Κατασκευάζοντας Αισιοδοξία ή Ποιος δουλεύει Ποιον... (#"αυξήσαμε το πλεόνασμα και τώρα το επιστρέφουμε")

Ο Γιώργος Σταθάκης και ο Χαρίδημος Τσούκας γράφουν για τον πολιτικαντισμό και τις μπαρούφες που ανίκανοι πολιτικοί του κομματικού κράτους διαδίδουν προεκλογικά και ψηφοθηρικά, με την βοήθεια των ΜΜΕ και της τρόικας που σφυρίζει αδιάφορα, για το πλεόνασμα, την βιωσιμότητά του και την έξοδο από την ύφεση ενώ κινούνται σταθερά και οδηγούν την χώρα στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση:

Ο λαός πληροφορείται για το "πρωτογενές πλεόνασμα" και τις αλλαγές που θα φέρει στη ζωή του (εκ της εθνικής κυβερνήσεως)

Περί πλεονάσματος

του Γιώργου Σταθάκη*

Το Μνημόνιο τελειώνει τον Μάιο του 2016. Η τελευταία δόση από τα χρήματα των Ευρωπαίων εταίρων θα δοθεί τον Μάιο του 2014. Στη συνέχεια, υπάρχει δανεισμός μόνο από το ΔΝΤ και τα χρήματα αυτά είναι δεσμευμένα για την αποπληρωμή αποκλειστικά των δανείων του ΔΝΤ. Από τα δημοσιονομικά μέτρα προβλέπεται η εφαρμογή του 75% την περίοδο 2012-13 και των υπόλοιπων την περίοδο 2014-16.

Με βάση το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2014-2020, η Ελλάδα καλείται να πληρώσει περίπου 80 δισ. σε τόκους, 20 δισ. προερχόμενα από ιδιωτικοποιήσεις και 60 δισ. από το πλεόνασμα του προϋπολογισμού, την περίοδο αυτή. Το πλεόνασμα θα έπρεπε να είναι μηδέν για το 2013 και σταδιακά να αυξηθεί στο 4,5% του ΑΕΠ το 2016 ή περίπου 9 δισ. ετησίως και εκεί να παραμείνει μέχρι το 2020. Ακόμα υπάρχει ένα κενό χρηματοδοτικό, της τάξης των 11 δισ., για το 2014-15, που μένει να αποφασιστεί πώς θα καλυφθεί. Η αναθεώρηση του Μεσοπρόθεσμου έχει ορισθεί για τον Μάιο του 2014.

Με βάση τη συμφωνία του Νοεμβρίου του 2011 σχετικά με οτιδήποτε πετυχαίνει πάνω από τον στόχο της σε πλεόνασμα η Ελλάδα, αν θεωρητικώς μία χρονιά πετύχει 6% πλεόνασμα έναντι στόχου 4,5%, τότε μπορεί να ανακυκλώσει το 70% του 1,5% από αυτό για εσωτερικές ανάγκες και το υπόλοιπο να διατίθεται για την πληρωμή του τόκου. Επίσης, η συμφωνία προβλέπει την ελάφρυνση του χρέους, εφόσον επιτευχθεί πλεόνασμα, προκειμένου να βελτιωθούν οι όροι αποπληρωμής του, κάποια δηλαδή επιμήκυνση ή κάποια περαιτέρω μείωση των επιτοκίων.

Η κυβέρνηση από τον Οκτώβριο του 2013 θριαμβολογεί ότι, αντί για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό που είχε την υποχρέωση να επιτύχει, έχει πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο στη συνέχεια αυξάνει κάθε μήνα, αρχικά οριοθετημένο στα 700 εκατομμύρια, στη συνέχεια στα 3 δισ. Τούτου δοθέντος ισχυρίζεται ότι το Μνημόνιο τελείωσε, ότι δεν θα ληφθούν άλλα μέτρα, ότι τα επόμενα χρόνια δεν υπάρχει πρόβλημα δημοσιονομικού κενού και ακόμα ότι το χρηματοδοτικό κενό μπορεί να καλυφθεί με προσφυγή, έστω μερική, στις αγορές. Ταυτόχρονα, προαναγγέλλει τη στροφή σε ανάπτυξη το 2014 και φυσικά αναθέρμανση της οικονομίας με προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, κυρίως από τις ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες, αλλά και άλλες πρωτοβουλίες των ακραίων ιδιωτικοποιήσεων που επιχειρεί.

