Δευτέρα 29 Αυγούστου 2011

Λεωνίδας Κύρκος, ο "τρελός" της πολιτικής σκακιέρας



του Πέτρου Παπασαραντόπουλου

Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω
που ξέρει μόνο σ' ένα χρώμα να πηγαίνει
δρασκελώντας την μίαν άκρη ως την άλλη
γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις…
Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα…
Μανόλης Αναγνωστάκης, Το σκάκι

Γνώρισα τον Λεωνίδα Κύρκο τον φθινόπωρο του 1974. Νεαρός «Ρηγάς» εγώ, ηγετική φυσιογνωμία της ανανεωτικής αριστεράς ο Λεωνίδας. Έκτοτε συνδεθήκαμε με στενή φιλία. Μαζί οργώσαμε το 1977 τη Βόρεια Ελλάδα ζητώντας ψήφο για τη βραχύβια «Συμμαχία». Ξαναβρεθήκαμε το 1989, στο «Ράδιο Παρατηρητής» στη Θεσσαλονίκη, που ο Λεωνίδας έδωσε μερικές από τις σημαντικότερες πολιτικές του συνεντεύξεις. Καρπός αυτών των συνεντεύξεων ήταν το βιβλίο που επιμελήθηκα με τίτλο «Λεωνίδας Κύρκος, Εκ Βαθέων» (Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2009). Πρόκειται για δώδεκα συνεντεύξεις του Λεωνίδα Κύρκου που καλύπτουν χρονικά την εικοσαετία της Ύστερης μεταπολίτευσης, από το 1989 έως το 2009. Ουσιαστικά, πρόκειται για την πολιτική παρακαταθήκη του Λεωνίδα Κύρκου, μέσα από την αφήγηση του για τα γεγονότα της τελευταίας εικοσαετίας.

Από το βιβλίο αυτό αναρτώ τον πρόλογο του Λεωνίδα και του εισαγωγικό μου σημείωμα.

Πρόλογος του Λεωνίδα Κύρκου

Το 1991, έθεσα υποψηφιότητα στη Θεσσαλονίκη για να μείνει χώρος στην Αθήνα και να εκλεγεί ο συνεργαζόμενος με τον Συνασπισμό Ανδρέας Λεντάκης. Στη Θεσσαλονίκη εκλέχθηκα με αρκετή δυσκολία και στα χρόνια που ακολούθησαν ήμουν πολύ συχνά στη μακεδονική πρωτεύουσα, εκπληρώνοντας κατά το δυνατό τις υποχρεώσεις μου.

Συνήθιζα σε κάθε ταξίδι να επισκέπτομαι για μια σε βάθος πολιτική συζήτηση τον φιλόξενο ραδιοφωνικό σταθμό του «Παρατηρητή» και να σχολιάζω την επικαιρότητα με τον οξύτατο παρατηρητή και φίλο μου, τον Πέτρο Παπασαραντόπουλο, με τον οποίο όλα τα τελευταία χρόνια μοιραζόμασταν κοινές αντιλήψεις. Το βασικό θέμα ήταν η πορεία του τόπου, η προοπτική της και μέσα σ’ αυτήν ο ρόλος της Αριστεράς.

Οι συζητήσεις, χωρίς την πίεση του ραδιοφωνικού χρόνου που συνηθίζεται σε τέτοιου είδους εκπομπές, ήταν άνετες, χαλαρές, μαγνητοφωνούνταν στις σύγχρονες εγκαταστάσεις του σταθμού και η μετάδοσή τους πάντα προκαλούσε ξεχωριστό ενδιαφέρον. Από την απομαγνητοφώνησή τους έχουμε ένα corpus αναλύσεων της εποχής και μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη διαμόρφωση των πολιτικών σκέψεων μέρους της Αριστεράς και να αποφανθούμε για την επάρκειά τους.

Από τις συζητήσεις προκύπτει, μεταξύ άλλων, ότι το φλέγον θέμα της συνάντησης των δύο μεγάλων δημοκρατικών ρευμάτων του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού, ΔΕΝ συζητήθηκε ποτέ με τη σοβαρότητα που του ταίριαζε, και πάντοτε αντιμετωπιζόταν σαν μια ρομαντική ιδεοληψία του Λεωνίδα Κύρκου. Χάθηκε έτσι πολύτιμος χρόνος και δόθηκε άνεση στην κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας να οδηγήσει τη χώρα στη σημερινή κατάπτωση.

Όμως, το θέμα αυτό των συμμαχιών για την προώθηση των θέσεων προς τη βαθιά κοινωνική αλλαγή και τον Σοσιαλισμό, που απαιτούσαν τα αδιέξοδα στα οποία περιέρχονταν η χώρα, ήταν και είναι το κεντρικό πολιτικό ζήτημα αυτής της χώρας. Άλλες λύσεις δεν φαίνονταν και δεν φαίνονται εφικτές στον ορίζοντα. Το αριστερό κίνημα έχει υποστεί δύο συντριπτικές ήττες και υπάρχει έντονα η ανάγκη νέων ιδεών και προσανατολισμών για την ανασυγκρότησή του.

Για τη συνάντηση αυτή διατυπώνονται δύο ισχυρές ενστάσεις. Από τη μεριά μας: «Είναι σοσιαλιστικό –και πόσο– το ΠΑΣΟΚ; Είναι μεγάλο κόμμα και θα μας καταπιεί! Θα χάσουμε τη φυσιογνωμία μας και τον αυτόνομο ρόλο μας». Και από τη μεριά του ΠΑΣΟΚ: «Δεν σας εμπιστευόμαστε. Είστε οπαδοί της δικτατορίας του προλεταριάτου. Θέλετε να σμίξουμε τις δυνάμεις μας και ύστερα ‘να μας την φέρετε’… είστε η σύγχρονη έκδοση του Δούρειου Ίππου».

Τα επιχειρήματα ήταν ισχυρά. Καταδίκαζαν όμως σε αποτελμάτωση και ακινησία. Με τις κοσμοϊστορικές αλλαγές του 1989 εγκαταλείφθηκε η εμμονή στη δικτατορία του προλεταριάτου από τα κομμουνιστικά κόμματα που τόση ζημιά είχε κάνει. Κατά τα άλλα, όμως, έμεινε η δυσπιστία. Χρειαζόταν μια γενναία πρωτοβουλία συνεννόησης. Οι επαναστάτες από τα βάθη της ιστορίας καλούσαν με τη φωνή του Danton, από τους ηγέτες της Γαλλικής Επανάστασης, για «περισσότερη τόλμη».

