Η Δημοκρατική αριστερά και η ανασυγκρότηση της κοινωνίας

του Κώστα Θεοδωρόπουλου

Ένας λόγος που στο παρελθόν η αριστερά όπως και οι αριστεροί απολάμβαναν την ηθική αίγλη και τον σεβασμό της κοινωνίας ήταν το γεγονός πως εκείνες τις μέρες το να είσαι αριστερός ήταν μία στάση ζωής σε κάθε έκφραση της πολιτικής αλλά και της κοινωνικής καθημερινότητας. Τότε η αριστερά πέρα από τις αδυναμίες και τα τραγικά της λάθη, ωστόσο ήταν σε θέση να προβάλλει όχι μόνο έναν οραματικό λόγο αλλά να κινείται και μέσα στην καθημερινή πραγματικότητα με αιχμή τους πολιτικούς και τους κοινωνικούς αγώνες για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.

Όμως το σημαντικότερο στοιχείο που την είχε καταστήσει ηγεμονική ιδεολογική δύναμη στο πεδίο των ιδεών ήταν πως με τις ιδέες και τις προτάσεις της συνέβαλλε μέσα από σκληρούς αγώνες στην πρόοδο της κοινωνίας. Απλά η αριστερά λειτουργούσε όχι μόνο ως μία δύναμη άσκησης πολιτικού και κοινωνικού ελέγχου αλλά με τις ιδέες και την δράση της ώθησε την κοινωνία σε βαθιές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές ανεξάρτητα από το εάν η ίδια τις επιτέλεσε.

Η κατάχτηση των δημοκρατικών ελευθεριών, οι αγώνες για την παιδεία, η οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους ασφαλώς είναι και συμβολή των απλών αριστερών ανθρώπων και διανοουμένων και δίκαια μπορούν να πιστωθούν στην αριστερά.

Η σημερινή οικονομική κρίση με κορύφωση την προσφυγή της χώρας μας στο ΔΝΤ δεν αποτυπώνει μόνο την κρίση στο οικονομικό πεδίο αλλά και την κατάρρευση όλου του μεταπολιτευτικού πολιτικού μοντέλου με την ταυτόχρονη απαξίωση των υφιστάμενων πολιτικών και κοινωνικών θεσμών που συνέβαλλαν στην διάλυση του κοινωνικού ιστού.

Δεν θα μπορούσε η αριστερά σε όλες της τις εκδοχές να μην επηρεαστεί από αυτή την βαθιά κοινωνικο-οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε στο πολιτικό και στο ιδεολογικό πεδίο. Ουσιαστικά η αριστερά μετά την μεταπολίτευση αργά αλλά σταθερά θα πάψει να αποτελεί την εμπροσθοφυλακή της κοινωνίας για σύγχρονες και βαθιές κοινωνικές τομές αρκούμενη σε παρελθοντικές αναφορές και πρακτικές. Όμως η ζωή και η πολιτική απαιτούν να ερμηνεύεις τις συνθήκες και τους συσχετισμούς με βάση την σημερινή πραγματικότητα και τις κοινωνικο-ταξικές αντιθέσεις όπως αυτές διαμορφώνονται ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες του κόσμου της εργασίας.

Αυτή ακριβώς η αδυναμία ερμηνείας της πραγματικότητας έχει οδηγήσει την ηγεσία της αριστεράς να εκφέρει έναν λόγο που επενδύει στον φόβο, τον λαϊκισμό, την βαθιά ιδεολογική σύγχυση, Την αντιπαράθεση μηχανισμών αντί των ιδεών, την στείρα άρνηση, υιοθετώντας μοντέλα που χρεοκόπησαν στην συνείδηση της ανθρωπότητας αφού ως αποτέλεσμα τους ήταν η αναπαραγωγή του καπιταλισμού στην πιο στυγνή του μορφή.

Οι πολίτες γνωρίζουν πολύ καλά πώς να αξιολογούν μια δύναμη όταν μπορεί να συνδυάζει την κοινή λογική με την υπέρβαση.

Η έλλειψη αυτού του χαρακτηριστικού έχει οδηγήσει την αριστερά σε εξωφρενικές στάσεις και παραδοχές.

Θεωρείται αριστερή πρόταση να ζητάς δημοψήφισμα ουσιαστικά για την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη ενώ γνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο θα συνθλίψει ιδιαίτερα τα εισοδήματα των πιο φτωχών και κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων.

Θεωρείται αριστερή επιλογή να προτάσσεται ο απομονωτισμός της χώρας συμπλέοντας με τις εθνικιστικές και ακροδεξιές δυνάμεις ενώ βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

Θεωρείται αριστερή επιλογή να εξαγγέλλεται μία ακαθόριστη εξέγερση των μαζών ανεξάρτητα από τις συνέπειες που αυτό θα μπορούσε να έχει για την κοινωνία συνολικά. Ακόμη είναι ορατές στην κοινωνία οι συνέπειες από τον εμφύλιο πόλεμο.

Ωστόσο θεωρούμε πως πέρα από αυτή την άρνηση της πραγματικότητας που διέπει την ηγεσία της αριστεράς πλην ελάχιστων φωτισμένων φωνών σύντομα θα εμφανιστούν δυνάμεις που θα εκφράσουν σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο αυτές τις σύγχρονες ανάγκες. Αυτό είναι το στοίχημα για τις δυνάμεις μιας σύγχρονης και δημοκρατικής αριστεράς που με υπεύθυνο και οραματικό λόγο θα βρεθούν στην εμπροσθοφυλακή για την αλλαγή της κοινωνίας.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι άμεσα και αναγκαία τα ακόλουθα:

1. Η κοινωνία πρέπει να βγεί από αυτή την κρίση συντεταγμένα και με συνοχή με δίκαιη κατανομή του κόστους σύμφωνα με τα εισοδήματα του καθένα.

2. Δεν μπορεί να γίνει καμία αναδιανομή αν δεν υπάρχει παραγόμενος πλούτος. Η οικονομική ανάπτυξη που θα οδηγήσει στην κοινωνική αποτελεί υπόθεση όλης της κοινωνίας.

3. Δεν μπορεί αυτό το συγκεκριμένο, πελατειακό, διαπλεκόμενο και διεφθαρμένο κράτος που το στελεχώνει ένα ανεπαρκές πολιτικό και διοικητικό προσωπικό να είναι εργαλείο μιας δίκαιης αναδιανομής των εισοδημάτων σε όφελος των πιο αδύνατων στρωμάτων της κοινωνίας.

4. Σε ένα περιβάλλον όπου οι οικονομίες παγκοσμιοποιούνται με διαδικασίες Ευρωπαϊκής ή και παγκόσμιας ολοκλήρωσης οφείλουμε να μην το αντιμετωπίσουμε φοβικά αλλά ως μια αναπόφευκτη πρόκληση αφενός παλεύοντας για τον καταμερισμό της χώρας μας στην παγκόσμια παραγωγή και αφετέρου να διασφαλίσουμε σε κοινή δράση με άλλες αριστερές δυνάμεις τον δημοκρατικό και φιλολαϊκό χαρακτήρα αυτής της ολοκλήρωσης ενάντια στην κυριαρχία και την θεοποίηση των αγορών.

5. Κάθε κατάκτηση, κάθε αγώνας που βελτιώνει την καθημερινή ζωή των πολιτών αποτελεί μια αριστερή επιλογή εφόσον υπηρετεί αυτή η ανάγκη την ζωή των ανθρώπων.

6. Η αλλαγή της κοινωνίας και ο μετασχηματισμός της θα πρέπει να αποτελεί μια συνειδητή και συνάμα πλειοψηφική επιλογή για έναν σοσιαλισμό που θα εγγυάται πάνω από όλα τα ανθρώπινα βασικά ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα με δημοκρατία και ελευθερία όπως αυτά έχουν διαχρονικά καταγραφεί στην ιστορία της ανθρωπότητας σε μια κοινωνία ανοιχτή, πολυπολιτισμική, ανεκτική στην διαφορετικότητα, δίκαιη στην αναδιανομή του εισοδήματος.

Προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να απαντήσει προγραμματικά και υπεύθυνα μια αριστερά που θα υπηρετεί τις δημοκρατικές αρχές με βάση τις ανάγκες του κόσμου της εργασίας.

Μία αριστερά που θα μπορεί να οικοδομήσει τις πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες με κοινούς παρονομαστές με ιδεολογικές και προγραμματικές επιδιώξεις και όχι ως άθροισμα κομματικών μηχανισμών.

Μία σύγχρονη και δημοκρατική αριστερά ως αυτόνομη πολιτική έκφραση μπορεί να απαντήσει αποτελεσματικά και με επάρκεια στον όψιμο αριστερισμό, στην λογική της νεοφιλελεύθερης κυβερνητικής διαχείρισης, και τον επικίνδυνο λαϊκισμό της άκρας δεξιάς.

Δείτε σχετικά: Το όνειρο της μεγάλης αριστεράς / Του Δημήτρη Παλαιολογόπουλου