Πρόκειται αναμφίβολα για το πιο ευφάνταστο success story που θα μπορούσε να διανοηθεί κανείς. Παρακάμπτω το πόσο πραγματικό είναι το πλεόνασμα και τι περιθώρια δημιουργικής λογιστικής ενέχει. 

Το σημαντικό είναι άλλο. Εάν αυτό είναι επιθυμητό. 

Διότι, κατά γενική ομολογία πλέον, για κάθε μία μονάδα του προϋπολογισμού (μείωσης του ελλείμματος ή αύξησης του πλεονάσματος), χρειάζονται πολλαπλάσια μέτρα, καθώς επηρεάζεται η πραγματική οικονομία (ο περίφημος πολλαπλασιαστής είναι 1,8 πλέον μετρημένος). Το οποίο σημαίνει σε απλά ελληνικά ότι η βελτίωση κατά 1 δισ. του προϋπολογισμού προκαλεί διπλάσια απομείωση της οικονομίας. Τα τελευταία 4 χρόνια μειώσαμε το έλλειμμα του προϋπολογισμού κατά 12 μονάδες του ΑΕΠ και προκαλέσαμε συσσωρευτικά ύφεση κατά 28 μονάδες του ΑΕΠ. 

Συνεπώς, καθώς συρρικνώνεται η βάση, η πραγματική οικονομία, εάν θέλουμε να βελτιώσουμε κατά 1 δισ. τον προϋπολογισμό, λαμβάνουμε μέτρα -μείωση δαπανών ή αύξηση εσόδων- πολλαπλάσια του 1 δισ.

Η διακήρυξη ότι "αυξήσαμε το πλεόνασμα και τώρα το επιστρέφουμε" από τη σκοπιά της οικονομικής θεωρίας είναι μια καινοφανής ηλιθιότητα, διότι το όφελος για την οικονομία θα ήταν πολλαπλάσιο εάν δεν είχαμε δημιουργήσει το πλεόνασμα και απλώς δεν είχαμε περικόψει ή απλώς είχαμε από την αρχή αναδιανείμει τις δαπάνες υπέρ όποιου σκοπού θέλαμε. 

Η εγγραφή της καινοφανούς οικονομικής ηλιθιότητας στο Μνημόνιο αποτελεί από μόνη της ποταπή δέσμευση για τη χώρα και η αναπαραγωγή της από την κυβέρνηση υποδηλώνει την έκταση της αλόγιστης συγκάλυψης της ουσίας του μνημονιακού εγχειρήματος στην Ελλάδα.

Τούτου δοθέντος η κυβέρνηση καλείται να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα. Πρέπει να δημιουργήσει πλεόνασμα 9 δισ. μέχρι το 2016, άρα καλείται να λάβει τα επιπρόσθετα μέτρα που αυτό απαιτεί. Υπενθυμίζω ότι το ...
μεγαλύτερο πακέτο μέτρων το 2012 και το 2013 ήταν 11 δισ., συνεπώς όχι μόνο καλείται να λάβει τα μέτρα που αυτό συνεπάγεται, αλλά η δήλωσή της ότι "δεν χρειάζονται νέα μέτρα ή ότι το Μνημόνιο τελείωσε" αποτελεί λογική ανακολουθία. 

Διότι η επιστροφή στην ανάπτυξη, η υπόθεση δηλαδή ότι η οικονομική κατάρρευση φθάνει φέτος προς το τέλος της και μπορεί να αρχίσει να επιστρέφει σε θετικούς ρυθμούς, έστω σιγά-σιγά, δυναμιτίζεται από την ίδια την επίτευξη του πλεονάσματος των 9 δισ. το 2014-2016. 

Κοινώς, το εγχείρημα του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος με τα διαρκή τεράστια πλεονάσματα δεσμευμένα στην αποπληρωμή του χρέους προκαλεί μια διαρκή "παγίδα ύφεσης" για την οικονομία και διαρκή οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση για μεγάλη μερίδα των πολιτών. 