Οι δικοί μας όμως δίσταζαν και διστάζουν ακόμα και σήμερα. Η ακινησία έγινε ιδεολογία, και στην κοινωνία σήκωσαν κεφάλι αναρχικά και αντιεξουσιαστικά ρεύματα. Είχαν σαγήνη· υπόσχονταν γρήγορες λύσεις και κυρίως αποτελούσαν μια κραυγαλέα αποδοκιμασία του πολιτικού συστήματος. ΜΠΑΜ!

Η Αριστερά διστάζει να προσανατολισθεί στη μόνη λύση: Κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ! Ας βγάλει άλλος τα κάστανα από τη φωτιά, ύστερα βλέπουμε. Και ο πονηρός Καρατζαφέρης καραδοκεί…

Η Αριστερά έχασε την επαναστατική της πνοή. Την ορμή της. Και χρειάζεται να τα ξαναβρεί. Όχι στους δρόμους της βίας. Αλλά με την ακούραστη εμπνευσμένη δουλειά που κερδίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών και αλλάζει το τοπίο.

Κατ’ αρχήν: ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ, ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Η εξασφάλιση της ομαλής διεξαγωγής των κοινωνικών αγώνων. Η μίνιμουμ συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων. Η κυβερνητική συνεργασία ΠΑΣΟΚ-Συνασπισμού.

Η Αριστερά πρέπει να προτείνει στην κοινωνία ένα Χάρτη εφικτών διεκδικήσεων. Πρέπει να γίνει πρωτοπόρος σε μια εθνική εξόρμηση για την ανανέωση και την Αναγέννηση του ελληνικού πολιτισμού. Το σχολείο πρέπει να γίνει κέντρο μαθητείας κι εκπαίδευσης. Το καφενείο χώρος συνάντησης, επικοινωνίας και συλλογικής προσπάθειας καθολικής βελτίωσης αυτής της κοινωνίας και αυτού του τόπου.

Αυτές τις ιδέες υπερασπίστηκα με πάθος όλα αυτά τα χρόνια. Στην τελευταία «Εκ Βαθέων» συζήτηση που περιλαμβάνεται σε αυτό το βιβλίο θέλω να στείλω με όλες μου τις δυνάμεις ένα καθαρό μήνυμα στους συντρόφους μου του Συνασπισμού: Τολμήστε. Έχετε ήδη καθυστερήσει. Οι ιδέες και οι προτάσεις της ανανεωτικής Αριστεράς είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρες από ποτέ.

Λεωνίδας Κύρκος Νοέμβρης 2009


Εισαγωγικό σημείωμα Πέτρου Παπασαραντόπουλου

Ο Λεωνίδας Κύρκος είναι αναμφίβολα η πλέον εμβληματική μορφή του χώρου που κωδικά αποκαλείται ανανεωτική Αριστερά στην Ελλάδα. Ο χώρος αυτός συνιστά ένα εν πολλοίς παράδοξο και ιδιότυπο φαινόμενο στη μεταπολιτευτική πολιτική ιστορία.

Η ιδιοτυπία αυτή μπορεί να εντοπισθεί σε δύο κύρια χαρακτηριστικά:

*Την απόλυτη δυσαρμονία ανάμεσα στις αναιμικές εκλογικές επιδόσεις και στην ιδιαίτερα σημαντική επιρροή σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, όπως οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες, ο κόσμος των γραμμάτων και των τεχνών, γενικότερα.

*Την πλήρη διαφοροποίησή του από τους υπόλοιπους κομματικούς οργανισμούς σε κρίσιμες πολιτικές επιλογές της μεταπολιτευτικής περιόδου, με τη συνεχή αναζήτηση ευρύτερων συναινέσεων σε περιόδους όπου το κυρίαρχο χαρακτηριστικό ήταν οι κάθετες πολιτικές πολώσεις και ο στείρος δικομματισμός.

Με έναν παράξενο τρόπο, πολλές από τις πολιτικές προτάσεις της ανανεωτικής Αριστεράς, ενώ την εποχή που διατυπώνονταν απορρίπτονταν κατηγορηματικά, στη συνέχεια υιοθετούνταν και υλοποιούνταν από τα κόμματα εξουσίας. Στην πολιτική σκακιέρα της μεταπολίτευσης, όπου οι κινήσεις που κυριαρχούσαν ήταν μόνον οριζοντίως ή καθέτως, η ανανεωτική Αριστερά ήταν ο «τρελός» του πολιτικού παιγνίου. Ο αξιωματικός της παρτίδας, που κινείται διαγωνίως και «που ξέρει μόνο σε ένα χρώμα να πηγαίνει… αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις», σύμφωνα με τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Η ανανεωτική Αριστερά δεν μπόρεσε ποτέ, με όρους γκραμσιανούς, να κυριαρχήσει στην πολιτική αντιπαράθεση. Αρκετές φορές, όμως, οι ιδέες της, οι θέσεις και οι προτάσεις της ηγεμόνευσαν στο πολιτικό σκηνικό.

Το σώμα των βασικών ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς
Επιχειρώντας κανείς να συμπυκνώσει το σώμα των βασικών ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς, το corpus της πολιτικής της πρότασης μπορεί να εντοπίσει τα ακόλουθα σημεία:

1) Την ανάγκη αναζήτησης ευρύτερων συναινέσεων και συμμαχιών για την επίλυση των κρίσιμων προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας και την υπέρβαση των κάθετων πολώσεων του πολιτικού συστήματος. Η πρόταση αυτή, που διατυπώθηκε τον Αύγουστο του 1974, αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας, αναπτύσσεται και αναλύεται στους «Στόχους του Έθνους», την «πλέον ανατρεπτική συμβολή του ΚΚΕ εσωτερικού στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Λεωνίδας Κύρκος.

2) Τη ρήξη με τις ολοκληρωτικές πρακτικές των παραδοσιακών κομμουνιστικών κομμάτων και το σταλινικό φαινόμενο, και την αναζήτηση μιας Αριστεράς δημοκρατικής και με ανθρώπινο πρόσωπο. Η επιλογή αυτή συμπυκνώνεται με ιδιαίτερα εύστοχο τρόπο στη ρήση του Νίκου Πουλαντζά ότι «η Αριστερά ή θα είναι δημοκρατική ή δεν θα είναι Αριστερά». Η ρήξη αυτή αρχικά επιχειρείται μέσω της προσπάθειας μιας από τα μέσα ανανέωσης του κομμουνιστικού οράματος (ΚΚΕ εσωτερικού) και στη συνέχεια μέσα από ευρύτερα πολιτικά σχήματα, χωρίς το κομμουνιστικό πρόταγμα (Ελληνική Αριστερά, Συνασπισμός).

