχία θεωρεί τη συμμαχία στα πλαίσια του ΣΥΡΙΖΑ; Το απάντησα το θέμα αυτό, πιστεύω επαρκώς, στην εισήγησή μου. Το λέω και τώρα ότι είναι λάθος.

Η άποψη αυτή δεν έχει βάση. Η διαφορά δεν είναι ναι ή όχι στις συμμαχίες.

Η διαφορά είναι συμμαχίες στη βάση του αυτοπροσδιορισμού μας, συμμαχίες στη βάση της ιδεολογικής μας αυτοτέλειας και της στρατηγικής μας αυτονομίας ή συμμαχίες με μία αυτολογοκρισία των δικών μας θέσεων, μια ελαχιστοποίηση ή και εγκατάλειψη των δικών μας θέσεων μόνο και μόνο για να πετύχουμε τις συμμαχίες.

Νομίζω ότι και αυτό το θέμα με επάρκεια αναλύεται στα κείμενα.

Τέταρτο θέμα.

• Ταυτίζουν τα κείμενά μας τη σοσιαλδημοκρατία με τη δεξιά; Άκουσα και κάποιες ομιλίες που είπαν "ναι την ταυτίζουν και καλά κάνουν". Όχι τα κείμενα δεν κάνουν ακριβώς αυτό το πράγμα.

Είναι άλλο ο χαρακτήρας και η γενικότερη ιστορική διαδρομή της σοσιαλδημοκρατίας και άλλο οι κατά περίπτωση συγκεκριμένες κυβερνήσεις και οι πολιτικές τους.

Τα κείμενα ασκούν κριτική στις κυβερνήσεις της Κεντροαριστεράς και σε κυβερνητικές επιλογές που ασκήθηκαν που τις ζήσαμε τα τελευταία χρόνια.

Εμείς επίσης δε θεωρούμε ενιαία τη σοσιαλδημοκρατία.

Εμείς διεκδικούμε να πείσουμε, με το σχέδιό μας, δυνάμεις που σήμερα δηλώνουν ότι ανήκουν στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας.

Εμείς διεκδικούμε μια νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία με πυρήνα την Αριστερά.

Πέμπτο θέμα.

• Αληθεύει ότι τα κείμενά μας θέτουν σε αμφισβήτηση την ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και τον ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό; Ούτε αυτό είναι σωστό.

Είναι γεγονός και το αναγνωρίζουμε ότι επειδή έχουμε ευρωεκλογές και επειδή θα υπάρξει ειδική διακήρυξη, το κείμενο που έχετε δεν ήταν τόσο εξαντλητικό όσο θα ήταν υπό άλλες συνθήκες στα θέματα Ευρώπης αλλά και γενικά τα διεθνή.Όμως ας δούμε την ουσία.

Πώς τίθεται σήμερα το θέμα της Ε.Ε.;

Ευρωπαϊκή ταυτότητα σήμερα σημαίνει αναγνώριση της κρίσης που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση και διατύπωση μιας αριστερής απάντησης στην κρίση αυτή.

Αυτή είναι η θέση μας.

Δηλαδή η Ε.Ε. ζει σήμερα μια κρίση που ενδεχομένως και να οξυνθεί, που ενδεχομένως και να πάρει τη μορφή του διλήμματος, ή αποσύνθεση του ευρώ ή βαθύτερη και δικαιότερη ολοκλήρωσή της.

Επομένως, για μας, αριστερή πολιτική σημαίνει αναγνώριση της κρίσης της Ε.Ε. και προβολή ενός αριστερού σχεδίου για την υπέρβαση αυτής της κρίσης.

Μια τελευταία διευκρίνηση-παρατήρηση επειδή μου είπαν ότι το έδειξαν τα κανάλια. Έδειξαν, μου είπαν, ένα απόσπασμα από μια ομιλία, να λέει ότι το πρόγραμμά μας αν το κοστολογήσουμε θα χρειαστούν 4-5 κρατικοί προϋπολογισμοί. Επειδή λοιπόν μπορεί να ερωτηθούμε να πούμε δυο κουβέντες σ' αυτό.Μας ενδιαφέρει το θέμα της κοστολόγησης των προτάσεών μας. Δεν μας αφήνει αδιάφορους.

Όμως πριν απ’ αυτό να έχουμε υπόψη ότι υπάρχει μια συζήτηση για το ποιος φταίει για την υπερχρέωση της χώρας μας, ένα πρόβλημα που ενδεχομένως να οδηγήσει και σε δραματικές εξελίξεις.

Πρέπει λοιπόν να είμαστε σαφείς ότι δε φταίνε ούτε η Αριστερά ούτε οι εργαζόμενες τάξεις για την υπερχρέωση της Ελλάδας.

Υπεύθυνοι για την υπερχρέωση της Ελλάδας είναι οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και οι κυβερνήσεις της Ν.Δ. Το 1980 το δημόσιο χρέος ήταν 24% του εθνικού εισοδήματος. Το 1990 ήταν 90%. Το 2004 ήταν 98% και τώρα είναι πάνω από 100% του εθνικού εισοδήματος αν υπολογίσουμε κι αυτό που δε γράφεται όπως χρέη νοσοκομείων, ΕΛΓΑ, κλπ.

Πρέπει λοιπόν να είναι σαφές στον ελληνικό λαό ότι οι κυβερνήσεις του δικομματισμού έχουν οδηγήσει την Ελλάδα στην υπερχρέωση και στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και η Αριστερά, με το πρόγραμμά της, καλείται να σώσει την κοινωνία απ' αυτόν τον κίνδυνο.

(...)

Θέλουμε να είμαστε ακόμη πιο λεπτομερείς και συγκεκριμένοι; Πολύ ωραία. Γι' αυτό πρέπει να καθίσουμε, να κάνουμε ομάδες, να κάνουμε επιτελεία, να βοηθήσουν όλοι και να οργανώσουμε έτσι τη δουλειά μας ώστε να κάνουμε πιο ισχυρή την πολιτική μας και όχι να καλλιεργούμε αντιπαραθέσεις εκεί που δεν υπάρχει λόγος.

(...)

Με βάση λοιπόν αυτά η απερχόμενη Επιτροπή Προγράμματος εισηγείται:

• Πρώτον να διαβαστεί το κείμενο.
• Δεύτερον να ψηφιστεί ως βάση περαιτέρω συζήτησης και επεξεργασίας.

Ευχαριστώ πολύ.