Κυριακή 3 Αυγούστου 2014

Αποτελέσματα ευρωεκλογών: που οφείλεται η σαφώς εκφρασθείσα δυσαρέσκεια για την σημερινή ΕΕ;

Μια "ένωση σταθερότητας" και για ποιον; 
Το άρθρο που ακολουθεί απαντά: η σαφώς εκφρασθείσα δυσαρέσκεια και η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού οφείλονται στη μονομερή και λανθασμένη διαχείριση της κρίσης έξω από σαφώς κατανοητές και δημοκρατικά νόμιμες διαδικασίες.

Και είναι αποτέλεσμα των "απαρχαιωμένων κύκλων συνόδων κορυφής των ηγετών και των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ", που "δεν συνέβαλαν με τις μεσοβέζικες αποφάσεις τους για να αυξηθεί η εμπιστοσύνη στην ικανότητα επίλυσης των προβλημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης". Εξ αιτίας του επιβεβλημένου από την ισχυρή Γερμανία, στόχου, για "ένωση σταθερότητας" αντί για κανονική δημοσιονομική ένωση με δημοκρατικά νομιμοποιημένες διαδικασίες και έλεγχο της τρόικας από τα ευρωπαϊκά όργανα και το ευρωκοινοβούλιο. Η αποτυχία αυτού του στόχου και του δρόμου της λιτότητας είναι πια φανερή όσο και "το ότι η ζώνη του ευρώ δεν είχε διαλυθεί το 2012, αυτό οφείλεται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με την τολμηρή αλλά λειτουργική δήλωση του Προέδρου της, του Mario Draghi, ότι θα κάνει τα πάντα για να διατηρηθεί η νομισματική ένωση."
Τι πρέπει λοιπόν τώρα να γίνει;

Ας εγκαταλείψουμε επιτέλους τις εικονικές μάχες!

του Δημήτρη Γουμάγια, 
τέως Δημοτικού Συμβούλου Βερολίνου (1999-2011), 
μέλους των Πράσινων της Γερμανίας (Bündnis 90/Die Grünen)*

Μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές οι τομείς που ενδιαφέρουν είναι οι επενδύσεις, η κοινωνική ισορροπία και περισσότερη δημοκρατία

Πολλοί παρατηρητές ισχυρίζονται ότι από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών είναι σε θέση να διακρίνουν μια θεμελιώδη κόπωση των πολιτών σε ότι αφορά την ευρωπαϊκή ιδέα. Η άκρως επιτυχημένη εκστρατεία, σε ορισμένες χώρες, ευρώ-σκεπτικιστικών κομμάτων είναι επομένως, κατά την γνώμη τους, μόνο η εμπροσθοφυλακή από ένα πλατύ μέτωπο που απορρίπτει, δήθεν, μια μεγάλη συγκέντρωση από υπευθυνότητες στην αρμοδιότητα της ΕΕ.
Είναι άραγε αλήθεια αυτό;

Το χταπόδι των Βρυξελλών που διαρκώς διογκώνεται;

Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια έχει υπάρξει, λόγω της κρίσης, στην πραγματικότητα μια αύξηση στις αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.
Αλλά αυτό σχεδιάστηκε πολύ ποικιλόμορφα.

Αυξημένη περιεκτικότητα απέκτησε πχ. το θέμα γύρω από τον κεντρικό έλεγχο των δημοσιονομικών πολιτικών των κρατών μελών με μερική καθοδήγηση και την επιβολή κυρώσεων. Πιο καθαρά διακρίνεται αυτό στα προ-υποθετικά συστήματα αλληλεγγύης της ΕΕ, του EFSF και του ΕSM, που προσφέρουν φρέσκα δάνεια μόνο σε αντάλλαγμα με μέτρα λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Όμως και στο πλαίσιο της νέας δομής της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ (το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο), υπάρχει πρόβλεψη με το αναμορφωμένο Σύμφωνο Σταθερότητας, το Δημοσιονομικό Σύμφωνο και το Σύμφωνο Ευρώ+, για συστάσεις της ΕΕ πάνω σε όλες τις πιθανές πολιτικές των κρατών μελών. Για να εκπληρωθούν οι δημοσιονομικές υποχρεώσεις, τουλάχιστον των μελών του Ευρώ, διατυπώνονται στις Βρυξέλλες όλο και περισσότερες απαιτήσεις να διαμορφωθούν άλλες πολιτικές στους τομείς των οικονομικών, της αγοράς εργασίας, την κοινωνική και μισθολογική πολιτική.