3) Την ανάγκη για έναν σταθερό ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Ελλάδας και την πολιτική επιλογή, μετά την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για ενεργή συμμετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Πολιτική επιλογή, αυτονόητη σήμερα, αλλά ιδιαίτερα ριζοσπαστική για την εποχή που διατυπώθηκε. Είναι δεδομένα τα σύνδρομα στην Αριστερά, αλλά και στην υπόλοιπη κοινωνία, ότι τόσο για τη δικτατορία όσο και για υπόλοιπα δεινά του ελληνισμού έφταιγε εξ ορισμού ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και η Δύση εν γένει. Οι δικές μας ευθύνες για τις παθογένειες και τις δυσλειτουργίες του πολιτικού μας συστήματος παραγνωρίζονται και αποσιωπούνται.

4) Τη σταθερή καταγγελία της εθνικιστικής ρητορείας και των αδιέξοδων πολιτικών επιλογών, που προκύπτουν εξαιτίας της, υπογραμμίζοντας την ανάγκη αναζήτησης συναινετικών λύσεων τόσο στις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες (Τουρκία αρχικά και στη συνέχεια Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) όσο και στο πρόβλημα της Κύπρου.

5) Την ανάγκη του σεβασμού και της προσήλωσης στους θεσμούς, που αποτελούν συστατικό στοιχείο κάθε δημοκρατικής κοινωνίας. Αυτή η θέση ήταν και είναι σε πλήρη αντίθεση με την «επαναστατική» ρητορεία ότι «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη», αλλά και με τις απόψεις εκείνες που υποστηρίζουν ότι οι θεσμοί δεν έχουν και τόση σημασία, αφού εκείνο που προέχει είναι η αδιαμεσολάβητη σχέση του Ηγέτη με το λαό.

6) Την ανάγκη ριζικού εκσυγχρονισμού, όχι μόνο του πολιτικού συστήματος και της γραφειοκρατίας, αλλά και της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας, με τη λήψη αποφάσεων και μέτρων που δεν θα ήταν κατ’ ανάγκη δημοφιλή. με άλλα λόγια, την έμπρακτη άρνηση του πολιτικού κόστους στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, που ήταν η κυρίαρχη πολιτική πρακτική των κομμάτων εξουσίας στη μεταπολιτευτική περίοδο.

Κρίνοντας με την απόσταση του χρόνου, 35 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση του 1974, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η ανανεωτική Αριστερά απέτυχε πλήρως στο να πείσει τα υπόλοιπα κόμματα, αλλά και την ελληνική κοινωνία, για την ανάγκη αναζήτησης ευρύτερων συναινέσεων και συμμαχιών.

Είχε σχετική επιτυχία στην προβολή ενός διαφορετικού προσώπου της Αριστεράς, περιορίζοντας το ΚΚΕ στο ρόλο μιας μάλλον περιθωριακής παραμέτρου του πολιτικού συστήματος.

Δικαιώθηκε απόλυτα στις φιλοευρωπαϊκές επιλογές της, που σήμερα θεωρούνται αυτονόητες από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών.

Έπεισε, ύστερα από πολλές προσπάθειες και παρά τις κατηγορίες για ενδοτισμό και εθνική μειοδοσία, ότι μέσα από διαπραγματεύσεις και χωρίς αδιέξοδους εθνικιστικούς λεονταρισμούς μπορούν να προκύψουν επωφελείς λύσεις στα εθνικά μας θέματα.

Λοιδωρήθηκε για «θεσμολαγνεία» από όλες τις συνιστώσες της Αριστεράς.

Τέλος, δεν κατάφερε να επιβάλει στην πολιτική ατζέντα των κομμάτων εξουσίας έναν πραγματικό εκσυγχρονισμό της χώρας και του συστήματος διοίκησης, που παραμένει ακόμα και σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας.

Απολογισμός καθόλου κακός για έναν μικρό πολιτικό σχηματισμό. Θα μπορούσε να ήταν πολύ καλύτερος, εάν ο χώρος της ανανεωτικής Αριστεράς μπορούσε να υπερβεί τις ενδογενείς αδυναμίες που τον χαρακτήριζαν, όπως οι ατέρμονες διαδικασίες, ο βυζαντινισμός, η διστακτικότητα σε κρίσιμες αποφάσεις, οι έντονες αντιπαραθέσεις του πολιτικού προσωπικού.

Ένας διαφορετικός πολιτικός πολιτισμός

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό το corpus των ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς παραπέμπει σε έναν διαφορετικό πολιτικό πολιτισμό. Η επικράτησή του, θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο από αυτό του στείρου δικομματισμού.

Δεν μπόρεσε να πείσει την ελληνική κοινωνία στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, για έναν προφανή, κατά τον Λεωνίδα Κύρκο, λόγο, που ήταν «η δίψα του Λαού τότε για άμεσες λύσεις και για αποτελεσματικές δράσεις… Ο δρόμος που υπέδειχναν οι “Στόχοι” δεν φαινόταν γρήγορος και ριζοσπαστικός».

Όταν πέρασε η έξαψη της μεταπολίτευσης, το corpus των ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς είχε μια δεύτερη ευκαιρία. Την ευκαιρία αυτή την έχασε το 1989, με το μοιραίο λάθος της παραπομπής του Ανδρέα Παπανδρέου.

Στη συνέχεια, οι ιδέες της ανανεωτικής Αριστεράς υπονομεύθηκαν από το ίδιο το κόμμα που τις εκπροσωπούσε.

Το corpus των ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς πέρασε από πολλές διακυμάνσεις πολιτικής επιρροής στη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Επιχείρησε να υπερβεί τον κομμουνιστικό χαρακτήρα του με τη μετεξέλιξη του ΚΚΕ εσωτερικού σε έναν ευρύτερο πολιτικό σχηματισμό, τη βραχύβια Ελληνική Αριστερά, που σύντομα έδωσε τη θέση της στο Συνασπισμό της Αριστεράς, σε συνεργασία με το ΚΚΕ, στα πλαίσια της ευφορίας που είχαν προκαλέσει οι κοσμογονικές αλλαγές στη Σοβιετική Ένωση, στα τέλη της δεκαετίας του ’80.

Η συνεργασία αυτή δεν μακροημέρευσε, μετά την αποτυχία της περεστρόικα, τη συντηρητική αναδίπλωση του ΚΚΕ και την αποχώρησή του από το Συνασπισμό το 1991.

Περιθωριοποίηση, αγνόηση και απόρριψη από το Συνασπισμό

Ο Συνασπισμός συνέχισε την πολιτική του πορεία με τον Λεωνίδα Κύρκο να έχει αποσυρθεί από τις ηγετικές θέσεις, ενώ παράλληλα το corpus των ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς δοκιμάζεται σκληρά στην ύστερη κομματική διαδρομή του Συνασπισμού, από το 1993 και μετά.

