Μπροστά στις συμπληγάδες πέτρες: Η 4μηνη διαπραγματευτική Οδύσσεια και η Μεγάλη Απόφαση

video από την τελευταία πράξη της Οδύσσειας

Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν είμαστε προετοιμασμένοι για ένα grexit. Ούτε οι άλλοι. 

Στην διαπραγμάτευση αλλά και το δημοψήφισμα και οι μεν και οι δε υπονοούσαν ότι ήταν/ήμασταν έτοιμοι - αλλά σχέδιο δεν υπάρχει και από τις δυο πλευρές. Κοινή παραδοχή είναι ότι τα νερά είναι αχαρτογράφητα και πολιτικό προσωπικό και οικονομολόγοι αδυνατούν να περιγράψουν το "μετά". Έτσι "μένουμε Ευρώπη" λέγοντας "Όχι στην πρόταση των θεσμών" και αναζητώντας μια πιο ισορροπημένη συμφωνία μέσα σε μια ανισόρροπη ΕΕ. Να "δώσουμε" δλδ για να αποφύγουμε το ανεξέλεγκτο grexit και να "πάρουμε" για να αποφύγουν το ανεξέλεγκτο grexit. 

Η ανισόρροπη Ευρώπη

Σε μια ανομοιογενή οικονομική ένωση χωρίς πολιτική ενοποίηση, κερδίζει ο πιο δυνατός οικονομικά. Οι μικροί δεσμεύονται από το κοινό νόμισμα χάνοντας τις αυτονομίες οικονομικής πολιτικής που έχουν και οι μικρότερες χώρες του πλανήτη: υποτίμηση ή κοπή νομίσματος, προστατευτισμό στις εισαγωγές εξαγωγές κλπ κλπ Οι μεγάλοι χρησιμοποιούν την αδυναμία των μικρών δανείζοντάς τους και χρησιμοποιώντας τους ως αποικία χρέους όπου αποκτούν με νεοαποικιακό τρόπο έναντι του χρέους ό,τι αξίζει... πχ σε δανείζω, μου πουλάς τα αεροδρόμια και την διαχείριση του τουρισμού σου.

Αυτά υποτίθεται δεν θα συνέβαιναν σε μια πολιτική ένωση. Δεν θα εκβίαζε ή θα αποικιοκρατούσε τις περιφέρειές της ή τις φτωχότερες περιοχές της. Όμως συμβαίνει. Όποιος προσχωρεί στο ευρώ βρίσκεται παγιδευμένος στην ανισόρροπη κατάσταση όπου οι κοινοί κανόνες ευνοούν τον ισχυρό απέναντι στον αδύναμο. 

Η ελληνική διαπραγμάτευση

Η πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα έγινε μετά την τελεσίδικη διαπίστωση από κάθε πλευρά της αποτυχίας των προγραμμάτων διάσωσης - επειδή αντίστοιχα με την κατάσταση στην ευρωζώνη ήταν και αυτά ανισόρροπα: έβαζαν την λιτότητα ως φάρμακο στην φτώχεια...

Είχε μπροστά της μια σειρά καθήκοντα: 

• να αποδομήσει τους ισχυρισμούς ότι η ολοκλήρωση των μνημονίων έβγαζε τις χώρες από την κρίση και το πρόβλημα στην Ελλάδα ήταν η ...μη εφαρμογή τους
• να δείξει με στοιχεία την ανθρωπιστική κρίση που προκάλεσαν τα μνημόνια
• να επιβάλλει διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις και δημοκρατική νομιμοποίηση στις διαδικασίες
• να αποδείξει ότι πίσω από την λέξη "μεταρρυθμίσεις" κρύβονται συχνά απορρυθμίσεις, επιβολή ανισοτήτων, δογματικές εμμονές και ιδεολογικές σκοπιμότητες των συντηρητικών νεοφιλελεύθερων ευρωπαϊκών ελίτ και όχι χρήσιμες διαρθρωτικές αλλαγές
• να προτείνει μέτρα που θα χρησιμοποιούν την κοινοτική αλληλεγγύη για παραγωγική ανασυγκρότηση που θα αξιοποιεί τις ενδογενείς δυνατότητες και παραδόσεις  - απέναντι σε μέτρα καταστροφικά για τον παραγωγικό ιστό της χώρας
• τέλος, να πείσει για την κρίσιμη για όλα αναδιάρθρωση του χρέους αποδομώντας την γερμανική προπαγανδιστική κατασκευή περί της βιωσιμότητάς του

Και μαζί με τα παραπάνω να αποκαλύψει τι τρέχει στην ανισόρροπη Ευρώπη του -πρώην ή δήθεν πλέον- γαλλογερμανικού άξονα και τι πρέπει να αλλάξει - και ποιες αποφάσεις πρέπει να πάρουν οι γερμανοί για να επιτρέψουν στην ήπειρο να επιστρέψει στην ανάπτυξη.

Η εκλογική εντολή στην νέα κυβέρνηση ήταν "όχι άλλα μνημόνια, όχι έξοδος από την ευρωζώνη". Η απάντηση των θεσμών που δόθηκε στην αρχή υπαινικτικά και στο τέλος τελεσιγραφικά ήταν "ευρωζώνη σημαίνει λιτότητα και μνημόνια" - όσο τουλάχιστον οι γερμανοί είναι κυρίαρχοι και ελέγχουν πολιτικά πολλές χώρες και κατέχουν την πλειοψηφία στο eurogroup.

Το chikens game παίχτηκε μέχρι το τέλος. Ακόμη και με διαστροφή του δημοψηφιασματικού ερωτήματος σε "ΝΑΙ ή ΟΧΙ στο ευρώ". Το αποτέλεσμα έδειξε ότι οι έλληνες πολίτες ενσυνείδητα πήραν το ρίσκο - ακόμη και αν η ευρωζώνη καταλάβαινε έτσι το Όχι, ψήφισαν Όχι!
Η απάντηση ήταν η οριστικοποίηση του τελεσιγράφου: σύνοδος κορυφής των 28 για grexit. Των 28 που δεν έχουν το ανάστημα να υπερασπίσουν το ελληνικό δίκαιο, όχι τόσο γιατί θα κληθούν να συνεισφέρουν με λίγα δις που δεν έχουν στην ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας (που για πέντε χρόνια πληρώνει ενώ δεν έχει δεκάδες δις για την διάσωση των τραπεζών της) αλλά γιατί ελλείψει ευρωπαϊκής αλληλεγγύης δεν ρισκάρουν να τα σπάσουν με τον ισχυρό παίκτη που κατά τύχη είναι και ιδεολογικά συγγενής τους.

Αυτές είναι οι συμπληγάδες της διαπραγμάτευσης και η Μεγάλη Απόφαση. Ενώ όλοι οι παραπάνω στόχοι της πολιτικής αλλαγής επετεύχθησαν, οι συμμαχίες δεν επαρκούν για την ανατροπή: οι γερμανοί πχ αναγνώρισαν ακόμη και την μη βιωσιμότητα του χρέους αλλά ως ο νταής της Ευρώπης, γιατί περί αυτού πρόκειται όπως πλέον έχουν καταλάβει όλοι, αρνούνται την αναδιάρθρωσή του! 

Οι δυνάμεις της λογικής στην ΕΕ, ανήμπορες και υποταγμένες απέναντι στον παραλογισμό των γερμανών, το μόνο που δύνανται να κάνουν είναι να βάλουν, καλύτερα ψελλίσουν ένα βέτο σε ένα ενδεχόμενο grexit, χωρίς να εγγυώνται καν ότι δεν θα το αναιρέσουν στο τέλος...

Η Μεγάλη Απόφαση

Δυστυχώς το Όχι στο δημοψήφισμα δεν συνοδεύεται και από ένα σχέδιο Β σε περίπτωση που η ΕΕ δεν το σεβαστεί. Εκεί είμαστε τώρα. Η κυβέρνηση καλείται να λύσει τον γόρδιο δεσμό - να εφαρμόσει το πρόγραμμά της για παραγωγική ανασυγκρότηση αποδεχόμενη ένα light μνημόνιο - να προτατεύσει τους εντολείς της από τις συνέπειες της λιτότητας αποδεχόμενη και αυτή πολλά υφεσιακά μέτρα - να επιτύχει δεσμεύσεις για την αναδιάρθωση του χρέους αποδεχόμενη παράλληλα μέτρα που το διογκώνουν...
Μπορεί να υπάρξει ισορροπημένη λύση σε μια ανισόρροπη κατάσταση;
Μπορεί να υπάρξει προωθητική συμφωνία σε μια διαλυμένη από την λιτότητα Ευρώπη χωρίς αλληλεγγύη ούτε καν στο μεταναστευτικό;
Προφανώς όχι. Και αυτόματα αναδύεται το ερώτημα: αφού η Ευρώπη, δεν είχε τα αντανακλαστικά να αλλάξει κατεύθυνση με την ευκαιρία που τις έδινε το δράμα του ελληνικού λαού που αποκάλυψε και το κρυφό δράμα των άλλων μνημονιασμένων ή λιτοτητο-χτυπημένων ευρωπαϊκών λαών, ποιο είναι το νόημα της παραμονής στην ευρωζώνη;;

Ίσως απλά χρειαζόμαστε χρόνο για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα - και προετοιμασία.
Η Μεγάλη Απόφαση πάντως δεν μπορεί να είναι η υποταγή στον παραλογισμό και η παραίτηση από την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Δανεική την έχουμε από τους επόμενους/ες και κληρονομιά από τους προηγούμενους/ες. Και χωρίς Σχέδιο δεν υπάρχει και Μεγάλη Απόφαση.

Γιώργος Παπασπυρόπουλος