Περί "αριστείας" και άλλων φληναφημάτων

"καὶ  ὄνομα μὲν διὰ τὸ μὴ ἐς ὀλίγους ἀλλ' ἐς πλείονας οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται"


του Βασίλη Παππά, εκπαιδευτικού

Στη συνάντηση των ανησυχούντων για τα περί παιδείας τεκταινόμενα, ας σχολιάσουμε την τοποθέτηση ενός από τους τώρα ανησυχούντες , και επί μνημονίων μακαρίως κοιμωμένου.  

«Μας λένε ότι τα Πρότυπα – Πειραματικά σχολεία πρέπει να καταργηθούν ως ενιαίος θεσμός, και ότι η συνύπαρξη αριστείας και πειραματισμού είναι αντιεπιστημονική και αδύνατη. Το δίκτυο των ΠΠΣ δεν σχεδιάστηκε για να κλειστεί αυτάρεσκα στον εαυτό του αλλά για να λειτουργήσει ως ατμομηχανή της δημόσιας εκπαίδευσης. Ως ενεργό αντιπαράδειγμα στο υπαρκτό σχολείο της ευκολίας και της ραστώνης. Η κυβέρνηση, με τις ρυθμίσεις που προωθεί, ουσιαστικά κατεδαφίζει μια πετυχημένη εκπαιδευτική οντότητα, με ζωή 3,5 ετών και μεγάλη απήχηση στην κοινωνία.»

Ας μας απαντήσουν με τη γλώσσα των αριθμών πως λειτούργησε ως ατμομηχανή αυτά τα 3,5 χρόνια. Ποια η ώσμωση ιδεών, προτάσεων, διδακτικών παρεμβάσεων στα διπλανά σχολεία, στα σχολεία που τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, βίωναν τον κοινωνικό αποκλεισμό;  Υλοποίησαν καινοτόμες διδακτικές πρακτικές στα σχολεία αυτά; Δημιούργησαν κάποιο πρόγραμμα ενσωμάτωσης των «ρομά», κάποιο πρόγραμμα ενσωμάτωσης παιδιών μεταναστών, κάποιο πρόγραμμα διδασκαλίας στους μουσουλμανόπαιδες της Θράκης και δεν το γνωρίζουμε;

«Ένα δίκτυο 60 καλών δημοσίων σχολείων, τα κολλέγια των φτωχών, συνδεδεμένων οργανικά με τα πανεπιστήμια, με 1150 αξιολογημένους εκπαιδευτικούς με υψηλά μορφωτικά προσόντα, με 12 χιλιάδες μαθητές που απολαμβάνουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, που θα τις ζήλευαν και τα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία».

Δηλαδή από τις χιλιάδες των εκπαιδευτικών μόνον αυτοί οι 1150 έχουν υψηλά μορφωτικά προσόντα και μόνον αυτοί είναι κοινωνοί των υψηλών εκπαιδευτικών υπηρεσιών; Ενδεικτικά οι δάσκαλοι του 132 δημοτικού σχολείου, του σχολείου των μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας, οι δάσκαλοι του Μουσικού σχολείου της Παλλήνης, του Μουσικού σχολείου του Βόλου, του ΕΠΑΛ Ηρακλείου που κατασκεύασαν υβριδικό αυτοκίνητο και τόσοι άλλοι δεν έχουν υψηλά προσόντα; Δεν ξέφυγαν από την πεπατημένη; Δεν δημιούργησαν λέσχες φιλαναγνωσίας; Δεν δημιούργησαν θεατρικές και κινηματογραφικές ομάδες που αρίστευσαν; Ομάδες Φυσικών επιστημών που έφεραν μετάλλια;

«Μας λένε ότι η τράπεζα θεμάτων πρέπει να καταργηθεί, γιατί τυποποποιεί τη γνώση, γιατί στέλνει τα παιδιά στα φροντιστήρια και περιορίζοντας τις ευκαιρίες των κοινωνικά αδύναμων, λειτουργεί ως μηχανισμός αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων.

Τους απαντάμε ότι αυτή η ανατροπή οδηγεί στην κατάργηση ενός στοιχειωδώς απαραίτητου μηχανισμού εποπτείας της προσφερόμενης γνώσης σ’ όλα τα σχολεία της επικράτειας και ακυρώνει την επιδίωξη ουσιαστικής μετατόπισης του ενδιαφέροντος των μαθητών στα σχολικά τεκταινόμενα και τις προσφερόμενες γνώσεις εντός των δημόσιων λυκείων».

Ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει. ΄Εχουν οι θιασώτες της τράπεζας θεμάτων στοιχεία που να τεκμηριώνουν  τον ισχυρισμό αυτό; Εμπειρικές έρευνες τουλάχιστον στην επαρχία δείχνουν ότι τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της τράπεζας, τα φροντιστήρια δούλευαν από τις έξι το πρωΐ για να «βγάλουν την ύλη». Τα θέματα, ανταποκρίνονται στη διδακτέα ύλη; Σε εκπαιδευτικά blogs έχουν αναρτηθεί πλείστες όσες παρατηρήσεις για τα θέματα στα αντίστοιχα γνωστικά αντικείμενα. Οι των προτύπων – πειραματικών δεν έχουν άποψη για τα θέματα; Όλα τα βρήκαν τέλεια; ΄Η Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει και κάθε κριτική επί των θεμάτων ουσιαστικά θα υπονόμευε το δικό τους έργο στην τράπεζα θεμάτων; Και το ουσιαστικότερο. Επειδή η πολιτεία (διευθυντές, σχολικοί σύμβουλοι) δεν μπορεί να ελέγξει το παραγόμενο εκπαιδευτικό έργο, αυτό το κάνουμε στον αδύνατο κρίκο της αλυσίδας, στους μαθητές. Και όποιος αντέξει!

«Η κατάργηση της τράπεζας συμβάλλει στη διατήρηση της προσχηματικότητας και του πανθομολογούμενου ατελέσφορου της σχολικής πράξης στο Λύκειο, διατηρώντας αυτό που ήδη ισχύει, ότι δηλαδή το πραγματικό εκπαιδευτικό έργο δεν παίζεται στις σχολικές τάξεις αλλά εκτός αυτών, στα φροντιστήρια και στα ιδιαίτερα μαθήματα. Αλήθεια ποιος κοινωνικά αδύναμος έχει να ωφεληθεί απ’ αυτό»;

Εδώ παύουμε να είμαστε ευγενείς! Οποία ανοησία. Αλήθεια το πραγματικό εκπαιδευτικό έργο παίζεται στα φροντιστήρια; Μάλλον ο συντάκτης έχει «τρικυμία εν κρανίω». Αυτό που παίζεται μονίμως στην ελληνική κοινωνία είναι ο διαγωνισμός πρόσβασης στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας, με απούσα τη γνώση. Διότι αν ήταν παρούσα έστω και στα φροντιστήρια, δεν θα εγκατέλειπε (προφανώς και για άλλους λόγους), τουλάχιστον το ένα τέταρτο των φοιτητών τις σπουδές του.

«Μας λένε ότι η βάση του 9,5 για την προαγωγή των μαθητών του Λυκείου πρέπει να επιστρέψει, γιατί οι προϋποθέσεις προαγωγής που προέβλεπε η νομοθεσία για το Νέο Λύκειο πλήττουν επίσης τους κοινωνικά αδύναμους, ενισχύοντας τη σχολική διαρροή.

Τους απαντάμε ότι η θεσμοθέτηση του «δικαιώματος» στην αμάθεια δεν συμβάλλει στην προστασία των κοινωνικά αδύναμων ούτε αποτελεί ασπίδα κοινωνικής προστασίας από τις ανισότητες… Ούτως ή άλλως αυτοί που έχουν τον τρόπο τους θα βρουν την άκρη. Οι άλλοι, και δυστυχώς είναι οι πολλοί, θα μείνουν έξω από τις προκλήσεις της εποχής για να γεμίζουν τις πλατείες των αγανακτισμένων και να πιστεύουν στους ψεκασμούς».

Η ένδεια των επιχειρημάτων η οποία από το 9,5 καταλήγει στους ψεκασμένους είναι άνευ σχολιασμού. Αλλά υπάρχει η πρόκληση. Αφού στα σχολεία της αριστείας όλα βαίνουν καλώς και οι μαθητές αναφωνούν κάθε μέρα ύμνους για τον πολυχρονεμένο ηγέτη που τα θεσμοθέτησε, γιατί δεν καταργούν τις απουσίες; Οι τόσο συνειδητοποιημένοι μαθητές, που οφείλεται στον τρόπο δουλειάς αυτών και μόνο των εκπαιδευτικών δεν έχουν ανάγκη το φόβητρο των απουσιών. Ας τις καταργήσουν!

«Μας λένε ότι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών μονάδων και των εκπαιδευτικών πρέπει να καταργηθεί, γιατί είναι τιμωρητική, γιατί ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό, γιατί οδηγεί στη διαφοροποίηση τις σχολικές μονάδες.