Περιθωριοποιείται σιωπηλά στη διάρκεια της προεδρίας Νίκου Κωνσταντόπουλου, αγνοείται συστηματικά κατά την προεδρία Αλέκου Αλαβάνου, και απορρίπτεται κατηγορηματικά από την προεδρία Αλέξη Τσίπρα.

Ιδιαίτερα στο πλαίσιο του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ), που είναι η πολιτική συμμαχία του Συνασπισμού με ευάριθμες κινήσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, αυτό το corpus δαιμονοποιήθηκε και εξοστρακίσθηκε. Η κυρίαρχη πολιτική επιλογή είναι η «κινηματική και αντισυστημική λογική, εκτός ορίων», όπως χαρακτηριστικά γράφει η Βάσω Κιντή, (ΤΑ ΝΕΑ, 5 Αυγούστου 2009) η οποία δεν έχει καμιά σχέση με το σώμα των ιδεών που προαναφέρθηκαν.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γιάννης Βούλγαρης, η παρούσα ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζει την παράδοση της ιστορικής ανανεωτικής Αριστεράς με «συνειδητή ή ασυνείδητη ιστορική μνησικακία» (ΤΑ ΝΕΑ, 30 Μαΐου 2009).

Ιδίως μετά τις ευρωεκλογές και τις εθνικές εκλογές του 2009, όπου καταγράφηκε, με την πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα αποχή και την αποδοκιμασία των κομμάτων εξουσίας, η βαθύτατη κρίση του πολιτικού συστήματος, ο Συνασπισμός και ο ΣΥΡΙΖΑ ταλανίζονται από εσωτερικές συγκρούσεις που επαναφέρουν στο προσκήνιο τις αγεφύρωτες πολιτικές διαφωνίες και τους ασύμβατους πολιτικούς προσανατολισμούς ανάμεσα στις διάφορες συνιστώσες.

Σήμερα, το πολιτικό μέλλον του χώρου της ανανεωτικής Αριστεράς μοιάζει να είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Αντίθετα, συνεχίζει να είναι αξιοσημείωτη η επιρροή του σε επιστημονικούς και ακαδημαϊκούς χώρους και στα μέσα ενημέρωσης όπου μπορεί κανείς να εντοπίσει τόσο τα θετικά όσο και τα παθολογικά χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν.

Πρόκειται για μια υπαρκτή αλλά μη ορατή Αριστερά, που στο μεγαλύτερο μέρος της έχει πλήρως αποκοπεί από τις κομματικές διεργασίες και τις πολιτικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ.

Η πολιτική των συμμαχιών

Αξίζει ιδιαίτερα να επισημανθεί ότι στο πλαίσιο της αναζήτησης ευρύτερων συναινέσεων και συμμαχιών, η ανανεωτική Αριστερά συνεργάσθηκε κατά καιρούς με όλα σχεδόν τα πολιτικά κόμματα. με το ΚΚΕ το 1974 (Ενωμένη Αριστερά) και το 1989 (Συνασπισμός της Αριστεράς), με το ΠΑΣΟΚ, σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά όχι στην κεντρική πολιτική σκηνή (με την εξαίρεση της βραχύβιας Οικουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα το 1989), και με τη Νέα Δημοκρατία το 1989 στο πλαίσιο της κυβέρνησης Τζαννετάκη.

Η τελευταία επιλογή είναι από τις πλέον αμφιλεγόμενες και αμφισβητούμενες, και είναι σίγουρο ότι θα απασχολεί για πολλά χρόνια τους πολιτικούς επιστήμονες και αναλυτές.

Η σχέση του χώρου της ανανεωτικής Αριστεράς με το ΠΑΣΟΚ πέρασε από πολλές διακυμάνσεις. Από το 1974 έως το 1989 χαρακτηριζόταν από έντονη αμοιβαία καχυποψία. Παρότι ο σκληρός πυρήνας των ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς και του τότε κομματικού της φορέα, του ΚΚΕ εσωτερικού, θα έπρεπε να οδηγήσει σε μια στενότερη συνεργασία, οι πορείες των δύο κομμάτων, με εξαίρεση κάποιες συνεργασίες σε τοπικό επίπεδο, ήταν αντιθετικές και ασύμβατες.

Οι κύριες αιτίες αυτής της δύσκολης σχέσης μοιάζουν να είναι το αλαζονικό και λαϊκιστικό ύφος άσκησης της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ, οι λαϊκιστικές πολιτικές του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και η κυτταρική απαρέσκεια και απέχθεια μεγάλης μερίδας στελεχών του ΚΚΕ εσωτερικού προς αυτές τις πρακτικές. Το αισθητικό κριτήριο φαίνεται ότι υπερίσχυε πολλές φορές της ψύχραιμης πολιτικής ανάλυσης.

Οι σχέσεις αυτές πήραν το χαρακτήρα μετωπικής σύγκρουσης το 1989. Στη συνέχεια, έγιναν προσπάθειες από κάποια στελέχη της ανανεωτικής Αριστεράς, με προεξάρχοντα τον Λεωνίδα Κύρκο, να εξομαλυνθούν. Οι προσπάθειες αυτές απορρίφθηκαν από τις κατά καιρούς ηγεσίες του Συνασπισμού, κάτι που οδήγησε σειρά στελεχών είτε να προσχωρήσουν στο ΠΑΣΟΚ είτε να αποχωρήσουν από το Συνασπισμό και να παραμείνουν χωρίς κομματική ένταξη.

Παράλληλα, το σημερινό ΠΑΣΟΚ, ιδίως με τον προσωποκεντρικό και αρχηγικό χαρακτήρα της ηγεσίας του, δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για ευρύτερες συνεργασίες.

Η μοναχική πορεία του Λεωνίδα Κύρκου

Σε όλη αυτή την ιστορική διαδρομή, ο Λεωνίδας Κύρκος διαδραματίζει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο. Συμμετέχει ενεργά σε όλες τις διεργασίες, από ηγετικές θέσεις, και εκλέγεται επανειλημμένα βουλευτής και ευρωβουλευτής. Από το 1993 παραιτείται από όλα τα κομματικά αξιώματα, αλλά συνεχίζει να παρεμβαίνει ενεργά στα πολιτικά δρώμενα.

Σε όλα αυτά τα χρόνια δεν παύει, σε αντίθεση και πολλές φορές σε αντιπαράθεση με τις ηγεσίες του Συνασπισμού, να προτείνει τη συνεργασία ΠΑΣΟΚ-Συνασπισμού, ενώ σηκώνει σχεδόν μόνος το βάρος της σύγκρουσης με την εθνικιστική υστερία για το θέμα του ονόματος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.

Υποστηρίζει ότι ο ξέφρενος ανταγωνισμός πολεμικών εξοπλισμών με την Τουρκία είναι αδιέξοδος, και διατυπώνει ανατρεπτικές προτάσεις για συνεκμετάλλευση των πετρελαίων του Αιγαίου από Ελλάδα και Τουρκία. Προτείνει διαρκώς την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών δομών για την κυπριακή ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και έχει τη μεγάλη ικανοποίηση της ένταξης της Κύπρου, ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής.

Δεν διστάζει να ζητήσει τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ και τον ριζικό αναπροσανατολισμό της πολιτικής του Συνασπισμού, προτείνοντας στους συντρόφους του της ανανεωτικής πτέρυγας να τολμήσουν να προχωρήσουν στη δημιουργία ενός πολιτικού φορέα, εάν οι απόψεις τους δεν γίνουν δεκτές στα πλαίσια του Συνασπισμού.

Είτε συμφωνεί κανείς είτε διαφωνεί με τον Λεωνίδα Κύρκο, αυτό που σίγουρα δεν μπορεί να του καταλογίσει είναι ότι υπεκφεύγει. Αντίθετα, τοις ένδον ρήμασι πειθόμενος, δεν διστάζει να εκφράσει θέσεις και απόψεις, κόντρα στο ρεύμα. Ίσως να είχε δίκιο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που του είχε πει, «Κύρκο, θα αποτύχεις! Είσαι σε λάθος τόπο, σε λάθος χρόνο, σε λάθος κόμμα», όπως το περιγράφει ο Λεωνίδας Κύρκος στο βιβλίο του Στιγμές – από την προσωπική μου διαδρομή, (Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας, Αθήνα 2007).

Οι δώδεκα συνεντεύξεις

Οι δώδεκα συνεντεύξεις που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο καλύπτουν την εικοσαετία 1989-2009. Ξεκινούν με την περίοδο του 1989, όπου η Ελληνική Αριστερά συνεργάζεται με το ΚΚΕ στα πλαίσια του Συνασπισμού της Αριστεράς, και καταλήγουν με μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση με τον Λεωνίδα Κύρκο, που έγινε το Σεπτέμβριο του 2009. Οι έντεκα πρώτες συνεντεύξεις μεταδόθηκαν από το «Ράδιο Παρατηρητής» της Θεσσαλονίκης και από την κυριακάτικη εκπομπή «εκ Βαθέων». Η τελευταία συνέντευξη δόθηκε τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του 2009.

Η συμπύκνωση του προφορικού λόγου σε γραπτό, με ακριβή απόδοση των λεχθέντων και αποφυγή επαναλήψεων και γλωσσικών παραδρομών, είναι μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία. Ελπίζω να έχω αποδώσει με ακρίβεια την ουσία των συζητήσεων.

Πριν από κάθε συνέντευξη προτάσσεται ένα σύντομο σημείωμα που περιγράφει το πολιτικό κλίμα της εποχής, ενώ, όπου αυτό είναι αναγκαίο, παρατίθενται υποσημειώσεις για να γίνουν κατανοητά πρόσωπα και γεγονότα που αναφέρονται στη συζήτηση. Περιλαμβάνονται επίσης ενδεικτικές παραπομπές σε σχετική βιβλιογραφία και αρθρογραφία για όσους αναγνώστες θα επιθυμούσαν να εμβαθύνουν περισσότερο στα θέματα της συζήτησης. Αυτές οι παραπομπές είναι ίσως η καλύτερη απόδειξη για τη σημαντική επιρροή που άσκησε και ασκεί το corpus των ιδεών της ανανεωτικής Αριστεράς στην πνευματική ζωή και στον δημόσιο λόγο της χώρας.

Μέσα από τις συζητήσεις αυτές, που είχαν το πλεονέκτημα μιας άνεσης χρόνου για την ανάπτυξη των επιχειρημάτων, σε αντίθεση με την τρέχουσα πρακτική των τηλεοπτικών παραθύρων και της εύληπτης «ατάκας», ξεδιπλώνεται όλο το νήμα της πολιτικής σκέψης του Λεωνίδα Κύρκου σε δύο επίπεδα: τόσο στη συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, όσο και στο ευρύτερο θεωρητικό σκεπτικό που βρίσκεται πίσω από τις πολιτικές του προτάσεις. Η σύγκριση των απόψεών του με εκείνες άλλων συνομιλητών που υποστηρίζουν αντίθετες θέσεις, πιστεύουμε ότι είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική για τον αναγνώστη.

Μέσα από τις συζητήσεις αυτές αναβλύζει ένα ξεχωριστό προσωπικό και πολιτικό ήθος. μια ξεχωριστή στάση ζωής, μια σπάνια προσωπική εντιμότητα, μια διαφορετική προσέγγιση της πολιτικής από αυτή που έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια.

Οι τρεις πρώτες συνεντεύξεις, δόθηκαν με τον Λεωνίδα Κύρκο ενεργό πολιτικό. Όλες οι υπόλοιπες, δόθηκαν από έναν ενεργό πολίτη που δεν διστάζει να αναγνωρίσει τα λάθη του, να αναθεωρήσει πολλές από τις απόψεις του, ενώ ταυτόχρονα καταθέτει τις αγωνίες και τους προβληματισμούς του. Ο πολεμικός, μερικές φορές, τόνος των αρχικών συνεντεύξεων μετατρέπεται σταδιακά σε όλο και πιο στοχαστικές προσεγγίσεις, σε απόσταγμα ζωής.

Το βιβλίο αφιερώνεται στο Θωμά Βασιλειάδη, έναν αγωνιστή που κατάφερε να μετατρέψει με υποδειγματικό τρόπο τις ιδέες της ανανεωτικής Αριστεράς σε πολιτική πράξη. Ο Θωμάς με έφερε για πρώτη φορά σε επαφή με τα κείμενα του Λεωνίδα Κύρκου, δίνοντάς μου, στα τέλη του 1973, την Κομμουνιστική Επιθεώρηση (του ΚΚΕ εσωτερικού), όπου ο Λεωνίδας Κύρκος, υπογράφοντας ως Κ. Λουκίδης, ανέπτυσσε μια ρηξικέλευθη στρατηγική για την ανατροπή της δικτατορίας. Δυστυχώς, ο Θωμάς μας άφησε νωρίς.

