Κυριακή 18 Ιουλίου 2010

Δημοκρατική αριστερά ή αριστερά της δημοκρατίας

πηγή εικόνας: thepeoplescube

του Αντρέα Βασιλιά*

Εδώ και κάμποσους μήνες ο χώρος της ελληνικής πολιτικής σκηνής και ιδιαίτερα ο χώρος της αριστεράς έχουν καταληφθεί από προβληματισμούς που εμπεριέχουν έναν βαθύ στοχασμό σχετικά με το ζήτημα της δημοκρατίας και τη σχέση της με την αριστερή ιδεολογία.

Απόρροια αυτής της κατάστασης αποτελούν και μια σειρά πολιτικοί επανακαθορισμοί, όπως το πρόσφατο εγχείρημα της ίδρυσης του κόμματος της Δημοκρατικής Αριστεράς.

Αυτή η προβληματική δεν είναι κάτι το καινούργιο, ούτε κάτι το μεταφυσικό. Έχει απασχολήσει την αριστερά ευθύς εξ αρχής με τη θέσμισή της (Μαρξ, «Πρόγραμμα της Γκότα»). Ωστόσο, στις σημερινές κοινωνικό-πολιτικές συνθήκες που χαρακτηρίζονται από τη σχεδόν απόλυτη κυριαρχία του μεταπρατικού και χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, από την κατάργηση βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων, αλλά και από την ήττα της αριστερής πολιτικής, υπάρχει ένας ξεχωριστός λόγος και στην Ελλάδα, ώστε το ζήτημα του επαναπροσδιορισμού του πολίτη σε σχέση με το νόημα δημοκρατία, να βρίσκεται σε διαρκή επικαιρότητα.

Γιατί όμως ήττα της αριστερής πολιτικής; Γιατί αναζήτηση ενός άλλου αριστερού λόγου; Γιατί π.χ. η νεολαία στην πλειοψηφία της «αποφεύγει» την αριστερά; Τα γιατί μαζεύονται σωρός. Οι απαντήσεις; Ποταμός βερμπαλισμού, ακτιβισμού, έντονες αντιπαραθέσεις και μπόλικη ενοχοποίηση του άλλου, του «απέναντι» αλλά και του διπλανού από τους «ειδικούς». Η απαξίωση της πολιτικής γενικότερα και η απομάκρυνση από την αριστερά είναι δύο φαινόμενα που αφορούν μια γενικότερη εικόνα και χαρακτηρίζουν το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και οι αριστεροί που ανήκουν σ’ αυτή δεν φαίνεται δυστυχώς να διατυπώνουν κάτι το ξεχωριστό.

Τα μέλη που ανήκουν σε αριστερές οργανώσεις, επί της ουσίας, ούτε λένε ούτε κάνουν κάτι το διαφορετικό που θα μπορούσε να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων. Εγκλωβισμένα σε μια δογματική ιδεολογία και σε ένα φοβικό συναίσθημα, μόνο φασαρία προκαλούν. Η όποια αντίδραση αντικατοπτρίζει είτε συναισθηματική φόρτιση, είτε συντεχνιακή συσπείρωση.

Ο ξεκάθαρος δημοκρατικός/αριστερός λόγος είναι προς αναζήτηση.

Γιατί π.χ. όλοι κινητοποιηθήκαμε για τον Αλέξη που τον «δολοφόνησε ο μπάτσος», όμως για τους τρεις νέους ανθρώπους εκ των οποίων μια έγκυος, που δολοφονήθηκαν άγρια με τη συνεργεία εξαγριωμένων διαδηλωτών, τα δάκρυα «στέρεψαν» πολύ νωρίς! Ωστόσο, η αρχή της απαγόρευσης της αφαίρεσης της ζωής ενός ανθρώπου αποτελεί το μείζον και έναν από τους βασικούς πυλώνες του σύγχρονου πολιτισμού, ειδικά σε συνθήκες δημοκρατικής ευνομίας. Όμως τι συμβαίνει; Μήπως τελικά τίθεται άμεσα θέμα αυτοπροσδιορισμού του καθένα με το «τι εστί» δημοκρατία και δημοκρατικές διαδικασίες, έτσι ώστε να επαναδιατυπωθούν και οι σύγχρονες αριστερές απόψεις; Θα απαντούσα ξεκάθαρα: Ναι, εδώ και τώρα!

Η διακήρυξη από εκείνους που αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ για να δημιουργήσουν τη Δημοκρατική Αριστερά με πρόταγμα το νόημα δημοκρατία αποτελεί ένα νέο ξεκίνημα, όχι τόσο ως προς τη δημιουργία ενός άλλου πόλου μιας αριστερής κίνησης, αλλά ως προς τη δημιουργία ενός πόλου επαναπροσδιορισμού και επανακαθορισμού του νοήματος της δημοκρατίας συνολικά και ειδικά σε σχέση με το αριστερό κίνημα και τη χώρα μας. Γιατί, και εδώ χρειάζονται να δοθούν οι απαντήσεις υπεύθυνα και ξεκάθαρα, δεν είναι η αριστερά που προσδιορίζει τη δημοκρατία, αλλά η δημοκρατία, ως η στέρεη βάση που ορίζει και καθοδηγεί κάθε πολιτική οργάνωση, σκέψη και πράξη. Γιατί η αριστερή σκέψη, ως πολιτικό πρόταγμα, ως ιδεολογία που υποστηρίζει συγκεκριμένα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα και που διακηρύττει συγκεκριμένες πολιτισμικές αξίες, δεν νοείται να διεκδικεί να εφαρμοστεί με τη βία η πολιτική της.

Η αριστερή πολιτική, βασισμένη στις αξίες του ανθρωπισμού, εμπεριέχει το συναίσθημα της ελευθερίας της έκφρασης, που αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της δημοκρατίας. Διαφορετικά, όταν αυτό μετατρέπεται σε στείρα ιδεολογία, καταργείται η δημοκρατία και ακόμα και η ίδια η ζωή! Γιατί το νόημα ζωή, ως δημιουργία, είναι αλληλένδετο με τη δημοκρατία, την ελευθερία στη σκέψη, την αποδοχή του διαλόγου, την αποδοχή του λόγου του άλλου, την αναγνώριση της προσωπικής ευθύνης και την αναγνώριση της θεσμισμένης λαϊκής βούλησης. Και όλα αυτά απαιτούν κόπο για να γίνουν συνείδηση. Γιατί το γίνει κάποιος δημοκράτης είναι μια διαρκής διαδικασία, που στοχεύει πρωτίστως στον σεβασμό και στην αποδοχή του άλλου, όπως είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι!

Το αντίθετο παραπέμπει σε μια ψευδαισθητική πραγματικότητα μιας εκδικητικής μαξιμαλιστικής αριστεράς που σε ειδικές συνθήκες έντασης γίνεται επικίνδυνη και αντιδημοκρατική.

Γιατί όταν η αριστερά ξεκόβει από τη δημοκρατία, ξεκόβει και από την ανθρωπιστική της διάσταση, μετατρέπεται σε αλαζονική αυθεντία και επαγγέλλεται μια ιδιότυπη μορφή αριστοκρατίας. Γιατί, επίσης, χρειάζεται να γίνει αποδεκτό ότι σε μια δημοκρατία δεν κυβερνούν πάντα οι άξιοι (και ποιος τάχα ορίζει τον άξιο) αλλά και οι κομπιναδόροι και κυρίως οι πολιτικοί μας αντίπαλοι που εκπροσωπούν διαφορετικά από τα δικά μας συμφέροντα. Γιατί, πάλι, όσο κι αν αυτό ενοχλεί πολλούς αριστερούς, το ελληνικό σύνταγμα έχει ψηφιστεί από τα δύο πλειοψηφούντα κόμματα της Βουλής που αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Κι αυτό πρέπει να είναι σεβαστό από όλους ανεξαιρέτως. Κι αυτό, είτε μας αρέσει είτε όχι, αποτελεί τήρηση των δημοκρατικών διαδικασιών και θεσμών. Γι' αυτό δεν νοείται ένα κόμμα που θέλει να λέγεται δημοκρατικό, να μην παρευρίσκεται στο κάλεσμα του Προέδρου της ελληνικής δημοκρατίας σήμερα και στις συγκεκριμένες συνθήκες. Όπως φυσικά δεν νοείται συνδικάτο να αποφεύγει να συνομιλεί με τον αρμόδιο υπουργό.

