Στις 4/7/2010 ("Αυγή") άσκησα κριτική στις απόψεις της "Πρωτοβουλίας"επιχειρηματολογώντας υπέρ της μερικής διαγραφής του χρέους εντός της ΟΝΕ. Για τις απόψεις αυτές ο καθηγητής κ. Κ. Λαπαβίτσας μου έκανε τη τιμή να απαντήσει σε δύο συνέχειες (11/7 και 13/7 στην "Αυγή") σε άρθρο με τίτλο «Το χρέος, το ευρώ και οι θέσεις της αριστεράς». Πρόκειται για κείμενο που συμβάλλει στον δημόσιο διάλογο για την έξοδο από τη κρίση και το οποίο μου επιτρέπει να εστιάσω καλύτερα στα σημεία σύγκλισης και διαφωνίας μου, τα οποία και καταθέτω εδώ.
Με τον κ. Λαπαβίτσα, λοιπόν, συμφωνούμε στην ανάγκη βαθιάς παραγραφής του χρέους για να ανασάνει ο μέσος Έλληνας και να πάρει μπρος η οικονομία. Συμφωνούμε, επίσης, ότι χρειάζεται πρωτοβουλία από τα κάτω για να ενισχυθεί διαπραγματευτικά η θέση της χώρας και πως υπάρχουν τα σχετικά περιθώρια γι’ αυτό. Έχουμε, όμως, μία στρατηγική διαφωνία: για το αν, δηλαδή, πρέπει να επιδιωχθεί αυτό εντός ή εκτός Ευρωζώνης. Από εκεί απορρέουν και οι παρακάτω κριτικές επισημάνσεις μου:
1. "Το βαθύτερο πρόβλημα είναι το ευρώ, που οδήγησε στον τεράστιο όγκο χρέους των περιφερειακών χωρών της Ευρωζώνης". Αυτή είναι η ακρογωνιαία λίθος που στηρίζει τις προτάσεις του κ. Λαπαβίτσα, γιατί αν το ευρώ ευθύνεται για την κρίση χρεών, τότε η έξοδος από αυτό καθίσταται αυτονόητη. Η λογική του, απλή: το μονοδιάστατο κοστούμι της νομισματικής πολιτικής στην Ευρωζώνη οδήγησε σε διαφορετικούς πληθωρισμούς και επίπεδα ανταγωνιστικότητας, με συνέπεια την αύξηση των ελλειμμάτων του ισοζυγίου πληρωμών και την αύξηση των εισροών κεφαλαίων για τη χρηματοδότησή τους, με συνέπεια τον υπερδανεισμό και την υπερχρέωση των περιφερειακών χωρών. Ασφαλώς, η ΟΝΕ δεν λειτούργησε όπως μερικοί φαντάζονταν και οδήγησε σε αύξηση των ανισοτήτων και δυσαναλογιών, με συνέπεια και τη σημερινή της κρίση. Όμως, αυτό είναι ίδιο του καπιταλισμού γενικότερα, ενώ ο μηχανισμός του ευρώ δεν λειτούργησε έτσι ακριβώς όπως μόλις περιγράφηκε. Αλλά μάλλον κάπως ανάποδα. Ήταν δηλαδή οι εισροές κεφαλαίων από το κέντρο προς την περιφέρεια για την αξιοποίηση των υψηλότερων εκεί αποδόσεων που προκάλεσαν την υπερβολική αύξηση του δανεισμού, της ζήτησης και των εξωτερικών ελλειμμάτων. Έλλειμμα ανταγωνιστικότητας υπήρχε, αλλά δεν ήταν τόσο σημαντικό για να δημιουργηθούν τα ελλείμματα αυτά. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί στον χρηματιστηριακό και παρασιτικό χαρακτήρα της παγκόσμιας οικονομίας των δύο τελευταίων δεκαετιών (νεοφιλελευθερισμός), την τάση δραστικής μείωσης των αμερικανικών επιτοκίων μετά τη κρίση του 2000-2001 και τη μακροχρόνια υποτίμηση του δολαρίου που ευνόησε την κερδοσκοπική μετανάστευση πληθωρικού χρήματος στην Ε.Ε. (carry trade). Με άλλα λόγια, ήταν η αντιμετώπιση της παγκόσμιας χρηματιστηριακής κρίσης του 2001 που δημιούργησε τη νέα φούσκα στις πιστώσεις και την αγορά ακινήτων σε ΗΠΑ και Ε.