Πέμπτη 12 Ιουλίου 2012

Μνημειακός -και αντιμνημονιακός- χρόνος

Τώρα με την κρίση, η σύγκρουση δεν είναι ανάμεσα στο «μνημειακό» και τον «κοινωνικό χρόνο» (αυτό θα ήταν ευτύχημα), αλλά ανάμεσα στο «μνημονιακό» και τον «αντιμνημονιακό χρόνο». Μια ψεύτικη διαμάχη που δεν επιτρέπει στους πολίτες να ασχοληθούν με τον πραγματικό, σύγχρονο «κοινωνικό χρόνο» που τρέχει αδυσώπητα. Και τα δυο «στρατόπεδα» (ειδικά το «αντιμνημονιακό»), αυτό που τα διακρίνει είναι μια κρυφή ή ανοιχτή νοσταλγία για το «καλό, προστατευμένο, ακίνητο παρελθόν» που χάθηκε. Ετσι οι πολίτες, χάνοντας κάθε μέρα περισσότερο την εμπιστοσύνη τους στους σύγχρονους θεσμούς, δυσκολεύονται να βρουν μια θέση στη σύγχρονη Ιστορία και βλέπουν μπροστά τους ερείπια. Μόνο που τα ερείπια, αυτή τη φορά, δεν είναι αρχαία. Ερχονται από το μέλλον...


του Γκαζμέντ Καπλάνι
Ένα από τα καταπληκτικά βιβλία που ο μεγάλος ανθρωπολόγος Michael Herzfeld έχει γράψει για την Ελλάδα έχει τίτλο «Μια θέση στην Ιστορία: Κοινωνικός και Μνημειακός χρόνος σε μια κρητική πόλη». Πρόκειται για την πόλη του Ρεθύμνου και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν την ιστορία και την παράδοση οι κρατικές Αρχές και οι ντόπιοι κάτοικοι. Υπεραπλουστεύοντας θα έλεγα ότι οι Αρχές είναι προσκολλημένες σε ένα «μνημειακό χρόνο» (“Monumental time”), παγωμένο και άχρονο, που δυσκολεύεται να ενσωματώσει τη σύγχρονη εξέλιξη, τις καθημερινές ανάγκες και τα προσωπικά βιώματα των κατοίκων. Οι κάτοικοι, από την άλλη, προτάσσουν στο «μνημειακό χρόνο» της γραφειοκρατίας το δικό τους «κοινωνικό χρόνο» (“Social time”) που διέπεται από τις δικές τους καθημερινές ανάγκες και πρακτικές, βιώματα και συμφέροντα.
Τη βρίσκω καταπληκτική αυτή τη «διχοτομία». 
Έχω την εντύπωση ότι αυτό που κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα στην Ελλάδα είναι το γεγονός ότι η επικρατούσα αφήγηση, πολιτιστική και πολιτική, είναι εκείνη του «μνημειακού χρόνου»
Προσπαθούμε να λύσουμε τα σύγχρονα κοινωνικά μας προβλήματα με το βλέμμα μονίμως στο παρελθόν. Κάτι τέτοιο έχει, σαφώς, βαθιές ρίζες. 
Η Ελλάδα ως κράτος και η ελληνική εθνική ταυτότητα, δανειζόμενη την αφήγηση των Δυτικών (και ειδικά των κακών σήμερα Γερμανών), φτιάχτηκε απαξιώνοντας και απωθώντας τη σύγχρονη πραγματικότητά της και προσπαθώντας να «πουλήσει» στους Δυτικούς το παρελθόν των «ένδοξων ερειπίων» που εκείνοι δόξαζαν για τις δικές τους ανάγκες.
Αυτό, κατά τη γνώμη μου, δημιουργεί το σύμπλεγμα «κατωτερότητας-ανωτερότητας» απέναντι στους Φράγκους, το σύμπλεγμα του μικρομεγάλου που δεν επιτρέπει στην Ελλάδα ούτε να μικροδημιουργήσει ούτε να μεγαλουργήσει. Την κάνει να ζει μονίμως μέσα σε ένα χρόνο «μνημειακό», παγωμένο και ακίνητο. Στην τωρινή κρίση όμως κανείς στην Ευρώπη δεν έχει διάθεση ...
να «αγοράσει» αυτόν το «μνημειακό χρόνο». 
Τώρα βλέπουμε συχνά το άλλο πρόσωπο της Ευρώπης, που πάντα υπήρχε, της περιφρόνησης της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Από τη στιγμή, όμως, που οι ίδιοι οι Ελληνες πολλές φορές απαξιώνουν τη σύγχρονη πραγματικότητά τους, τη ζουν ως απειλητική και παρακμιακή κατάσταση (αρκεί να δεις τον τρόπο που ζουν την παρουσία των μεταναστών) σε σύγκριση με το «αρμονικό και ένδοξο παρελθόν», πώς περιμένουμε να συμπεριφερθούν οι άλλοι;
Τώρα με την κρίση, η σύγκρουση δεν είναι ανάμεσα στο «μνημειακό» και τον «κοινωνικό χρόνο» (αυτό θα ήταν ευτύχημα), αλλά ανάμεσα στο «μνημονιακό» και τον «αντιμνημονιακό χρόνο». 
Μια ψεύτικη διαμάχη που δεν επιτρέπει στους πολίτες να ασχοληθούν με τον πραγματικό, σύγχρονο «κοινωνικό χρόνο» που τρέχει αδυσώπητα
Και τα δυο «στρατόπεδα» (ειδικά το «αντιμνημονιακό»), αυτό που τα διακρίνει είναι μια κρυφή ή ανοιχτή νοσταλγία για το «καλό, προστατευμένο, ακίνητο παρελθόν» που χάθηκε. 
Έτσι οι πολίτες, χάνοντας κάθε μέρα περισσότερο την εμπιστοσύνη τους στους σύγχρονους θεσμούς, δυσκολεύονται να βρουν μια θέση στη σύγχρονη Ιστορία και βλέπουν μπροστά τους ερείπια
Μόνο που τα ερείπια, αυτή τη φορά, δεν είναι αρχαία. 
Έρχονται από το μέλλον...



*από το ιστολόγιο Υπάρχουμε..... Συνυπάρχουμε;

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU