Ηρθε η ώρα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος

του Φώτη Κοκοτού*

ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ που συζητιέται ο κατώτατος μισθός, γίνεται το ίδιο λάθος: αντί να συζητάμε για το πώς θα έχουν όλοι οι πολίτες σωστή κρατική πρόνοια, συζητάμε για υποχρεώσεις των επιχειρήσεων. Αντί να συζητάμε για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ), συζητάμε το μισθό για τους ανειδίκευτους νέους. Αν θέλουμε ένα σωστό Κράτος Πρόνοιας για όλους, είτε είναι εργαζόμενοι είτε άνεργοι είτε συνταξιούχοι είτε οτιδήποτε, τότε πρέπει να αλλάξουμε την έννοια του κατώτατου μισθού.

Στο μυαλό όλων, ο κατώτατος μισθός είναι μία ασφαλιστική δικλίδα: η υποχρέωση των επιχειρήσεων να πληρώνουν ένα ελάχιστο ποσόν που θα διασφαλίζει τα προς το ζην. Ομως υπεύθυνο για τη διασφάλιση του ελάχιστου επιπέδου ευπρεπούς διαβίωσης είναι το κράτος. 

Οι επιχειρήσεις πληρώνουν ανάλογα με το πόσα εισπράττουν, είτε είναι μαγαζιά των τριών ατόμων είτε αλυσίδες των εκατοντάδων. Αν δεν έχουν κέρδη, τότε δεν γίνονται επενδύσεις και καταστρέφονται θέσεις εργασίας. Κι αν δεν παράγεται εισόδημα για τους πολίτες και φόροι για το κράτος, τότε δεν μπορεί να υπάρξει Κράτος Πρόνοιας.

Το σύστημα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος εφαρμόζεται ήδη σε 23 ευρωπαϊκές χώρες, και -βασικά- συνδέει το επίδομα ανεργίας με το επίδομα εργασίας και τη βασική σύνταξη. 

Στην Ελλάδα έχει μελετηθεί ενδελεχώς από τον οικονομολόγο Μ. Ματσαγγάνη και την ομάδα του στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τα νούμερα βγαίνουν άνετα: το κόστος του ΕΕΕ υπολογίζεται να μην ξεπερνά ούτε το 2% του ΑΕΠ(1), ενώ το κράτος έχει έσοδα 33% του ΑΕΠ(2) από φόρους και εισφορές. 

Κι όμως, η Ελλάδα παραμένει η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπου το ΕΕΕ δεν εφαρμόζεται ούτε καν σε ...
τοπικό επίπεδο.

Για να εφαρμοστεί σωστά το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, μια πρώτη κίνηση θα ήταν να θεσπιστεί κατώτατο ωρομίσθιο αντί του μηνιαίου. 

Ετσι, οι ανειδίκευτοι νέοι θα πάρουν μικρές δουλειές των λίγων ωρών, μαθητικές ή επικουρικές. Θα αρχίσουν να προσφέρουν και να καταρτίζονται. Ετσι, αν το ΕΕΕ για έναν άνεργο είναι, ας πούμε, 400 ευρώ («επίδομα ανεργίας»), το ΕΕΕ του πλήρως εργαζόμενου θα είναι, ας πούμε, 800 ευρώ: όσα βγάλει απ' τη δουλειά, συν το «επίδομα εργασίας». Αμα έχει παιδιά, προφανώς θα είναι περισσότερα. 

Με αυτό το σύστημα, οι φόροι αναδιανέμονται εκεί όπου χρειάζονται: στους πιο αδύναμους. Όχι για μισθούς κομματικών διορισμών και συμβούλων, όπως τώρα.

Όταν το κράτος επιβάλλει στις επιχειρήσεις τους μηνιαίους μισθούς, τότε αναγκάζει εκείνες να δώσουν την ασφάλεια, είτε "βγαίνουν" είτε όχι. 

Έτσι, όμως, επειδή πληρώνουν ήδη και τις ασφαλιστικές εισφορές (29,7 δισ. ευρώ το 2010) 3, περισσότερες από όλους τους άμεσους φόρους (17,5 δισ. ευρώ) 4, οι επιχειρήσεις κλείνουν συνεχώς και η ανεργία αυξάνεται. 

Τα δε έσοδα από τις εισφορές και τους φόρους πάνε στη μαύρη τρύπα των ελλειμμάτων και της σπατάλης. 

Οι δημόσιες υπηρεσίες για τους ασφαλισμένους είναι κακές. Ακόμη χειρότερα, οι άνεργοι είναι ανασφάλιστοι. 

Κι όμως, με τα λεφτά που πληρώνονται, έπρεπε να έχουν όλοι τη βασική περίθαλψη δωρεάν, χωρίς ασφάλιση. Και να καλύπτονται πλήρως απλώς με μια μικρή επικουρική ασφάλιση.

Βασικό εμπόδιο για την εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος είναι οι συντεχνίες και οι συνδικαλιστές: όταν το 2003 προσπάθησε η Βουλή με πρωτοβουλία του Συνασπισμού της Αριστεράς να νομοθετήσει το ΕΕΕ, η ΓΣΕΕ κατάφερε να το μπλοκάρει (βλ. ρεπορτάζ στην «Αυγή», 26-10-2003). Ο λόγος; Καθαρά συντεχνιακός. Θεσπίζοντας το ΕΕΕ, η αγορά εργασίας θα δεχόταν εκατοντάδες χιλιάδες νέους που θα έβρισκαν διάφορες μικρές δουλειές και θα έπαιρναν και συμπλήρωμα από το κράτος. Αυτό θα ήταν ανταγωνιστικό για την πελατεία των συνδικαλιστών. Κι έτσι φρόντισαν να μην περάσει.

Αν, λοιπόν, θέλουμε να δώσουμε προοπτική στους ανέργους και τους νέους, πραγματική ασφάλεια στους ασθενείς και τους συνταξιούχους, τότε πρέπει να αλλάξουμε ριζοσπαστικά το σύστημα. Αυτή είναι η συζήτηση που πρέπει να κάνουμε ως κοινωνία. Ο κατώτατος μισθός είναι ένα προπέτασμα που την αποκρύπτει.

1. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα: δημοσιονομικές και διανεμητικές επιδράσεις, Ομάδα Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ενημερωτικό Δελτίο 3, Νοέ. 2012 www.kritiki.gr/attachments/article/218/PARU_NewsLetter_03_12.pdf

2, 3, 4, Eurostat: Economy and Finance, Laura Wahrig, Φεβ. 2012 epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ΙΤΥ_OFFPUB/KS-SF-12-002/ΕΝ/KS-SF-12-002-ΕΝ.PDF

* Επιχειρηματίας στον τουρισμό και τις κατασκευές, μέλος της Δράσης

* πηγή: Ελευθεροτυπία 3/3/13