Ε., όχι η Ευρωζώνη, η οποία ούτως ή άλλως ήταν και είναι ένας μεταβατικός, ανολοκλήρωτος και προβληματικός θεσμός. Η διαφωνία μου με τον κ. Λαπαβίτσα είναι ότι προτάσσει την πλημμελή "αρχιτεκτονική" της Ευρωζώνης ως βασική αιτία της υπερχρέωσης και θέτει την πρωτύτερη αυτής διεθνή καπιταλιστική κρίση σε δεύτερο πλάνο. Τα στοιχεία, όμως, τον διαψεύδουν, αφού (α) τα δημόσια ελλείμματα εκτινάσσονται μόνον την τελευταία διετία 2008-2009 λόγω της ύφεσης και τα δημόσια χρέη μόνον το 2009 λόγω της διάσωσης των τραπεζών, (β) τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών των χωρών της περιφέρειας δεν σημειώνουν ουσιαστική αύξηση το πρώτο μισό της δεκαετίας, ενώ υπάρχουν και χώρες (Ιταλία) που δεν γνωρίζουν καμία αύξηση και (γ) οι ΗΠΑ μπορεί να ανακάμπτουν προσωρινά, έχουν ωστόσο πιο σοβαρά θεμελιώδη προβλήματα από την Ε.Ε. Συνεπώς, αντίθετα με τον ισχυρισμό του, τα προβλήματα της ευρωπαϊκής περιφέρειας δεν οφείλονται "στις δομές του ευρώ" ή ορθότερα δεν οφείλονται πρωτίστως σε αυτές.
2. Ο κ. Λαπαβίτσας προτείνει να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά το όπλο της έκθεσης των τραπεζών του κέντρου στα ελληνικά χρέη για μια αναδιαπραγμάτευση και δραστικό κούρεμα του χρέους κατά 50%-60% ώστε "να κλείσει η Ελλάδα γρήγορα τη χαίνουσα πληγή του χρέους και ανακτώντας την αξιοπιστία της να επιστρέψει στις παγκόσμιες αγορές". Δύο παρατηρήσεις. Η διαφορά με τον κ. Καζάκη είναι τεράστια. Άρνηση χρέους εκείνος, μερική παραγραφή ο κ. Λαπαβίτσας. Επιστροφή στις διεθνείς αγορές ο κ. Λαπαβίτσας, ριζικά διαφορετική πολιτική ένταξης στον διεθνή καταμερισμό εργασίας ο κ. Καζάκης. Αλήθεια, συμφωνεί με τον κ. Καζάκη ο κ. Λαπαβίτσας ότι με την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, η τελευταία θα καταρρεύσει; Εάν ναι, τότε για ποια αποτελεσματική αξιοποίηση του όπλου της έκθεσης των τραπεζών του κέντρου μιλάει; Υπάρχει περίπτωση διαπραγμάτευσης μετά από μία κατάρρευση της Ευρωζώνης;
3. "Παραγραφή εντός της ΟΝΕ, αν γίνει, θα συμβεί υπό την αιγίδα των τραπεζών, εξουδετερώνοντας το ισχυρότερο όπλο της Ελλάδας". Κατά τον κ. Λαπαβίτσα, αυτό θα σήμαινε ένα μικρό κούρεμα της τάξης του 30% με επιμήκυνση χρόνου αποπληρωμής και ίσως μείωση επιτοκίων, που όμως -ελλείψει της δυνατότητας υποτίμησης- δεν θα έλυνε το πρόβλημα της διαφοράς ανταγωνιστικότητας με το κέντρο και θα οδηγούσε σε επανεμφάνιση του χρέους σύντομα. Η συζήτηση του ενδεχόμενου παραγραφής του χρέους εντός ΟΝΕ είναι μια πρόοδος. Το κάτω από ποια αιγίδα θα γίνει είναι ζήτημα συσχετισμού δυνάμεων και δεν μπορεί τώρα να προεξοφληθεί. Όσον δε αφορά την εικαζόμενη εξουδετέρωση του ισχυρότερου όπλου της χώρας (δηλ. της έκθεσης των ξένων τραπεζών στα ελληνικά χρέη), ισχυρότερο όπλο είναι αυτό που δεν χρησιμοποιείται, γιατί μπορεί ακριβώς να πείσει για το ολέθριο αποτέλεσμα μιας χρήσης του (π.χ. πυρηνικά). Στη περίπτωση όμως της εξόδου από το ευρώ, το όπλο έχει πλέον χρησιμοποιηθεί και δεν είναι αποτελεσματικά αξιοποιήσιμο. Τέλος, όσον αφορά την αναγκαιότητα της υποτίμησης διερωτώμαι: εάν συμφωνείτε ότι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα φέρει την καταστροφή στην Ευρωζώνη και κατ’ επέκταση στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, τότε σε τι αλήθεια οφέλη προσβλέπετε από μία υποτίμηση; Γιατί αν η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε παρατεταμένη κατάπτωση, δεν φαντάζομαι να περιμένετε η Ελλάδα να ανακάμψει με νομισματικές υποτιμήσεις...
4. "Η τεχνική πλευρά της επιστροφής στη δραχμή παραμένει απλό νομισματικό πρόβλημα” ισχυρίζεται ο κ. Λαπαβίτσας θεωρώντας πως σε μία εβδομάδα θα έχει με κάποιο μαγικό ραβδί γίνει η νομισματική μετατροπή. Και επειδή έχει δίκιο πως "η επίκληση της αυθεντίας δεν επαρκεί", ας κοιτάξει τι λέει η εμπειρία της αντικατάστασης της δραχμής από το ευρώ και πόσος χρόνος χρειάστηκε.
ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ
(Ως προς το ΑΕΠ % και ετήσια μεταβολή ισοτιμίας του ευρώ)
| Ελλάδα | Ιταλία | Πορτογαλία | Ιρλανδία | Ισπανία | Ευρω/δολάριο |
2001 | -6,8 | -0,1 | -10,4 | -0,7 | -3,9 | -2,2 |
2002 | -5,5 | -0,8 | -8,3 | -1,1 | -3,3 | 4,4 |
2003 | -6,6 | -1,3 | -6,4 | 0,0 | -3,5 | 20,2 |
2004 | -5,8 | -0,9 | -8,3 | -0,7 | -5,3 | 10,6 |
2005 | -7,5 | -1,7 | -10,3 | -3,9 | -7,4 | -0,8 |
2006 | -11,3 | -2,6 | -10,7 | -3,9 | -9,0 | 1,6 |
2007 | -14,4 | -2,4 | -10,1 | -5,9 | -10,0 | 8,7 |
2008 | -14,5 | -3,6 | -12,6 | -6,2 | -9,7 | 7,3 |
2009 | 11,2 | -3,3 | -10,3 | -3,3 | -5,5 | -5,4 |
Πηγή: DBResearch (προσωπική επεξεργασία στοιχείων)
Μέρος 2ο, 1/8/10:
Υπερασπιζόμενος μια εναλλακτική πολιτική πρόταση αντιμετώπισης της κρίσης (αναδιαπραγμάτευση και μερική διαγραφή χρέους εντός ΟΝΕ) επιχείρησα μια πρώτη απάντηση στην κριτική του καθηγητή κ. Λαπαβίτσα την περασμένη Κυριακή από τις στήλες της "Αυγής". Ολοκληρώνω σήμερα με τις εξής παρατηρήσεις:
1. Ο κ. Λαπαβίτσας θεωρεί το τεχνικό σκέλος της μετάβασης στη δραχμή εξαιρετικά απλή διαδικασία μερικών ημερών. Τόσο, δε, γι’ αυτό όσο και για το οικονομικό αποτέλεσμα αυτής, μας καθησυχάζει παραπέμποντας στη διεθνή εμπειρία. Ποια όμως διεθνή εμπειρία πουθενά δεν αναφέρει. Όπως δεν αναφέρθηκε πουθενά και στην αρχική κριτική που ασκήσαμε σε συγκεκριμένες ιστορικές περιπτώσεις και παραδείγματα (Ρωσία, Αργεντινή, Ισημερινός κ.λπ.) τα οποία είχαν εσφαλμένα προβληθεί από τον κ. Καζάκη ως περιπτώσεις ολικής άρνησης του χρέους. Ο λόγος που δεν γίνεται αναφορά στη διεθνή εμπειρία είναι απλός: δεν υπάρχει. Συγκεκριμένα, δεν υπάρχει διεθνής εμπειρία (απ’ όσο γνωρίζουμε) μετάβασης αναπτυγμένης οικονομίας από ένα ισχυρό νόμισμα όπως το ευρώ σε ένα ασθενές όπως η "νέα δραχμή". Μόνον για τη μετάβαση από ένα ασθενές σε ένα ισχυρό νόμισμα υπάρχει διεθνής εμπειρία. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που πολλοί θεωρούν πιο εύκολη την έξοδο της Γερμανίας παρά της Ελλάδας από το ευρώ.
2. Η εμπειρία της αντικατάστασης της δραχμής έδειξε πως: "Η μετάβαση στο ευρώ σε φυσική μορφή αποτελεί ένα πολύπλοκο εγχείρημα, που απαιτεί μεγάλη προσπάθεια σε επίπεδο διοικητικής μέριμνας και οργάνωσης και έγκαιρη τεχνική προετοιμασία από τις νομισματικές και οικονομικές αρχές, καθώς και από τα πιστωτικά ιδρύματα. Η Τράπεζα της Ελλάδος, ως νομισματική αρχή, και το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών έχουν αρχίσει εδώ και αρκετούς μήνες τις αναγκαίες προπαρασκευαστικές εργασίες... Ο προεφοδιασμός των τραπεζών με κέρματα ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου και ο προεφοδιασμός τους με τραπεζογραμμάτια την 1η Οκτωβρίου. Οι εμπορικές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να προεφοδιάζονται από τις τράπεζες με κέρματα ευρώ από την 1η Νοεμβρίου και με τραπεζογραμμάτια μικρής αξίας από την 1η Δεκεμβρίου. Για να διασφαλιστεί η επιτυχής μετάβαση από τη δραχμή στο ευρώ, απαιτείται η ενημέρωση των πολιτών. Έτσι, θα αρχίσει η σταδιακή απόσυρση της δραχμής. Καθοριστικός παράγοντας για την ομαλή και γρήγορη μετάβαση στο νέο μας νόμισμα θα είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη προετοιμασία των τραπεζών... Οι αναγκαίες προσαρμογές των μηχανογραφικών τους συστημάτων βρίσκονται ήδη στο τελικό στάδιο και έχει ξεκινήσει από το φθινόπωρο η μετατροπή των λογαριασμών των πελατών τους σε ευρώ. Τα ταμεία των τραπεζών και οι αυτόματες ταμειολογιστικές μηχανές (ΑΤΜ) είναι οι κύριοι δίαυλοι διανομής τραπεζογραμματίων στο κοινό. Συνεπώς, θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην απρόσκοπτη και γρήγορη εισαγωγή των τραπεζογραμματίων ευρώ. Οι τράπεζες έχουν δεσμευθεί να προσαρμόσουν το μηχανικό και λογισμικό μέρος των ΑΤΜ, έτσι ώστε σημαντικό ποσοστό, 80% του συνολικού δικτύου των μηχανών αυτών, να διαθέτει τραπεζογραμμάτια ευρώ από τις πρώτες ώρες της Τρίτης 1η Ιανουαρίου 2002" (από ομιλία Ν. Γκαργκάνα, 13/12/2001). Ουδείς φυσικά ισχυρίστηκε κ. Λαπαβίτσα ότι "η έξοδος από το ευρώ είναι αδύνατη γιατί η χώρα έχει πολλά ΑΤΜ", όμως είναι όντως "παιδαριώδες" το επιχείρημα ότι η αντικατάσταση ενός νομίσματος είναι υπόθεση 2-3 ημερών.
3. Εάν η αντικατάσταση ενός νομίσματος δεν είναι υπόθεση μερικών ημερών αλλά μηνών, τότε εύλογα κανείς συμπεραίνει πως στο μεσοδιάστημα θα πρέπει να έχουμε μία νομισματική αναταραχή (διάβαζε χρηματοπιστωτικό πανικό) την οποία ο κ. Λαπαβίτσας χαρακτηρίζει "αναταραχή τιμών που θα κρατήσει μερικούς μήνες ώσπου να προσαρμοστεί η οικονομία στο νέο νόμισμα και να εκλείψει το ευρώ από την εγχώρια κυκλοφορία". Με άλλα λόγια ο κ. Λαπαβίτσας παραδέχεται εμμέσως πλην σαφώς ότι η μετάβαση στο νέο νόμισμα θα πάρει μερικούς μήνες! Αυτό που δεν λέει είναι πώς θα γίνει η δραχμοποίηση των εμπορικών συμβάσεων που ήδη τρέχουν και πώς θα αποφευχθεί η απόσυρση των καταθέσεων σε ευρώ από τις τράπεζες. Γιατί και μόνο στην προοπτική ανάδειξης ενός κυβερνητικού σχηματισμού που επιδιώκει έξοδο από την Ευρωζώνη και επιστροφή στη δραχμή θα δημιουργηθεί κύμα αναλήψεων και φυγής από τις τράπεζες (μικρή γεύση του οποίου ήδη γνωρίσαμε πρόσφατα με εκροές 20 δισ.) πολύ πριν αρχίσει να υλοποιείται το πρόγραμμα της Πρωτοβουλίας. Θυμίζουμε πως στην περίπτωση της Αργεντινής ο χρηματοπιστωτικός πανικός εκδηλώθηκε στις αρχές του 2001, εννέα μήνες πριν το νόμισμα αφεθεί ελεύθερο να υποτιμηθεί.
Συμπέρασμα: Ακόμη και οι πιο κατάλληλες προετοιμασίες δεν μπορούν να αποτρέψουν έναν χρηματοπιστωτικό πανικό που προκαλεί η προσδοκία της νομισματικής μετατροπής. Μιας μετατροπής η οποία μπορεί να έχει σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις γιατί θα είναι υποχρεωτική, θα ευνοήσει τους οφειλέτες σε βάρος των αποταμιευτών και καταθετών σε ευρώ (το πιθανότερο είναι η νέα κυβέρνηση να επιβάλλει δέσμευση καταθέσεων για ένα διάστημα) και θα εκτινάξει στα ύψη τον πληθωρισμό.
4. Βεβαίως, ο κ. Λαπαβίτσας μάς διαβεβαιώνει πως οι μεν κερδοσκοπικές επιθέσεις κατά της δραχμής θα αντιμετωπισθούν "με συνεχή παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος", οι δε πληθωριστικές πιέσεις "με νομισματική πολιτική και έλεγχο τιμών". Με αυτό τον τρόπο θα συγκρατηθεί η υποτίμηση σε λογικά όρια -ο κ. Καζάκης σε πρόσφατο άρθρο του αναφερόμενος σε εκτιμήσεις τρίτων για 15% υποτίμηση της νέας δραχμής διερωτόταν πόσο καταστροφική μπορεί να είναι αυτή- ενώ δεν θα απολεσθούν τα κέρδη ανταγωνιστικότητας από μία ανεξέλεγκτη αύξηση του πληθωρισμού. Ερωτάμε λοιπόν με τη σειρά μας : για ποια συνεχή παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος μιλά ο κ. Λαπαβίτσας; Με τι συναλλαγματικά διαθέσιμα θα παρέμβει; Γνωρίζει πόσα συναλλαγματικά διαθέσιμα διαθέτει η Τράπεζα Ελλάδας και πόσα βρίσκονται στη Φραγκφούρτη; Από τα 4,6 δισ. που εμφανίζει στις στατιστικές της η Τράπεζα Ελλάδας, τα 3,6 δισ. είναι νομισματικός χρυσός και τα υπόλοιπα ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, ενώ μόνο 42 εκατομμύρια είναι το διαθέσιμο συνάλλαγμα. Με αυτό το ποσό θα παρέμβει στην αγορά συναλλάγματος για να αποτρέψει την κατολίσθηση της δραχμής; Ακόμη, ελλείψει συναλλάγματος και αδυνατώντας να δανειστεί στις διεθνείς αγορές, η νέα κυβέρνηση της δραχμής θα πρέπει αυτομάτως να μηδενίσει το εξωτερικό έλλειμμα γιατί δεν θα μπορεί να εισάγει παραπάνω απ' όσα εξάγει. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών θα πρέπει να μειωθεί κατά 11% του ΑΕΠ σε χρόνο μηδέν! Με άλλα λόγια, με το καλημέρα θα έχουμε μια τρομακτική ύφεση στην οικονομία.
5. Η "νομισματική πολιτική" με την οποία υπόσχεται να συγκρατήσει τις πληθωριστικές πιέσεις ο κ. Λαπαβίτσας σημαίνει αύξηση επιτοκίων. Επιπλέον, έχει υποσχεθεί αναδιανεμητική πολιτική (βλ. αύξηση φορολογίας κεφαλαίου) για να μετριάσει τις απώλειες των μισθών από την υποτίμηση. Όμως, με την Ελλάδα να εξαρτάται πλήρως από εισαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου, πρώτων υλών και μηχανολογικού εξοπλισμού, η επιβάρυνση του κόστους παραγωγής από τα ακριβότερα (λόγω υποτίμησης) εισαγόμενα, καθώς και από την αύξηση του κόστους του χρήματος και την αύξηση της φορολογίας των επιχειρήσεων θα οδηγήσει σε κύμα επιχειρηματικών χρεωκοπιών και απο-επενδύσεων πρωτόγνωρο στα ιστορικά χρονικά της χώρας. Δεν πρόκειται για τρομοκρατία αλλά για ένα απολύτως λογικό σενάριο, αφού σε αυτό δεν συμπεριλάβαμε καν την αβεβαιότητα (πανικό) της νομισματικής αλλαγής και την αδυναμία επενδύσεων εν μέσω πληθωριστικών πιέσεων, κεφαλαιακών ελέγχων, κρατικοποιήσεων κ.λπ.
6. Ο κ. Λαπαβίτσας από τη μία λέγει πως δεν θέλει την υποτίμηση αλλά την έξοδο από το ευρώ την οποία αναγκαστικά ακολουθεί η υποτίμηση, και από την άλλη μιλά για ενεργητική εξαγωγική και αναπτυξιακή πολιτική χάρη στην επιδιωκόμενη υποτίμηση. Ποιο από τα δύο ισχύει; Από τη μία βασίζεται στον μηχανισμό των τιμών (νομισματική υποτίμηση) για να πριμοδοτήσει την ανάκαμψη της οικονομίας και από την άλλη στον κεντρικό σχεδιασμό που θα του επιτρέψουν οι κρατικοποιημένες τράπεζες και ΔΕΚΟ να οδηγήσει την οικονομία σε νέο παραγωγικό πρότυπο. Ποιο από τα δύο ισχύει, ή σωστότερα ποιο από τα δύο θα επικρατήσει καθορίζοντας την "αναπτυξιακή προοπτική" της οικονομίας; Ή μήπως μιλάμε για μία μικτή οικονομία; «Η πείρα ωστόσο μας διδάσκει ότι η θέση αυτή σκοντάφτει σε μια δυσκολία ανυπέρβλητη. Είτε η έκταση των εθνικοποιήσεων είναι περιορισμένη και η οικονομία δεν είναι πραγματικά διόλου "ανάμικτη", αλλά βασικά καπιταλιστική. Είτε η ευρύτητα των εθνικοποιήσεων είναι σημαντική και η απειλή της εθνικοποίησης διατηρείται πάνω από τους άλλους τομείς. Τότε η οικονομία λειτουργεί με τρόπο ελάχιστα ικανοποιητικό, οι μη εθνικοποιημένοι τομείς εφαρμόζουν στην πράξη την απο-επένδυση και ουσιαστικά δεν υπάρχει σχεδιοποίηση» (Karl Marx - Fr. Engels: Ausgewahlte Schriften, II, p. 15).
7. Κλείνοντας θέλω να επισημάνω ότι είναι καλή η διεθνής εμπειρία (μένει να τη δούμε) που επικαλείται ο κ. Λαπαβίτσας στο θέμα της υποτίμησης. Όμως ακόμη καλύτερη είναι η ελληνική εμπειρία την οποία περιέργως η "Πρωτοβουλία" παρακάμπτει. Με δύο λόγια: την 20ετία 1980-2000 η δραχμή έχασε το 85% της αξίας της έναντι ECU (ευρωπαϊκά νομίσματα) και δολαρίου. Μάλιστα το 73% της αξίας της το έχασε τη δεκαετία του '80. Αποτέλεσμα: ούτε το εξωτερικό έλλειμμα μειώθηκε, ούτε η εξωστρέφεια της οικονομίας αυξήθηκε, ούτε η ανεργία υποχώρησε (βλ. Πίνακα). Αντιθέτως. Γιατί άραγε;
Αποτελέσματα υποτιμήσεων δραχμής δύο δεκαετιών
| Δραχμή/ECU | Δραχμή/Δολάριο | Εξαγωγές/ΑΕΠ (%) | Έλλειμμα τρεχ. Συναλλ./ΑΕΠ (%) | Ανεργία (%) |
1980 | 56,458 | 42,617 | 13,0 | -5,5 | 4,0 |
1990 | 201,996 | 158,515 | 10,0 | -4,3 | 7,0 |
2000 | 336,640 | 365,422 | 10,0 | -6,1 | 11,4 |
Πηγή: επεξεργασία στοιχείων από «Η Ελληνική Οικονομία σε αριθμούς», Επιλογή.
[Η συζήτηση για την οικονομία συνεχίζεται σήμερα στα Ενθέματα με άρθρα τωνΣτ.Κουβελάκη, Κ.Λαπαβίτσα και Β.Πεσμαζόγλου]
πηγή: Η ΑΥΓΗ, avgi.gr
No comments:
Post a Comment