Τους απαντάμε ότι η αξιολόγηση δομών, ανθρώπων και πρακτικών είναι το οξυγόνο των εκπαιδευτικών συστημάτων, το εργαλείο για την ανάπτυξη της δυναμικής τους και της προσαρμογής τους στις ανάγκες και της εποχής…Η απουσία αξιολογικών συστημάτων υποκαταστάθηκε από τον κομματικές διαμεσολαβήσεις, τις πελατειακές σχέσεις και τα δίκτυα των κολλητών. Παγίωσε τη στασιμότητα, επέτρεψε τη δημοσιουπαλληλική αφασία, ενώ συνέβαλε αποφασιστικά στην κατίσχυση μιας επαγγελματικής νοοτροπίας με κύριο περιεχόμενο την πεποίθηση ότι η εκπαίδευση δεν είναι για την κοινωνία αλλά για τους εκπαιδευτικούς».

Για την οικονομία της συζήτησης ας δεχθούμε πολλές από τις επισημάνσεις για τις παθογένειες του εκπαιδευτικού προσωπικού, ως αληθείς και ως έναν βαθμό είναι αληθείς. Αλλά σταματούν εδώ. Δεν μας λένε πως ο εκπαιδευτικός που έχει υποστεί το “burn out”, θα ξαναμπεί στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ποιο το είδος επιμόρφωσης και που θα πραγματοποιηθεί. Είναι υποχρέωση της πολιτείας να επιμορφώνει ή καθήκον του εκπαιδευτικού; Ποιος θα αναλάβει το ρόλο αυτό. Οι «υμέτεροι» με τα πολλά προσόντα, οι οποίοι οι ίδιοι και οι ίδιοι/ίδιες αναλάμβαναν τα ευρωπαϊκά κονδύλια «επιμορφώνοντας»; Ποιος αποτίμησε τις επιμορφώσεις των ΠΕΚ; Των πολλαπλασιαστών επί Αρσένη; Των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων στο Γυμνάσιο; Τα πολυκλαδικά σχολεία; Κανείς. Αλλά στις αντίστοιχες επιμορφώσεις υπάρχει μια κανονικότητα προσώπων η οποία ξενίζει!

«Μας λένε ότι το νέο σύστημα επιλογής διευθυντών των σχολικών μονάδων από τους συλλόγους των διδασκόντων και των διευθύνσεων εκπαίδευσης από τους διευθυντές των σχολείων θα εγκαταστήσει τη δημοκρατία στο σχολείο και στη συγκρότηση της διοικητικής ιεραρχίας, θα συμβάλει στην επιλογή των καταλληλότερων και θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των εκπαιδευτικών προς τα στελέχη εκπαίδευσης.

Τους απαντάμε ότι το ζητούμενο στη συγκρότηση των συστημάτων διοίκησης πουθενά στον κόσμο δεν είναι η δημοκρατία αλλά η επάρκεια και η αποτελεσματικότητα, οι οποίες αναζητούνται στη βάσει σαφών, στοχευμένων και διαυγών κριτηρίων».

Εδώ ο συντάκτης τελικά εκτραχύνεται. Οπαδός φαίνεται, της πεφωτισμένης δεσποτείας, καλεί τον ηγεμόνα να θέσει στόχους και διαυγή κριτήρια, ακόμη και αν είναι αντιδημοκρατικά, προς όφελος της «αριστείας». Αν και δεν είμαι ειδικός, οφείλει να μελετήσει το εδάφιο  «καὶ  ὄνομα μὲν διὰ τὸ μὴ ἐς ὀλίγους ἀλλ' ἐς πλείονας οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται». Άς ψάξει να το βρει!   

«Ο πρωθυπουργός στην πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή είπε  ότι οι επιλογές στην παιδεία δεν είναι ιδεολογικά ουδέτερες, έχουν σαφές ιδεολογικό περιεχόμενο. Η στοχοποίηση των θυλάκων αριστείας, αξιοκρατίας και αξιολόγησης στο εκπαιδευτικό σύστημα, με τις πρώτες κινήσεις της ηγεσίας Μπαλτά – Κουράκη, υλοποιούν ουσιαστικά το περιεχόμενο της πρωθυπουργικής επισήμανσης στο όνομα μιας ιδεοληψίας που χάνεται βαθειά στους σκοτεινούς λαβυρίνθους του αριστερού ασυνειδήτου».

Ο συντάκτης του κειμένου επικαλείται μετά τον Φουκουγιάμα (1989) το τέλος της ιστορίας. Το τέλος της πάλης των τάξεων. Το τέλος των κοινωνικών ανισοτήτων. Προφανώς όχι γιατί δεν υπάρχουν, αλλά γιατί κάνει ότι δεν τις βλέπει. Πιστεύει και αυτός όπως οι άρχοντες της Γένουας , που έβλεπαν πλησιέστερα τα καράβια, ότι ήταν φανταστικά, γιατί νόμιζαν ότι τα είχε σχεδιάσει ο ίδιος ο Γαλιλαίος στους φακούς του τηλεσκοπίου .

Βασίλης Παππάς – Πρωτοβουλία Εκπαιδευτικών Τρικάλων