Η παρούσα έκδοση ας θεωρηθεί ως ελάχιστο αντίδωρο στον Λεωνίδα Κύρκο για όσα του οφείλουμε. Για αυτά στα οποία συμφωνούσαμε και κυρίως για εκείνα στα οποία διαφωνούσαμε. Είμαστε πραγματικά πολλοί εκείνοι που του οφείλουμε πολλά.

Τα καλύτερά μας χρόνια…

Προσωπικό Υστερόγραφο: Συνάντησα για τελευταία φορά τον Λεωνίδα, στο σπίτι της Καλλιδρομίου στις 5 Ιουλίου. Δεν μπορεί πλέον να περπατήσει καθόλου. Βλέπω το αναπηρικό καροτσάκι και μελαγχολώ. Προσπαθώ να το κρύψω αλλά το καταλαβαίνει. Η συσκευή οξυγόνου μονίμως δίπλα του. Στιγμές-στιγμές βυθίζεται σε σιωπή. Αρθρώνει συλλογισμούς με υπερπροσπάθεια, αλλά το μυαλό λειτουργεί.

Κάποια στιγμή που λείπει η γυναίκα που τον φροντίζει μου ζητάει να κάνουμε τη συνήθη παρασπονδία μας και καπνίσουμε μαζί ένα πουράκι. Φοβάμαι να ενδώσω και του υπόσχομαι ότι θα καπνίσουμε μαζί την επόμενη φορά που θα βρεθούμε.

Φεύγοντας και κατηφορίζοντας την Χαριλάου Τρικούπη, με πιάνουν οι τύψεις. Θα τον ξαναδώ άραγε; Γιατί δεν ικανοποίησα αυτή την μικρή επιθυμία του;

Τελικά, δεν θα καπνίσουμε ποτέ ξανά μαζί…

6 σχόλια:

  1. Ο θάνατος του ηγέτη της ελληνικής "ανανεωτικής" αριστεράς Λεωνίδα Κύρκου, στις 27/8/2011 - ένα γεγονός κατ' εξοχή λυπηρό -, μου έφερε στην μνήμη ένα παλαιό κείμενό μου, που δημοσίευσα στις 17/12/2006 (δείτε το στο : http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?p=4514&mforum=pfor#4514 ), στο θέμα που είχε ανοίξει ο Θοδωρής Αδαμόπουλος στο "PETROUPOLIS FORUMS", με τίτλο : "Λεωνίδας Κύρκος : Σήμερα είμαι απόβλητος και από το κόμμα μου" http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?t=787&start=0&postdays=0&postorder=asc&highlight=&mforum=pfor ).


    Το κείμενο εκείνο ήταν άκρως επικριτικό για την πολιτική παρουσία και την προσφορά του Λεωνίδα Κύρκου στην ελληνική αριστερά και στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, επιδεικνύοντας τα τεκμήρια εκείνα που αποδεικνύουν το υποκριτικό στοιχείο στον λόγο του παλαιού ηγέτη του Κ.Κ.Ε. (Εσωτερικού) και γκουρού της ελληνικής ευρωκομμουνιστικής αριστεράς, η οποία γέρασε, επιμένοντας, παρ' όλ' αυτά, 43 χρόνια μετά από την διάσπαση του Κ.Κ.Ε., να προσπαθεί να πείσει την ελληνική κοινωνία ότι εκφράζει τις ανανεωτικές ιδέες στον χώρο της ελληνικής αριστεράς, προσπαθώντας να κρύψει, μέσα από αυτήν την (αυτ)απάτη, το απλό γεγονός ότι αυτό που, κατ' ουσίαν εκφράζει, δεν είναι τίποτε περισσότερο από την βαθιά συντηρητικοποίησή της, μια συντηρητικοποίηση, η οποία σε πολλά από τα στελέχη του χώρου, που πλαισιώνουν αυτές τις "ανανεωτικές" ιδέες, συμβαδίζουν με ένα ακραίο αριστερό νεοφιλελευθερισμό, όπως άλλωστε, έχει αποκαλυφθεί, μέσα από την σκληρή αντιπαράθεση, που έφερε στο φως η ενσκύψασα από το 2008 παγκόσμια οικονομική ύφεση και η μακροχρόνια αστάθεια, που αυτή έφερε στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό, μια αστάθεια, η οποία οδήγησε στην παρούσα κρίση στην ευρωζώνη, η οποία κρίση μπορεί να εκφράζεται, ως κρίση χρέους, πλην όμως δεν είναι τίποτε λιγότερο από μια θεμελειακή θεσμική κρίση αυτής της χαώδους νομισματικής ένωσης, που απειλεί να την εξαφανίσει από προσώπου γης.

    Αυτή η παρούσα και άμεση απειλή κατάρρευσης της ευρωζώνης, δηλαδή του πραγματωμένου ευρωπαϊκού πυλώνα του ιδεολογικού οπλοστασίου των ευρωκομμουνιστών "ανανεωτών" και των πολιτικών διαδόχων τους, είναι, που οδήγησε τον ίδιο τον Λεωνίδα Κύρκο και τους κληρονόμους της "ανανεωτικής" ιδεολογικοπολιτικής του παρακαταθήκης, στην ακραία απελπισία και δι' αυτής, στην συντηρητικοποίηση και στον ιδεολογικό εναγκαλισμό, με την σύγχρονη εκδοχή του κοσμοπολιτικού νεοφιλελευθερισμού, καθιστώντας πολλούς από αυτούς να λειτουργούν, ως εκφραστές και υπερασπιστές των πιο αντιδραστικών (πολιτικά και κοινωνικά) τμημάτων της ευρωπαϊκής και της διεθνούς χρηματοπιστωτικής ελίτ, δηλαδή των εν τοις πράγμασι εκφραστών της δημοκρατικοφανούς δικτατορίας του χρηματιστικού κεφαλαίου, που έχει υπαλληλοποιήσει, την μεγίστη πλειοψηφία της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ, καθιστώντας τον νεοφιλελευθερισμό, μαζί με ένα κράμα κεϋνσιανού συντηρητισμού - όταν πρόκειται να σωθούν τα, κάθε μορφής και συστάσεως επίσημα και σκιώδη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και να μην θιχτούν τα συμφέροντα των ραντιέρηδων "εισοδηματιών", που συναπαρτίζουν την σύγχρονη έκφανση του ευρωπαϊκού και του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου.

