"Keynes: Επιστροφή στη διδασκαλία του": ένα βιβλίο που έρχεται την κατάλληλη στιγμή

Τώρα που γίναμε όλοι -και εξ ανάγκης- οικονομολόγοι (ειδικά κατά την προεκλογική περίοδο, όπου έκπληκτοι διαπιστώνουμε την πλήρη ασχετοσύνη υποψηφίων αλλά και πολιτικών επιτελείων και αρχηγών που υπόσχονται λύσεις που οι ίδιοι δεν ...καταλαβαίνουν) είναι καιρός να ...τσεκάρουμε τις γνώσεις μας. Ποια είναι τελικά η μέθοδος ανάλυσης του Κέϋνς; Πόσο μέσα στην φιλοσοφία του είναι όσοι τον επικαλούνται; Πόσα του χρωστά η τριακονταετία πλήρους απασχόλησης στη Δύση; Υπάρχουν ελπίδες για την επαναφορά στα οικονομικά του Μέσου Δρόμου; Βιώνουμε μια συνήθη κρίση του καπιταλισμού ή την πρώτη συστημική κρίση της παγκοσμιοποιημένης φάσης της οικονομίας; Όλα αυτά και άλλα πολλά στο φοβερά χρήσιμο βιβλίο που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ.

Ας δούμε στο μεταξύ τι λένε οι μαθητές του*:

"...  Στόχος η βιώσιμη απασχόληση

– Πώς εκτιμάτε ότι θα αξιολογούσε ο Κέινς την τρέχουσα κρίση;
– Πιστεύω ότι θα συμφωνούσε με την Τζόαν Ρόμπινσον, η οποία είχε χαρακτηρίσει τον νεοφιλελευθερισμό ως μια προ-κεϊνσιανή θεωρία που όμως διαδόθηκε μετά τον Κέινς. 

Ο Κέινς πάντοτε προσάρμοζε τη σκέψη και τις πολιτικές του προτάσεις ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες. 

Αλλά εκτιμώ ότι θα παρέμενε προσηλωμένος στον κεντρικό στόχο του, που ήταν να διατηρηθεί η εσωτερική ισορροπία σε όλες τις περιοχές, δηλαδή με ελεγχόμενο πληθωρισμό και τα υψηλότερα δυνατά επίπεδα απασχόλησης. 

Ετσι, μολονότι δεν ανθίστατο στην απελευθέρωση του εμπορίου μακροπρόθεσμα, εν τούτοις θα ανέμενε στην εισαγωγή μόνιμων μηχανισμών ελέγχου σε όλες τις οικονομίες και θα επιχειρούσε να σχεδιάσει θεσμούς και εργαλεία ικανά να οδηγήσουν στη δημιουργία ενός ενιαίου διεθνούς νομίσματος. 

Οι πιστώτριες χώρες θα ήταν εκείνες που θα επωμίζονταν το κύριο βάρος της προσαρμογής, επιτρέποντας έτσι την άμβλυνση των αποπληθωριστικών και συσταλτικών τάσεων που είναι εγγενείς στην παγκόσμια οικονομία. 

Ο Κέινς αναγνώριζε ότι, σε εθνικό επίπεδο, η επίτευξη του στόχου της βιώσιμης απασχόλησης προϋποθέτει την κατάρτιση μόνιμων εισοδηματικών πολιτικών σχεδιασμένων σύμφωνα με τις ιστορικές εμπειρίες και τα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά της κάθε οικονομίας. 

Από τη φιλοσοφία του, επίσης, θα προέκυπτε η ανάγκη καθορισμού χαμηλών επιτοκίων σε συνδυασμό με ποσοτικούς ελέγχους της προσφοράς πίστωσης από όλες τις πηγές, καθώς και η διοχέτευση κυβερνητικών δαπανών σε «πράσινες» υποδομές που υπαγορεύονται από τις μακροπρόθεσμες ανάγκες της κάθε οικονομίας. Παράλληλα, θα αξιοποιούνταν οι μεταβολές στο φορολογικό συντελεστή, προκειμένου να επηρεασθούν τα βραχυπρόθεσμα επίπεδα δραστηριοποίησης.

Τα μέτρα αυτά συγκλίνουν απόλυτα με τους βασικούς στόχους του Κέινς και προσιδιάζουν στις φιλελεύθερες αρχές από τις οποίες εμφορείτο. Αρχές που δεν απέβλεπαν μόνο στην εδραίωση ενός δημοκρατικού καπιταλιστικού συστήματος με ανθρώπινο πρόσωπο, αλλά αντιμετώπιζαν τα οικονομικά γι’ αυτό που είναι - ένας κλάδος της ηθικής, κι οπωσδήποτε όχι των φυσικομαθηματικών επιστημών."

* Από συνέντευξη  του μαθητή του και καθηγητή του Κέμπριτζ, Τζεφ Χάρκορτ, στον Γιώργο Kαλπαδάκη και την Καθημερινή*

Η μεγαλύτερη συνεισφορά του Keynes ήταν ότι έσωσε τον καπιταλισμό από τους καπιταλιστές…  Με τις ιδέες του, ο καπιταλισμός απέκτησε πιο ανθρώπινο πρόσωπο και η ελεύθερη οικονομία μεγαλύτερη σταθερότητα. Όμως, η θεωρία του ξεχάστηκε… και πλέον βλέπουμε τις συνέπειες. Η διδασκαλία του Keynes είναι  απαραίτητη σήμερα για να σώσουμε ξανά τον καπιταλισμό από τους καπιταλιστές.
Joseph Stiglitz, London Review of Books