Η επικείμενη αναθεώρηση του μεσοπρόθεσμου τον Μάιο θα αποτελέσει την πραγματική προσγείωση του success story της κυβέρνησης και των μνημονιακών φαντασιώσεων.

*πηγή avgi.gr

Βιώσιμο πλεόνασμα και το τέλος του πολιτικαντισμού

του Χαρίδημου Τσούκα*

Η πρόσφατη συμφωνία της κυβέρνησης με τους δανειστές αντιμετωπίστηκε από τα κόμματα με ξύλινη γλώσσα, ως συνήθως. Οι μεν επιδίδονται στη σωτηριολογία, οι δε στην καταστροφολογία. Το πολιτικό παιχνίδι στη χρεοκοπημένη Ελλάδα συνεχίζει να διεξάγεται με όρους μικρονοϊκής πόλωσης, εκνευριστικής στενομυαλιάς, και τοξικού λόγου. Για τον σκεπτόμενο πολίτη, όμως, είναι χρήσιμο να βλέπει τη μεγάλη εικόνα που οι κομματικοί μηχανισμοί αποκρύπτουν.

Πρώτον, πετύχαμε, έστω και με κάποια λογιστικά τρικ, πρωτογενές πλεόνασμα. Μετά από τέσσερα χρόνια οδυνηρών περικοπών και εξοντωτικής φορολογίας, αλλοίμονο αν δεν το πετυχαίναμε! Το ερώτημα είναι: πώς θα καταστεί βιώσιμο;

Δεύτερο, επιβεβαιώθηκε κι αυτή τη φορά ότι ο χειρισμός της Ελληνικής κρίσης από δανειστές και δανειζόμενο χαρακτηρίζεται από την αγορά πολιτικού χρόνου: αμφότερα μέρη διευθετούν πιεστικά προβλήματα (με δημοσιονομικά οδυνηρό τρόπο για τον δανειζόμενο), ανακοινώνουν δεσμεύσεις, και υπόσχονται να ξαναδούν τα επίμαχα θέματα στο μέλλον. Εν τω μεταξύ, οι πολίτες της δανειζόμενης χώρας υποφέρουν, ενώ οι κυβερνήσεις και των δύο μερών κατασκευάζουν την αισιοδοξία, ελπίζοντας στην εκλογική της εξαργύρωση.

Τρίτο, οι δανειστές δεν μας εμπιστεύονται. Ξέρουν ότι σχεδόν καμία διαρθρωτική αλλαγή δεν θα κάναμε, αν δεν μας την επέβαλλαν. Οι ανάγκες του πελατειακού-κομματικού κράτους ήταν τέτοιες που δεν νοιαστήκαμε ποτέ να έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα, όπως δεν μεριμνήσαμε για τον ουσιώδη εξορθολογισμό της υγείας, του ασφαλιστικού, της εκπαίδευσης, κοκ, όταν έπρεπε. 

Η εξευτελιστική επαιτεία προήλθε από την εγγενή ανικανότητα της χώρας να αυτο-μεταρρυθμίζεται.

Η τρόικα ξέρει καλά ότι οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται, είτε εκτελούνται απρόθυμα, είτε καθυστερούν, είτε δεν υλοποιούνται. Η ρετσινιά του απατεώνα εξακολουθεί να μας συνοδεύει (τα «Greek statistics» δεν θα ξεχαστούν εύκολα). Οι δανειστές ασπάζονται μια οριενταλιστική αντίληψη για τη χώρα, την οποία φροντίζουμε να επιβεβαιώνουμε. Θεωρούν ότι έχουμε ανεύθυνους και λαϊκιστές πολιτικούς, γενικευμένη ανομία, και ένα αναξιόπιστο, μετα-οθωμανικό κράτος που κυριαρχείται από επιμέρους συμφέροντα. Αν παύσουν να μας κηδεμονεύουν, διαβλέπουν ότι θα επανέλθουμε στην πρότερη κατάσταση. Δεν θέλουν να χάσουν τα λεφτά τους, γι αυτό είναι φορτικοί, σχεδόν αποικιοκρατικοί.