    Σε αυτό τον ακραίο συντηρητισμό κατέληξαν οι "ανανεωτικές" ιδέες του Λεωνίδα Κύρκου και των ευρωκομμουνιστών, μέσα στο διάβα του χρόνου, που κύλισε από το μακρυνό 1968. Δεν είναι η πρώτη φορά, που μια ρεφορμιστική πρόταση καταλήγει στο να μετατραπεί σε μια συντηρητική κατασκευή. Ούτε είναι η πρώτη φορά, που αυτή η συντηρητική κατασκευή οδηγείται στο να μετεξελιχθεί σε μια αντιδραστική de profundis υπεράσπιση του συστήματος και σε μια οπισθοδρομική κοινωνική και οικονομική πρόταση, για την υπέρβαση μια κρίσης - όσο αδιέξοδη και αν είναι αυτή η πρόταση.

    Αυτή η οβιδιακή μεταμόρφωση, που πολλές φορές είναι ασυναίσθητη και δεν γίνεται εκ προθέσεως, αλλά προκύπτει από την φορά των πραγμάτων, ως αποτέλεσμα της παταγώδους αποτυχίας των ιδεών και των προσώπων, που μέσα από την εκάστοτε συγκυρία κλήθηκαν να εφαρμόσουν αυτές τις ιδέες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο πολύπειρος παλαιός συντηρητικός πρωθυπουργός, που διετέλεσε και Πρόεδρος της Δημοκρατίας, είχε προειδοποιήσει τον Λεωνίδα Κύρκο, για την αποτυχία του, όπως έχει πει και ο ίδιος ο εκλιπών ηγέτης του ελληνικού ευρωκομμουνιστικού ρεύματος.

    "Με τον Καραμανλή είχα μερικές συναντήσεις - έχει πει ο Λεωνίδας Κύρκος -όταν ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας και σε μια από τις συναντήσεις αυτές μου είπε το αμίμητο, κ. Κύρκο εσύ εμμένεις στην άποψή σου; Του λέω, εμμένω. Ε, κι εγώ σου λέω ότι θα αποτύχεις, και θα αποτύχεις γιατί είσαι σε λάθος χρόνο, σε λάθος τόπο και σε λάθος κόμμα. (γελάει). Ετσι κ. Πρόεδρε, κατηγορηματικά, χωρίς να αφήνετε ένα παραθυράκι; Κανένα -λέει- δεν αφήνω, σου προσβλέπω ότι αυτό θα είναι το τέλος σου. Την θυμάμαι την κουβέντα σαν τώρα."

    Φυσικά, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δικαιώθηκε. Και δικαιώθηκε επειδή είχε πλήρη γνώση του χώρου, μέσα στον οποίον εκινείτο. Ο Λεωνίδας Κύρκος είχε πλήρη άγνοια. Και γι' αυτό απέτυχε...

    Ας δούμε, όμως, τώρα αυτό το παλαιό κείμενό μου, για το οποίο έκανα λόγο :


    "Μετά από πολύν καιρό ο Λεωνίδας Κύρκος αποφάσισε να μιλήσει για το παρελθόν του και να εκστομίσει το αυτονόητο: Ότι δηλαδή, ήταν ευτύχημα, που δεν επικράτησε η επανάστασή τους (προφανώς, εννοεί το πραξικόπημα του Δεκέμβρη του 1944 και το αιματοκύλισμα που ξεκίνησε σκόπιμα η ζαχαριαδική ηγεσία του ΚΚΕ την περίοδο του εμφυλίου πολέμου).


    Το γνώριζε χρόνια, αλλά προτίμησε να το πει στα βαθιά του γεράματα, έτσι ίσως σαν λύτρωση, ίσως σαν μιά συγγνώμη από τον ελληνικό λαό, για όσα τότε έπραξε ο ίδιος και η ηγεσία της κομμουνιστικής αριστεράς σε βάρος του - αλλά και σε βάρος των οπαδών τους - εκείνη την αιματοβαμμένη περίοδο.

    Αυτή η ''εξομολόγηση'' δεν τον σώζει, γιατί δεν φθάνει να τα λέει τώρα, αυτά που χρόνια γνώριζε και στα οποία συμμετείχε ενεργά όταν πιά του ήσαν πλήρως γνωστά.

    Αναφέρομαι στην απαίσια σχέση του Λεωνίδα Κύρκου και των Ελλήνων ανανεωτών[;] με τον Νικολάε Τσαουσέσκου και το απαισίας μνήμης Κ.Κ. Ρουμανίας. Η σχέση αυτή εμφανιζόταν τότε ως ιδεολογικοπολιτική και διατηρήθηκε μέχρι το τέλος, μέχρι την κατάρρευση αυτού του φαραωνικής φύσεως απολυταρχικού - ολοκληρωτικού καθεστώτος, αφού πρώτα αυτό το καθεστώς καταταλαιπώρησε τον ρουμανικό λαό, κατασπαταλώντας την περιουσία του. Δεν ήταν αθώα αυτή η εμμονή, αφού μία από τις πηγές χρηματοδότησης του ''ανανεωτικού'' εγχειρήματος στην Ελλάδα, ήταν και το απαίσιο καθεστώς του Νικολάε Τσαουσέσκου, για το οποίο ο Κύρκος ουδέν είπε στην εποχή που το καθεστώς αυτό ήταν παντοδύναμο. Κάποια πράγματα ψέλλισε, μετά την πτώση του Τσαουσέσκου, περισσότερο ως δικαιολόγηση των όσων έπραξε και λιγότερο ως γνήσια αυτοκριτική.

    Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (ο παλαιός) είχε δίκιο! Οι ανανεωτικές ιδέες του Λεωνίδα Κύρκου ήσαν εκτός τόπου και χρόνου. Και τούτο επειδή ο γραφειοκρατικός κομμουνισμός που γεννήθηκε μέσα από την μπολσεβίκικη ιδεολογικοπολιτική μήτρα και από το εβδομηντάχρονο πείραμα της Ε.Σ.Σ.Δ., δεν μπορούσε να ανανεωθεί. Μπορούσε μόνο να επικρατήσει διεθνώς, ή να καταστραφεί, μέσα από έναν παγκόσμιο πόλεμο, ή μέσα από την εσωτερική κατάρρευση του καθεστώτος. Ευτυχώς, συνέβη το δεύτερο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Και ο Ανδρέας είχε δίκιο και ας μην θέλει ο Κύρκος να το παραδεχτεί. Ο Ανδρέας δεν είχε τις παρωπίδες του Κύρκου και είχε αντιληφθεί το αδιέξοδο του μαρξιστικού - λενινιστικού γραφειοκρατικού κομμουνισμού των κομμουνιστικών κομμάτων της πάλαι ποτέ Κομμουνιστικής Διεθνούς. Γι' αυτό και συνειδητά επεδίωξε την ανασυγκρότηση του ασθενικού σοσιαλιστικού σκέλους της ελληνικής αριστεράς, ενώ ο Κύρκος επιχειρούσε την ανανέωση του κομμουνιστικού σκέλους της - κάτι άτοπο και αδύνατο στις ελληνικές συνθήκες και λόγω της κυριαρχίας του ΚΚΕ και εξ αιτίας του γεγονότος ότι η διαχείριση που έκανε η ζαχαριαδική ηγεσία της εαμικής αντίστασης κατά την περίοδο 1944 - 1949, οδήγησε την μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού σε αρνητική στάση απέναντι στις κομμουνιστικές πρακτικές και στην πολιτική έκφραση αυτού του πολιτικού χώρου - μαζί με την (όχι αδικαιολόγητη) αντικομμουνιστική προπαγάνδα της κεντροδεξιάς (η κομμουνιστική αριστερά δεν νικήθηκε μόνον από την δεξιά, αλλά και από το κέντρο, σε τέτοια απομόνωση οδήγησε η ηγεσία του ΚΚΕ τον χώρο της).

    Από εκεί και πέρα, όλα όσα έκανε ο Κύρκος ήσαν μάταια και καταδικασμένα, αφού το σφάλμα βρισκόταν στις πρωταρχικές ορίζουσες του εγχειρήματός του.

    Δεν μπορείς να ανανεώσεις κάτι που δεν είναι ανανεώσιμο. Και σε αυτή την αντιπαράθεση το ΚΚΕ είχε δίκιο, όσο και αν αυτό είναι πικρό για τον Λεωνίδα Κύρκο και τους ''ανανεωτές'' αυτού που δεν ήταν ανανεώσιμο..."


    Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει.

    (Δείτε στο μπλογκ μου και το θέμα : «Λεωνίδας Κύρκος και "ανανεωτές" : Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας αποτυχίας. (Η μετεξέλιξη του πολιτικού ρεφορμισμού στον κοινωνικό και οικονομικό συντηρητισμό)» http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2011/08/leonidas-kyrkos.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Προφανώς ο Λεωνίδας Κύρκος όταν μιλούσε για έναν δημοκρατικό σοσιαλισμό και ότι δεν μπορεί αυτός να οικοδομηθεί πάνω στον ολοκληρωτισμό για εσάς Κ. αναστασόπουλε δεν φαίνεται ότι έχει πληρωθεί και δικαιωθεί αυτή η άποψη. όπως και η Ευρωπαϊκή ενοποίηση και ολοκλήρωση. Φαίνεται παρ'ολο ότι αντιμάχεστε την αστική ιδεολογία όπως γράφετε ωστόσο αβίαστα υιοθετείτε τα μέτρα και τα σταθμά της που βολεύουν τα ιδεολογήματα σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. http://tasosnastos.blogspot.com/2011/08/blog-post_7430.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Προσπάθησε να ανιχνεύσει νέους δρόμους ο Λεωνίδας Κύρκος. Δεν το πέτυχε. Αυτή είναι η ωμή και απλή αλήθεια.

    Αυτό που χαρακτήρισε ως "ανανέωση", στην πράξη δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένας πολιτικός ρεφορμισμός, ο οποίος προσπάθησε να ενσωματώσει το κομμουνιστικό κίνημα, μέσα στα πλαίσια της λειτουργίας του σύγχρονου γραφειοκρατικού καπιταλισμού, με έναν ανάλογο τρόπο, όπως, επιτυχημένα, συνέβη, σε ένα προηγούμενο χρονικό στάδιο, με την ενσωμάτωση της σοσιαλδημοκρατίας στο καπιταλιστικό σύστημα, με τους Έντουαρντ Μπερνστάϊν και Καρλ Κάουτσκυ.

    Όμως, αυτή η διαδικασία εισαγωγής του ρεφορμισμού, μέσα στο, λενινιστικής εμπνεύσεως, κομμουνιστικό κίνημα υπερέβαινε τις δυνάμεις του Λεωνίδα Κύρκου και των "ανανεωτών", παρά τις προσπάθειές τους, οι οποίες, πολλές φορές ήσαν βγαλμένες από το παλαιό "καλό" σταλινικό οπλοστάσιο, αφού π.χ. αρχή της αντιπαράθεσής τους, με τους κολιγιαννικούς, είχαν στραφεί στην μπρεζνιεφική γραφειοκρατία του Κ.Κ.Σ.Ε., ζητώντας υποστήριξη και δίνοντας γην και ύδωρ σε αυτήν, προκειμένου να γίνουν εκείνοι οι "νόμιμοι" ηγέτες του Κ.Κ.Ε. (Η ανανεωτική ιδεολογική καραμέλλα προέκυψε όταν ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ και ο μηχανισμός του Κ.Κ.Σ.Ε. τους έδειξαν την πόρτα της εξόδου, θεωρώντας τους ως χρουστσωφικούς), ή όταν π.χ. προέβαιναν στην χοντρή προβοκάτσια κατά των συντηρητικών του Κ.Κ.Ε. ονομάζοντας το "ανανεωτικό" κόμμα τους, που προέκυψε, μετά την διάσπαση του 1968, ως Κ.Κ.Ε. (Εσωτερικού) και προσθέτοντας στο Κ.Κ.Ε., ως διαφοροποιητικό προσδιορισμό, την ταμπέλα του Κ.Κ.Ε. "εξωτερικού".

    Ακριβώς, λοιπόν, επειδή αυτή η προσπάθεια ρεφορμιστικοποίησης του κομμουνιστικού κινήματος υπερέβαινε τις δυνάμεις του Λεωνίδα Κύρκου και των "ανανεωτών", φυσικό επακόλουθο υπήρξε η παταγώδης αποτυχία.

    Όπως απόλυτα φυσιολογική υπήρξε και η εξέλιξη που ακολούθησε αυτή την αποτυχία της εισαγωγής του ρεφορμισμού στο κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας. Και η εξέλιξη αυτή δεν ήταν άλλη από τον μετασχηματισμό αυτού του ρεφορμισμού, στον σύγχρονο αριστερό πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό συντηρητισμό, ο οποίος, σε ένα τμήμα των παλαιών "ανανεωτών" και σε ένα μεγάλο κομμάτι των νεώτερων κληρονόμων τους, μετεξελίσσεται σε έναν νεοφιλελεύθερο αντιδραστικό οπισθοδρομισμό...

    Αυτό που θα μείνει, τώρα που ο ηγέτης του ανολοκλήρωτου ελληνικού κομμουνιστικού ρεφορμισμού οδεύει προς το κοιμητήριο, είναι ότι, πάντως, ο Λεωνίδας Κύρκος προσπάθησε. Και αυτό δεν είναι λίγο.


    Φιλικά και καλοπροαίρετα.


    Τάσος Αναστασόπουλος

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU