Ο κακοφορμισμένος εθνικισμός

"Η ελληνική κοινωνία δεν πρόκειται να βγει από την κρίση ασχέτως οικονομικών παραμέτρων- αν δεν καταφέρει να ξεπεράσει τα εθνικιστικά της σύνδρομα. Και σ΄ αυτό το έργο είναι μεγάλη η ευθύνη ενός πνευματικού κόσμου, ο οποίος, κάτι δεκαετίες τώρα, έχει καλλιεργήσει την πολιτισμική υποταγή της ελληνικής κοινωνίας στην ψυχοπαθολογία της «ιδιαιτερότητας» ελληνορθόδοξης ή κομμουνιστικής δεν έχει σημασία, πάντως φοβικής και έτοιμης να εξεγερθεί μπροστά σε όποια πραγματικότητα απειλεί τις αγκυλώσεις της."

του Τάκη Θεοδωρόπουλου*

Είναι απορίας άξιον πώς η μέχρι πρότινος λαλίστατη ελληνορθόδοξη Εκκλησία, τους τελευταίους μήνες έχει περιπέσει σε ένα είδος περιπαθούς σιωπής. Oι επί παντός του εθνικού απόψεις της έχουν υποχωρήσει σεμνοπρεπώς στο βάθος της σκηνής, σ΄ αυτό το θαμπό φόντο μιας κοινωνίας καταπονημένης που υφίσταται την κρίση αγκομαχώντας, βαρυγκομώντας, ουρλιάζοντας, πλην όμως μη μπορώντας να αρθρώσει δυο κουβέντες γι΄ αυτό που της συμβαίνει. Κοινώς, όσο κι αν φωνάζει, παραμένει άλαλη. Θα μου πείτε, υπάρχει το Μονόπολι που έπαιξαν ορισμένα επίλεκτα μέλη της πολιτικής τάξης με εκείνον τον επιχειρηματία μοναχό, η κοινώς αποκαλούμενη «υπόθεση Βατοπεδίου». Υπάρχει και το θέμα της τεράστιας περιουσίας της, της φορολόγησής της και, στο βάθος, εκείνο το ζήτημα του διαχωρισμού της από το Κράτος που κάπου το ξεχάσαμε στο ντουλάπι με τα υπόλοιπα άπλυτα. Αλήθεια, πώς είναι δυνατόν να μιλούν όλοι για πλήρη αναδιάρθρωση του κράτους και να μην αναφέρει κανείς το θέμα του διαχωρισμού του από την Εκκλησία; Ομως το ξέρουμε, το θέμα με την Εκκλησία δεν είναι απλώς πολιτικό ή οικονομικό. Είναι πρωτίστως πολιτισμικό και κοινωνικό. Η ύπαρξή της κουβαλάει αγκυλώσεις αιώνων, ένα εθιμικό δίκαιο σκληρά κοινοτικό, άρα αντιδημοκρατικό, κυρίως όμως υπηρετεί τη διαχείριση μιας ψυχοπαθολογίας που η κρίση τη βοήθησε να απελευθερώσει τα βιαιότερα συμπτώματά της. Είναι η ψυχοπαθολογία του εθνικισμού, ο ναρκισσισμός της ιδιαιτερότητας, η αφομοίωση της στάσης του αιώνιου θύματος, του κυνηγημένου ήρωα, της αδικημένης μεγαλειότητας που κυριαρχούν στις όποιες κοινωνικές αντιδράσεις, απ΄ τα βυτιοφόρα ώς τους καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης. Δυστυχώς η ελληνική ορθοδοξία δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει τα φοβικά σύνδρομα που της προκαλεί ο σύγχρονος κόσμος, να αναλάβει, με δυο λόγια, την ευθύνη του παρόντος. Και απ΄ αυτήν την άποψη το μερίδιο της ευθύνης της για τη σημερινή κρίση είναι μεγάλο. Πόσο ευθύνεται η ελληνική ορθοδοξία για τη μετατροπή της παιδείας μας σ΄ αυτό το φορμαλιστικό καύκαλο που καμία σχέση δεν έχει με την καλλιέργεια; Πόσο ευθύνεται, πολιτισμικά, για τον εκφυλισμό ολόκληρου του κρατικού μηχανισμού σε τυπολατρική μηχανή, πλήρως αποκομμένη από την πραγματικότητα; Η επίκληση των βυζαντινών χρυσοβούλων ως τίτλων ιδιοκτησίας νομίζω ότι φτάνει για να μετρήσει το μέγεθος της ευθύνης. Ο εθνικισμός, βέβαια, στην κρίση που περνάμε μοιάζει με ψυχολογική πανάκεια. Και δεν εννοώ τον ακροδεξιό εθνικισμό που κραδαίνουν, ως φάντασμα, μπροστά στα πανικόβλητα μάτια μας οι αμετανόητοι προοδευτικοί και οι αλάθητες εκτιμήσεις τους που πέφτουν πάντα έξω. Εννοώ αυτόν τον εις βάθος εθνικισμό που δεν έχει απαραιτήτως σχέση με την ιδέα του Εθνους, έτσι όπως τον όρισε διαυγέστατα ο Τζορτζ Οργουελ: «Μπορεί να συνδεθεί με μια εκκλησία, ή μια τάξη, ή μπορεί να λειτουργήσει εντελώς αρνητικά, εναντίον του ενός ή του άλλου χωρίς να του χρειάζεται κάτι θετικό στο οποίο να εκφράζει τη νομιμοφροσύνη του». Λες και είχε στο μυαλό του τη χώρα αυτή όπου, εν έτει 2010, το Κομμουνιστικό Κόμμα εξακολουθεί να ανεμίζει σημαίες με σφυροδρέπανα και να διεκδικεί την υστεροφημία του θλιβερού τυράννου Ιωσήφ Στάλιν- για να μην πούμε για τη νοσταλγία που τους διακατέχει για το Τείχος του Βερολίνου. Αξίζει να σημειωθεί πως είναι το μόνο Κ.Κ παγκοσμίως, με μόνη εξαίρεση τη Βόρειο Κορέα υποθέτω, που δεν έχει παραδεχθεί ούτε ένα λάθος στην ιστορία του. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως, εδώ και μερικές δεκαετίες, δεν έχει αρθρώσει ούτε μία θετική πρόταση και ότι αντλεί όλο του το αγωνιστικό σφρίγος από την άρνησή του και την εμμονή του στην ανυπακοή. Για όλα φταίνε κάποιοι άλλοι, οι Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι και οι ντόπιοι υπηρέτες τους κατά προτίμηση- οι Εβραίοι, οι παπικοί και οι ουνίτες για το λεξιλόγιο του ελληνορθόδοξου εθνικισμού. Βλέπετε με τι ευκολία ο εθνικιστικός νταλκάς διατρέχει τις πολιτικές αποστάσεις;