Άρα λοιπόν αληθεύει η άποψη για το "τέρας των Βρυξελλών", το χταπόδι, του οποίου τα πλοκάμια αρπάζουν τις πιο ευαίσθητες περιοχές του κυρίαρχου κράτους;

Μια στιγμή όμως! 

Ποιος ακριβώς έχει κερδίσει σε αρμοδιότητες στην ΕΕ; 
Πρώτον και κύριον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο των Υπουργών και η Ευρώ-ομάδα. Διότι από αυτούς προέρχεται ο νέος ευρωπαϊκός παρεμβατισμός.

Οι εκπρόσωποι των ίδιων των κρατών μελών λοιπόν είναι, που αποφασίζουν για τις επιχορηγήσεις και τα προγράμματα προσαρμογής για τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση, που τελικά αποφασίζουν σχετικά με τις συστάσεις για μεταρρυθμίσεις και κυρώσεις.

Η Επιτροπή εφαρμόζει τις σχετικές αποφάσεις, για παράδειγμα στα πλαίσια των αποστολών της τρόικα, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετέχει τακτικά σε λίγες μόνο διαδικασίες. Στην περίπτωση για το Σύμφωνο Ευρώ+ και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, τα κράτη κατέφυγαν ακόμη και σε εντελώς νέες δομές που έχουν δημιουργηθεί εκτός των ευρωπαϊκών συνθηκών.

Ήδη στις πολυάριθμες Συνεδριάσεις Κορυφής για την κρίση των περασμένων ετών, έγινε σαφές το πόσο διακυβερνητικό είναι το σχήμα της διαχείρισης των κρίσεων μέσα από πραγματικά νεοσύστατες δομές. Εν ολίγοις, η ΕΕ έχει αποκτήσει κατά τη διάρκεια της κρίσης επιπλέον διαχειριστικές υπευθυνότητες κατά κύριο λόγο στον τομέα του ελέγχου του προϋπολογισμού.

Αλλά είναι κυρίως οι κυβερνήσεις των ίδιων των κρατών μελών που ασκούν ή καθοδηγούν αυτές τις αρμοδιότητες, στις θεσμικές τους συναντήσεις στις ...
Βρυξέλλες.

Με τα παραπάνω όμως έχει αποδυναμωθεί αυτό το επιχείρημα της απογοήτευσης, με το οποίο δήθεν οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν στις εκλογές, ενάντια στην υπερβολική Ευρωπαϊκή παρέμβαση σε τομείς και δραστηριότητες του κυρίαρχου κράτους.

Πολύ περισσότερο αρχίζει να διακρίνεται μια άλλη ερώτηση:
Δηλαδή, αν η σαφώς εκφρασθείσα δυσαρέσκεια να οφείλεται στη μονομερή και λανθασμένη διαχείριση της κρίσης έξω από σαφώς κατανοητές και δημοκρατικά νόμιμες διαδικασίες. 

Το παραμύθι των κυβερνήσεων που σώζουν

Και εδώ είναι, από καιρό, προφανές ότι κάτι δεν πάει καλά. Ούτε αλλάζει κάτι σε αυτό με το ότι επαναλαμβάνεται, σαν μάντρα, η αφήγηση: ότι από διορατική κυβερνητική δράση έχει ξεπεραστεί τόσο και όσο καλά η κρίση.
Τελικά οι ψηφοφόροι δεν είναι ηλίθιοι.

Οι κυβερνήσεις, σε καμία περίπτωση, δεν είναι πάντα στα καλύτερα χέρια. Το ότι η ζώνη του ευρώ δεν είχε διαλυθεί το 2012, αυτό οφείλεται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με την τολμηρή αλλά λειτουργική δήλωση του Προέδρου της, του Mario Draghi, ότι θα κάνει τα πάντα για να διατηρηθεί η νομισματική ένωση.

Η με αυτόν τον τρόπο εμφάνιση και επικράτηση της σταθεροποίησης των χρηματοπιστωτικών αγορών, αποτυπωμένη στις μειώσεις των επιτοκίων στα ασφάλιστρα και τα κρατικά ομόλογα των χωρών της κρίσης, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεν ήταν, σε καμιά περίπτωση, δυνατό να το πετύχουν αυτό.

Όχι επειδή δεν θα μπορούσαν αλλά επειδή ορισμένα κράτη μέλη, σταθερά και με επιτυχία, αρνήθηκαν οποιαδήποτε μορφή μιας κοινοτικής εγγύησης για την ύπαρξη του ευρώ. Κατά προτίμηση η Άγγελα Μέρκελ έπαιρνε τις συναδέλφους και τους συναδέλφους της, με την υποστήριξη της Ολλανδίας, Αυστρίας, Φινλανδίας και ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μαζί της στο μονοπάτι της λιτότητας, τον έλεγχο του προϋπολογισμού και τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα του ανταγωνισμού. Όταν δεν γινόταν πλέον να συνεχισθεί αυτό ή για να αγορασθεί χρόνος, γινόταν αποδεκτές παρακάμψεις άμεσης χρηματοδοτικής βοήθειας.

Την ίδια στιγμή όμως, ο στόχος ήταν σαφής: μια ΄΄ένωση σταθερότητας΄΄, με κανένα τρόπο όμως μια δημοσιονομική ένωση με στοιχεία της κοινής ευθύνης. Αυτή η πορεία των κρατών μελών μπορεί να χαρακτηριστεί, από την σημερινή οπτική γωνία, ως αποτυχία και μόνο επειδή η άλλη πλευρά της ιδέας, για έξοδο από την κρίση μέσω της λιτότητας, αντικατοπτρίζεται σήμερα σε όλη την Ευρώπη.

Στις χώρες της κρίσης επήλθαν χαμηλότερα ποσοστά επενδύσεων, υψηλή ανεργία και συγχρόνως απουσία ανάπτυξης και αύξηση της φτώχειας. Στα σχετικά πλούσια κράτη η κακοδιαχείριση οδήγησε σε μια μίνι-ανάπτυξη η οποία παραμένει, λόγο των προβλημάτων του νότου, κατά πολύ πίσω των δυνατοτήτων τους.
Την ίδια στιγμή ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού χτυπά το σύνολο της ζώνης του ευρώ και το νέο κοινωνικό-οικονομικό χάσμα Βορρά-Νότου οδηγεί σε πολιτικές διαφωνίες.

Με τη στρατηγική Ευρώπη 2020, το ποσοστό απασχόλησης θα πρέπει να αυξηθεί έως το 2020 στο 75 τοις εκατό και ο αριθμός των ατόμων που απειλούνται από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό θα πρέπει να μειωθεί κατά 20 εκατομμύρια.
Στο ημίχρονο η ΕΕ βρίσκεται σε στασιμότητα και με ένα ποσοστό 68 τοις εκατό, στην απασχόληση, στο ίδιο επίπεδο με το 2010.
Σε σύγκριση με το 2009, σχεδόν δέκα εκατομμύρια άνθρωποι επιπλέον βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας το 2012.

Επιπλέον, οι απαρχαιωμένοι κύκλοι συνόδων κορυφής των ηγετών και των υπουργών Οικονομικών της, δεν συνέβαλαν με τις μεσοβέζικες αποφάσεις τους για να αυξηθεί η εμπιστοσύνη στην ικανότητα επίλυσης των προβλημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η υποτίμηση του δημοσιονομικά πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος μέσω των προγραμμάτων μείωσης, οι δευτερογενείς επιδράσεις από την κρίση αναχρηματοδότησης λόγω της αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα και οι λανθασμένες ιδέες για μια ΄΄μόχλευση΄΄ των ταμείων διάσωσης, έχουν βαθύνει την κρίση και την έκαναν μόνιμο σύντροφο της ευρωπαϊκής πολιτικής.

Προειδοποιητική βολή στους αρχηγούς των κυβερνήσεων

Όλα αυτά δεν έχουν περάσει απαρατήρητα από τους πολίτες. Ως εκ τούτου έχουν δείξει την κίτρινη κάρτα στους κυβερνώντες με τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών εκλογών. Δεν είναι η γενική έγκριση ή η απόρριψη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος και η συγκέντρωση από υπευθυνότητες και αρμοδιότητες της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου οι κινητήριες δυνάμεις επιλογής τους.

Όχι, το αποτέλεσμα είναι μια προειδοποιητική βολή προς τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων ώστε να δείξουν μια σαφή πορεία εξόδου από την κρίση, η οποία δεν παράγει συνεχώς αρνητικές συνέπειες και να νομιμοποιήσουν καλύτερα τις αποφάσεις τους για νέες μεθόδους και εργαλεία.

Κάτω από αυτήν την συγκυρία μπορούν να διατυπωθούν για τα τρία θεσμικά όργανα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Επιτροπή και το Κοινοβούλιο τα επείγοντα καθήκοντα για αυτή τη νέα νομοθετική περίοδο:

Η κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο από την πλευρά της προσφοράς με προγράμματα λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, αλλά και από την πλευρά της ζήτησης μέσω των επενδύσεων και της αναπτυξιακής πολιτικής.

Η ανορθόδοξη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όπως και η Τραπεζική Ένωση δεν θα είναι σε θέση να επιλύσουν την ασθενική ανάπτυξη της ηπείρου, την υψηλή ανεργία της και να αντιμετωπίσουν την απειλή μιας κοινωνικό-οικονομικής απόκλισης. Για μια νέα πολιτική προσέγγιση που αναχαιτίζει των αποπληθωρισμό και μειώνει τις κοινωνικές αναταραχές των τελευταίων ετών, ακόμα και του πρόσφατα αναθεωρημένου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, πρέπει να μελετηθούν ξανά και να μετριαστούν τα κριτήριά τους.

Στο υπάρχον δίκτυο της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης θα πρέπει αντί αυτού να προστεθούν νέα στοιχεία. Γιατί να μην προστεθούν οι κρατικές αναλογίες των επενδύσεων και των κοινωνικών δαπανών ως ναύλου ή δείκτη προόδου στις αγωγές κατά των μακροοικονομικών ανισορροπιών;

Ή να περιλαμβάνουν το μαγικό τετράγωνο (σταθερότητα τιμών, υψηλή απασχόληση, ισορροπία συναλλαγών, επαρκής ανάπτυξη) των στόχων της οικονομικής πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο;
Πρόκειται για μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ των υπαρχόντων κριτηρίων του προϋπολογισμού με την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή.

Πρέπει επίσης να παραδεχθούμε φυσικά το γεγονός ότι μια δημοσιονομική ένωση είναι αναπόφευκτη, αν δεν θέλουμε να μείνει η νομισματική ένωση σε μια μόνιμη κατάσταση κρίσης.

Όμως, αυτό το βήμα ολοκλήρωσης της εμβάθυνσης μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με την κατάλληλη δημοκρατική νομιμοποίηση.

Αλλά προτού να ανοίξουμε αμέσως το κουτί των τροποποιήσεων της σύμβασης:

Κανείς δεν εμποδίζει τις κυβερνήσεις να εισάγουν τις διακυβερνητικές τους συμφωνίες στο κοινοτικό δίκαιο, να συνδέσουν τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, να υποβάλουν τις αποστολές της Τρόικας σε κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Οι επί του παρόντος συζητήσεις για θέματα προσωπικού στις Ευρωπαϊκές ηγετικές θέσεις είναι μια εικονική παραπλανητική μάχη.

Πολύ πιο κρίσιμα είναι το περιεχόμενο των βημάτων που θα πρέπει η Ευρώπη να κάνει πολιτικά για τα επόμενα πέντε χρόνια και η δημοκρατική νομιμότητά τους.

Σε μια δια-οργανική συμφωνία, όχι μόνο μεταξύ της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου αλλά και με το Συμβούλιο, θα ήταν δυνατόν οι προειδοποιήσεις των ψηφοφόρων να μεταφραστούν σε μια άλλη πολιτική για την Ευρώπη.


*Δημήτρης Γουμάγιας, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός - Πολυτεχνείο Βερολίνου, τέως Δημοτικός Σύμβουλος (1999-2011), μέλος των Πράσινων της Γερμανίας (Bündnis 90/Die Grünen)

Βερολίνο, Ιούλης 2014

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU