Η 'Ανγκελα Μέρκελ έχει δίκιο!

των Στεφάν Κοσέ και Ρομπέρ Ροσφόρ*
Angela Merkel a raison
©Le Monde - Προοδευτική Πολιτική

Η νομισματική ενότητα της Ευρώπης προϋποθέτει τη σημαντική εκχώρηση δημοσιονομικής κυριαρχίας από τα κράτη-μέλη προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Οι πρόσφατες προτάσεις της 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) και της «χριστιανικής δημοκρατικής ένωσης» (CDU) για αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών σηματοδοτούν μια σημαντική πρόοδο σε αυτή την κατεύθυνση. Η Γερμανία είναι έτοιμη, μας διαβεβαιώνει η Γερμανίδα καγκελάριος. Αλλά θα τολμήσει να την ακολουθήσει τόσο μακριά ο Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy); Οι γερμανικές προτάσεις είναι τόσο φιλόδοξες, που στη Γαλλία προκάλεσαν αμηχανία.

Οι πιο κυνικοί θεωρούν πως η Γερμανίδα καγκελάριος απλά κάνει έναν πολιτικό ελιγμό, με σκοπό να μεταφέρει την τρέχουσα συζήτηση από το πεδίο της βραχυπρόθεσμης διαχείρισης της κρίσης του ευρώ -και ιδίως το ρόλο που θα όφειλε να παίξει η «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ)- προς εκείνο των ευρωπαϊκών θεσμών, χωρίς καν να πιστεύει πως οι προτάσεις της είναι πραγματοποιήσιμες. Στο κάτω-κάτω, δεν πάνε παρά λίγες μόνο μέρες που αντί να συζητά την ομοσπονδιακή προοπτική, η Γερμανία διερευνούσε την εξευτελιστική για την Ευρώπη πιθανότητα να καλέσει κινεζικά κεφάλαια για να διασώσουν το κοινό νόμισμα. Για άλλους δεν είναι εκεί το πρόβλημα: η μεταρρύθμιση των συνθηκών δε θα επιλύσει την κρίση που ταλανίζει την ευρωζώνη και την Ευρώπη. Απόλυτη προτεραιότητα έχει σήμερα η βραχυπρόθεσμη διαχείριση της κρίσης. Ελάχιστοι είναι οι υποστηρικτές των γερμανικών προτάσεων.


Η έστω υπερχρεωμένη και εξασθενημένη Γαλλία έχει δίχως άλλο δίκιο να ζητά κάποια ανταλλάγματα από τη Γερμανία. Αυτή η τελευταία οφείλει πράγματι να μειώσει το δογματισμό της ιδίως όσον αφορά την οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ, να υποστηρίξει τη μεγαλύτερη φορολογική εναρμόνιση της ΕΕ ώστε να αποφευχθεί το φορολογικό «ντάμπινγκ» εκ μέρους ορισμένων κρατών-μελών και να ανοιχτεί στην προοπτική της κοινής διαχείρισης του δημοσίου χρέους της ευρωζώνης, στο όνομα της αλληλεγγύης προς τους εταίρους της, έστω κι αν αυτό σημαίνει πως η Γερμανία θα εξαναγκασθεί να δανείζεται ακριβότερα. Από την άλλη, η Γαλλία οφείλει να χαμηλώσει τους τόνους όσον αφορά την προοπτική να εκχωρήσει ένα τμήμα της εθνικής κυριαρχίας της χώρας μας, στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Πρόκειται για ένα λογικό αντίτιμο.

Ας τολμήσουμε να παραδεχθούμε πως οι προτάσεις της 'Ανγκελα Μέρκελ είναι θαρραλέες και αντικρούουν τις διαθέσεις της γερμανικής κοινής γνώμης, που τρομοκρατημένη από την κρίση της ευρωζώνης κλίνει προς τον απομονωτισμό. Είναι προτάσεις που βρίσκονται σε αρμονία με αυτό που θα όφειλε να είναι ένας πραγματικός δημοσιονομικός φεντεραλισμός, ο αναντικατάστατος πυλώνας κάθε νομισματικής ενότητας. Από την άποψη αυτή είναι εντελώς λογικό να προβλέπουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έναν Ευρωπαίο υπερ-επίτροπο, έναν κοινό υπουργό οικονομίας και οικονομικών με δικαίωμα να απορρίπτει τις δημοσιονομικές προτάσεις των κρατών-μελών που είναι ασύμβατες με τις κοινές ευρωπαϊκές δημοσιονομικές επιλογές.

Νομιμοποίηση και σαφήνεια

Δεν υπάρχει επίσης τίποτα το συγκλονιστικό στην πρόταση αυτός ο υπουργός να δικαιούται να παραπέμπει αμέσως στο «ευρωπαϊκό δικαστήριο» κάθε τυχόν διχογνωμία του με κάποιο κράτος-μέλος. Αυτός ο υπουργός ασφαλώς και θα μπορούσε να είναι επικεφαλής μιας ευρωπαϊκής υπηρεσίας διαχείρισης του χρέους που θα εξέδιδε αμοιβαία ομόλογα εντός της ευρωζώνης (δικαιούμαστε να πιθανολογήσουμε πως η Γερμανία θα αποδεχόταν κάτι τέτοιο στο πλαίσιο της νέας θεσμικής διάταξης της Ευρώπης). Και προφανώς είναι ζωτικής σημασίας αυτή η διάταξη να πραγματοποιείται σε δημοκρατικό πλαίσιο, που συνδυάζει σαφήνεια και νομιμοποίηση. Πράγμα που καθιστά απαραίτητη την άμεση εκλογή ενός κοινού προέδρου της «ευρωπαϊκής επιτροπής» και του «συμβουλίου» και την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του «ευρωπαϊκού κοινοβουλίου» (ΕΚ) για να του χορηγηθεί επιτέλους το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας.

Απέναντι στις επείγουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, αυτές οι προτάσεις είναι πράγματι δυνατό να γίνονται αντιληπτές σας κάπως μακρινές. Αλλά αν δε χαράξουμε την πορεία μας και δε διασαφηνίζουμε όλα όσα προϋποθέτει η λειτουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, θα αποτύχουμε στην αποστολή μας. Ευρώ ίσον πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Ευρώ σημαίνει πως πιστεύουμε στη διπλή μας ταυτότητα, εθνική κι ευρωπαϊκή. Όταν κυοφορούνταν το ευρώ, οΦρανσουά Μιτεράν (François Mitterrand) είχε ήδη αρνηθεί μια φορά αυτήν την προοπτική στοΧέλμουτ Κολ (Helmut Kohl). Ας μην επαναλάβουμε το ίδιο λάθος. Η 'Ανγκελα Μέρκελ έχει δίκιο: δε θα μας δοθεί άλλη ευκαιρία.


*Ο Stéphane Cossé είναι οικονομολόγος· ο Robert Rochefort είναι ευρωβουλευτής, αντιπρόεδρος του κεντρώου «δημοκρατικού κινήματος» (MODEM)

*Το σκίτσο είναι του Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου από ΤΟ ΒΗΜΑ