Η ψυχοπαθολογία της «ιδιαιτερότητας»

Έχοντας ηττηθεί στρατιωτικά και πολιτικά, έχοντας αποκλεισθεί ιδεολογικά από τον σύγχρονο κόσμο, το ΚΚΕ μετέτρεψε την αποτυχία σε απόλυτο κοινωνικό πρότυπο, και την επιτυχία σε οποιονδήποτε τομέα σε ένα είδος ύποπτης δραστηριότητας με σκοτεινά κίνητρα και ακόμη σκοτεινότερους στόχους.

Σήμερα βέβαια, που οι επιτυχίες των προηγούμενων ετών σωριάζουν πάνω στα κεφάλια μας τα μπάζα τους, το ΚΚΕ μπορεί να αισθάνεται ότι δικαιούται να εισπράξει την υπεραξία των ερειπίων.

Έχει συμμάχους κοινωνικούς και πολιτισμικούς, ασχέτως πολιτικής ένταξης και τοποθέτησης του καθενός.

Έχει καταρχάς με το μέρος του έναν κρατικό μηχανισμό, ο οποίος, σε πείσμα των αποφάσεων της όποιας πολιτικής ηγεσίας, κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του προκειμένου να αποτύχουν μεταρρυθμίσεις που συνεπάγονται τον περιορισμό της αυθαίρετης λειτουργίας του.

Η ελληνική κοινωνία δεν πρόκειται να βγει από την κρίση ασχέτως οικονομικών παραμέτρων- αν δεν καταφέρει να ξεπεράσει τα εθνικιστικά της σύνδρομα. Και σ΄ αυτό το έργο είναι μεγάλη η ευθύνη ενός πνευματικού κόσμου, ο οποίος, κάτι δεκαετίες τώρα, έχει καλλιεργήσει την πολιτισμική υποταγή της ελληνικής κοινωνίας στην ψυχοπαθολογία της «ιδιαιτερότητας» ελληνορθόδοξης ή κομμουνιστικής δεν έχει σημασία, πάντως φοβικής και έτοιμης να εξεγερθεί μπροστά σε όποια πραγματικότητα απειλεί τις αγκυλώσεις της.

*ΤΑ ΝΕΑ, 31/7/10

η συνέχεια και τα σχόλια, εδώ...