Είναι στο χέρι μας να πείσουμε με τον λόγο μας, με τις υπεύθυνες πράξεις μας και κυρίως με την ανάληψη της όποιας προσωπικής ευθύνης, ξεκάθαρα, ότι οι απόψεις μας δίνουν προοπτικές, ενώνουν και δεν διαχωρίζουν.

Άρα, και κλείνω μ' αυτό, όπως δεν μπορεί να υπάρχει η δεξιά της δημοκρατίας και καταγγέλλεται γι’ αυτό, δεν μπορεί να υπάρχει και η αριστερά της. Ούτε μπορεί να υπάρχει «νόμος» που να είναι πάνω και έξω από το δημοκρατικά ψηφισμένο δημοκρατικό πλαίσιο. Μ' αυτή την έννοια, μια σχολαστικίστικου τύπου ανάλυση και εφαρμογής στην πράξη της θεωρίας της «ταξικής ανάλυσης» μπορεί να οδηγεί σε αδιέξοδες και αντιδημοκρατικές πολιτικές. Αλήθεια, η άποψη που λανσάρεται με ιδιαίτερη ζέση το τελευταίο διάστημα από κόμματα και συνδικάτα περί «του μικρότερου κακού» έχουμε αναρωτηθεί εάν είναι αυτή που μετεμφυλιακά διαμόρφωσε το προφίλ του σύγχρονου μικροαστού/μικροκομπιναδόρου, του «δεν βαριέσαι μωρέ» Έλληνα, που κρυφοκοιτάζει απ’ τη ζήλια του ένα διαφορετικό τελικά ύφος ζωής από αυτό που ο ίδιος υποκριτικά επαγγέλλεται;

Σήμερα το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς καλείται να διαδραματίσει μείζονα ρόλο, επιλέγοντας να φέρει το νόημα της δημοκρατίας ξανά στο επίκεντρο της αριστερής πολιτικής και να διδάξει ήθος μέσω της αυστηρής τήρησης των δημοκρατιών διαδικασιών σε όλα τα επίπεδα. Ταυτόχρονα καλείται να ευαγγελιστεί τον αέρα της διαρκούς ανατροπής κάθε αντιδημοκρατικού και αντιλαϊκού θεσμικού πλαισίου.

Απαιτεί κόπο η συνεχής ενασχόληση με τα κοινά όταν προϋποθέτει συνεχή διάλογο, διαμόρφωση άποψης και προτάσεων, επεξεργασία λύσεων. Απαιτεί διαρκή αυτοέλεγχο και αυτοσυνείδηση, ώστε η απόσταση ανάμεσα στην τρέχουσα και την επιθυμητή πραγματικότητα να είναι πάντα διακριτή, διαφορετικά καταλήγουμε σε τερατουργήματα.

Αυτός κατά τη γνώμη μου μπορεί να είναι ο ρόλος ενός σύγχρονου αριστερού κινήματος που λειτουργεί, πράττει και σκέφτεται δημοκρατικά, όπως και μια απάντηση στο ερώτημα περί σύγχρονης αριστεράς. Είναι η αριστερά της υπευθυνότητας και της ανάληψης της ευθύνης, που δεν φοβάται να συνομιλεί και να διεκδικεί γιατί έχει επιχειρήματα και γνώση και προπάντων δημοκρατικό ήθος!


* Ο Αντρέας Βασιλιάς είναι Διδάκτορας Ψυχολογίας/Ψυχαναλυτής - πηγή άρθρου: Η ΑΥΓΗ, 17/7/10

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU