Κι όμως, ο Ντράγκι όντως προετοιμάζει κίνηση ματ ενάντια στη Bundesbank

Η ώρα της αλήθειας για τη Γερμανία και την Ευρωζώνη είναι η 13η Σεπτεμβρίου

της Μαριάννας Τόλια*

Οι αγορές αλλά και όλα τα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου περίμεναν τη χθεσινή συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ με εύλογη αγωνία. Μιλώντας στο Λονδίνο την περασμένη βδομάδα, σε μια στιγμή που τα ισπανικά και ιταλικά σπρεντ κάλπαζαν ανοδικά, ο Μάριο Ντράγκι είχε καλλιεργήσει υψηλές προσδοκίες ότι η κεντρική τράπεζα θα επαναλάμβανε τις αγορές κρατικών τίτλων για να μειώσει το κόστος δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας – και μάλιστα με μόνιμο τρόπο. «Στο πλαίσιο της εντολής μας η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει ό,τι χρειάζεται για να προστατέψει το ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό», είχε πει ο πρόεδρος της ΕΚΤ, προσθέτοντας με νόημα: «Στο βαθμό που το μέγεθος των πρίμιουμ που πληρώνουν τα κράτη για το δανεισμό τους παρεμποδίζει τη λειτουργία των μηχανισμών μεταβίβασης της νομισματικής πολιτικής, εμπίπτουν στην εντολή μας».

Δηλαδή για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης του ευρώ, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας φαίνονταν διατεθειμένος να αναδεχτεί την ευθύνη της ΕΚΤ ως δανειστή εσχάτου καταφυγίου για τις χώρες του κοινού νομίσματος, δηλώνοντας ότι η ΕΚΤ μπορεί να παρέμβει νομίμως στις αγορές ομολόγων προκειμένου να μειώσει τα υψηλά επιτόκια που ζητούν οι επενδυτές για να αγοράσουν ιταλικά και ισπανικά ομόλογα – και να σώσει έτσι την Ευρωζώνη.

Χτες, μετά τη λήξη της συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ που άφησε αμετάβλητα τα επιτόκια, ο Μάριο Ντράγκι φάνηκε εκ πρώτης όψεως να μην προσθέτει τίποτα το ουσιαστικό – οι περισσότεροι αναλυτές είπαν ότι έκανε κι ένα βήμα πίσω. «Το διοικητικό συμβούλιο, στο πλαίσιο της εντολής του να διατηρεί την σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα και με διατήρηση της ανεξαρτησίας του να καθορίζει τη νομισματική πολιτική, ενδέχεται να προχωρήσει σε άμεσες πράξεις ανοιχτής αγοράς επαρκούς μεγέθους για να επιτύχει το στόχο του», δήλωσε ο Μάριο Ντράγκι, προσθέτοντας παράλληλα πως η συγκεκριμένη επιλογή υπερψηφίστηκε από όλα τα μέλη του ΔΣ της κεντρικής τράπεζας πλην ενός – του προέδρου της Bundesbank Γιενς Βάιντμαν που τάχθηκε κατά ...της αγοράς ομολόγων των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας και ζήτησε να συνεχιστεί η πίεση των αγορών στα κράτη προκειμένου να υποχρεωθούν σε μεταρρυθμίσεις.

Ο Ντράγκι πρόσθεσε επίσης ότι οι αγορές ιταλικών και ισπανικών ομολόγων της ΕΚΤ πιθανότατα θα αφορούν τίτλους βραχυπρόθεσμης διάρκειας έτσι ώστε να επανέλθει στα φυσιολογικά της η καμπύλη αποδόσεων των τίτλων αυτών των δύο χωρών, πως η ΕΚΤ εργάζεται πάνω σε ένα σχέδιο διαφορετικού εύρους και όρων από τα προηγούμενο του οποίου οι λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν τις προσεχείς εβδομάδες και τέλος, πως η όποια παρέμβαση της ΕΚΤ θα πρέπει να αναμένεται το νωρίτερο το Σεπτέμβριο και θα εξαρτάται από την βούληση των κρατών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το κόστος δανεισμού τους να προσφύγουν στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς.

Κατρακύλα στις αγορές

Οι ανακοινώσεις αυτές, αν και είχαν βαρύνον νόημα, βρέθηκαν πολύ πίσω από τις προσδοκίες της αγοράς, εξ ου και η μεγάλη συντονισμένη πτώση σε ευρώ, χρηματιστήρια, ισπανικά ομόλογα και εμπορεύματα που τις διαδέχτηκε. Κάπως έτσι, ο γαλλικός CAC-40 έχασε 2.68%, ο γερμανικός DAX 2.2%, τα χρηματιστήρια της Μαδρίτης και του Μιλάνου έχασαν 5.16% και 4.64%, το ευρώ βούτηξε από το 1,24 έναντι του δολαρίου όπου είχε βρεθεί το πρωί στο 1,21, ενώ οι αποδόσεις των 10ετών ισπανικών και ιταλικών ομολόγων ξεπέρασαν πάλι το όριο του 7% και το 6% αντίστοιχα.
Αρνητικά ήταν τα σχόλια και των περισσότερων αναλυτών για τις ανακοινώσεις της κεντρικής τράπεζας, με την BNP Paribas να σημειώνει χαρακτηριστικά: «Η ΕΚΤ δεν άλλαξε τη νομισματική πολιτική της και δεν πρόσφερε λεπτομέρειες για τις πιθανές μελλοντικές ενέργειές της. Πρέπει να αντιμετωπιστούν οι πιέσεις στις αγορές κρατικών ομολόγων και η ΕΚΤ θα μπορούσε να βοηθήσει. Αλλά για άλλη μια φορά η ΕΚΤ πετά το μπαλάκι στο γήπεδο των πολιτικών. Η επανεκκίνηση του προγράμματος αγοράς ομολόγων είναι σημαντική αλλά θα πρέπει πρώτα οι πιεσμένες χώρες να ζητήσουν βοήθεια από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς».