Τέταρτο, κάθε συμφωνία με τους δανειστές συνοδεύεται από κυβερνητική αισιοδοξία. Συνέβη το 2012 μετά το PSI, συνέβη πέρυσι με το περίφημο «success story» του κ. Σαμαρά, συμβαίνει και τώρα. Η «αισιοδοξία» διαρκεί όσο η μιντιακή κάλυψή της. Σύντομα επανακάμπτει η αφόρητη πραγματικότητα μιας οικονομικά κατεστραμμένης χώρας. 

Ο οικονομικός κύκλος της εφαρμογής ενός προγράμματος ακραίας λιτότητας δεν συμπίπτει με τον βιωματικό κύκλο των ανθρώπων (την οικονομική-βιοτική εξουθένωση που επέφερε η βελτίωση οικονομικών δεικτών). Η ασυγχρονία των δύο κύκλων παράγει, αναπόφευκτα, πολιτικά αποτελέσματα.

Πέμπτο, όπου δεν παρεμβαίνει η τρόικα κυριαρχούν οι γνωστοί πολιτικοί εθισμοί που επέφεραν τη χρεοκοπία. Τα μεγαλύτερα λιμάνια, τους οργανισμούς ασφάλισης, και σημαντικούς δημόσιους φορείς διοικούν κομματικοί υπάλληλοι, άνθρωποι του «συστήματος», ή κολλητοί των πολιτικών αρχηγών. Νόμοι που επέφεραν τομές ξηλώνονται (π.χ. νόμος Διαμαντοπούλου), σχέδια εκλογίκευσης δημόσιων θεσμών υποσκάπτονται (από πολιτικάντηδες τύπου Αρβανιτόπουλου), ενώ πολιτικοί της συμφοράς (Παπαθανασίου, Παπουτσής, κοκ) διορίζονται σε ιδιαίτερα καλοπληρωμένες δημόσιες θέσεις. 

Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν πρωτοτυπεί: αφορίζει, φοβερίζει, και, φυσικά, υπόσχεται. Στο μέτρο που η χώρα αυτο-κυβερνάται, το κάνει αναπαράγοντας την πολιτική νοοτροπία που την κατέστρεψε.

Πέμπτο, ο διεθνής οικονομικός έλεγχος δεν θα τερματισθεί με την εκπνοή του Μνημονίου. Μπορεί τα ΜΜΕ να στερηθούν το ευπώλητο θέαμα τροϊκανών επισκέψεων στα υπουργεία, αλλά η Ελλάδα θα παραμείνει επί μακρόν υπό την «αυξημένη επιτήρηση» της ΕΕ. 

Όσο ευνοϊκή κι αν είναι η αναμενόμενη ρύθμιση του χρέους, το τίμημα θα είναι η παρατεταμένη πειθαρχία.

Έκτο, οι ρίζες της οικονομικής εξαθλίωσης βρίσκονται στην κυρίαρχη πολιτική νοοτροπία που παρήγαγε τη χρεοκοπία, η οποία οδήγησε στο Μνημόνιο. Το τελευταίο, προϊόν του συσχετισμού ισχύος δανειστών-δανειζόμενου, έχει επανορίσει πλέον τους βιοτικούς όρους των Ελλήνων. 

Για να είναι η χώρα σε θέση να παράγει βιώσιμο πλεόνασμα απαιτείται ένας πρωτοφανής για την ιστορία της πολιτικός-οικονομικός ορθολογισμός. Οι πολιτικάντηδες, όμως, χρονίως εθισμένοι σε παροχές, ασχολούνται με τη διανομή του πλεονάσματος, όχι με τις προϋποθέσεις βιωσιμότητάς του.

Αυτή είναι η πρόκληση της νέας «μεταμνημονιακής» πραγματικότητας: η δημοσιονομική πειθαρχία και η υγιής ανάπτυξη προϋποθέτουν μια νέα δημόσια κουλτούρα και ένα νέου ήθους πολιτικό προσωπικό να την καλλιεργήσει. 

Παραδόξως, το «τέλος του Μνημονίου» (και, άρα, η ανάγκη για βιώσιμα πλεονάσματα) απαιτεί σκληρές ορθολογικές επιλογές, οι οποίες θα σηματοδοτήσουν την αρχή του τέλους του πολιτικαντισμού. Αμήν!

*πηγή htsoukas.blogspot.gr