Χωρίς να αρνούμαστε το ειδικό βάρος της διάψευσης των αγορών που περίμεναν κάτι πολύ πιο δραστικό χτες από την ΕΚΤ, θα επιλέξουμε να δούμε την άλλη πλευρά των ανακοινώσεων Ντράγκι καθώς η γνώμη μας είναι ότι περιλάμβαναν πραγματικά νέα και ουσιαστικά στοιχεία που δηλώνουν την κυοφορία μιας μείζονος αλλαγής στη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, ενώ συν τοις άλλοις επιβεβαιώνουν πλήρως το σενάριο περί ετοιμότητας της ΕΚΤ να ρίξει χρήμα στο σύστημα εφόσον πάρει πολιτική κάλυψη για το οποίο γράφαμε πριν δυο μέρες.

Η Καρλσρούη και ο Βάιντμαν

Ποια είναι λοιπόν αυτά τα νέα στοιχεία:

Πρώτον, σαφώς και δεν είναι νέο στοιχείο αλλά μάλλον ένα βήμα πίσω το ότι η ΕΚΤ μπορεί να ξαναρχίσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα – και μάλιστα όχι εδώ και τώρα μέσα στον Αύγουστο. Είναι όμως νέο στοιχείο το ότι αν και όταν γίνουν αυτές οι αγορές θα έχουν επιτέλους το ‘κατάλληλο μέγεθος προκειμένου η ΕΚΤ να πετύχει τους στόχους της’ – δηλαδή την επιβολή ενός ανώτατου πλαφόν στο κόστος δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας. 

Η θέση αυτή αντιπροσωπεύει μια πολύ δραστική αλλαγή έναντι του προηγούμενου προγράμματος αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ που πάντα περιγράφονταν σαν ‘περιορισμένο’ και ουδέποτε σχετιζόταν με κάποιον αυστηρά ορισμένο στόχο προστασίας των κλυδωνιζόμενων κρατών του Νότου ούτως ώστε να μη βρεθούν εκτός αγορών.

Δεύτερον, ο Ντράγκι ανακοίνωσε ότι η ΕΚΤ θα αντιμετωπίσει τις ανησυχίες των επενδυτών για το θέμα του δικού της προνομιακού καθεστώτος έναντι των άλλων κατηγοριών πιστωτών, αν και δεν υπεισήλθε σε περαιτέρω λεπτομέρειες. Το σημείο αυτό και νέο είναι αλλά και ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα γιατί μπορεί να δηλώνει πως η ΕΚΤ είναι πολύ πιο έτοιμη να δεχτεί κούρεμα στους ελληνικούς τίτλους που κατέχει προκειμένου να συμβάλλει στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους – όπως ζητά να γίνει το ΔΝΤ.

Τρίτον, για να αναλάβει ξανά δράση η ΕΚΤ όχι μόνο θα πρέπει η Ιταλία και η Ισπανία να κάνουν προσφυγή στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, αλλά κυρίως τα κράτη του ευρώ να είναι έτοιμα να ενεργοποιήσουν τους δύο ευρωπαϊκούς μηχανισμούς. Στην πραγματικότητα με αυτό τον όρο ο Μάριο Ντράγκι ζητά και φροντίζει να διασφαλίσει πολιτική κάλυψη ενώ δηλώνει παράλληλα ότι θα περιμένει την απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου της Καλσρούης ως προς τη νομιμότητα των ευρωπαϊκών μηχανισμών που θα εκδοθεί στις 12 Σεπτεμβρίου. 

Αν η απόφαση αυτή βγει και είναι θετική, λογικά η γερμανική κυβέρνηση, με βάση τις μέχρι στιγμής δηλώσεις της Αγγέλα Μέρκελ και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 29ης Ιουνίου, θα πρέπει να αφήσει τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και τον κεντρικό τραπεζίτη να προχωρήσουν ελεύθερα σε αγορά ιταλικών και ισπανικών τίτλων.

Τέταρτον, έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε τι ακριβώς είπε ο πρόεδρος της ΕΚΤ μιλώντας για τις αντιδράσεις της Bundesbank. «Είναι σαφές και γνωστό ότι η Bundesbank έχει τις επιφυλάξεις της για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Η ιδέα είναι ότι τώρα έχουμε την καθοδήγηση, η επιτροπή νομισματικής πολιτικής, η επιτροπή κινδύνου, η επιτροπή αγορών θα εργαστούν πάνω στην καθοδήγηση και κατόπιν θα πάρουμε μια τελική απόφαση και θα μετρηθούν οι ψήφοι». Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Ότι από τη στιγμή που θα έχει διασφαλίσει την υπερψήφιση της αλλαγής πολιτικής της ΕΚΤ από όλα τα άλλα μέλη του διοικητικού της συμβουλίου και την έγκριση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου και την συγκατάνευση της Μέρκελ, ο Ντράγκι θα αγνοήσει τη μία και μόνη αρνητική ψήφο της Bundesbank και θα προχωρήσει στη μεγάλη κίνηση.

Η ώρα της αλήθειας για τη Γερμανία και την Ευρωζώνη είναι η 13η Σεπτεμβρίου.

*πηγή: sofokleous10