Τρίτη 13 Ιανουαρίου 2015

Τεχνολογική Ανάπτυξη και ΣΥΡΙΖΑ

του Μάριου Καμπούρη*

"Μόνο ένας προοδευτικός πολιτικός φορέας ο οποίος επιθυμεί να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του λαού και όχι μιας ολιγαρχίας μπορεί με ψυχραιμία και αποφεύγοντας τον τεχνοκρατισμό και την τεχνοφοβία, να επιλέξει χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις το σωστό μείγμα πολιτικών που θα εξασφαλίσουν μακροχρόνια τεχνολογική ανάπτυξη και ευημερία."
Μια Aπάντηση στον Νίκο Σωκιανό
Υπό φυσιολογικές συνθήκες η προεκλογική περίοδος είναι εκείνο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι πολίτες ενημερώνονται για το βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο πρόγραμμα των πολιτικών φορέων και κομμάτων που διεκδικούν την ψήφο τους. Ιδιαίτερη σημασία δε, έχει η ενημέρωση των πολιτών για το πρόγραμμα των κομμάτων το σχετικό με την παραγωγική ανασυγκρότηση και την έρευνα και καινοτομία, τομείς δηλαδή που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της χώρας όχι μόνο για μια ή δυο τετραετίες αλλά για ένα πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Δυστυχώς, εξαιτίας των έξαλλων συστημικών ΜΜΕ και της κυβερνητικής «μονταζιέρας», η συζήτηση για τα θέματα αυτά είναι σχεδόν ανύπαρκτη ενώ το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζεται μέσα από ένα όργιο παραπληροφόρησης, διαστρέβλωσης και απαξίωσης.
Με χαρά λοιπόν, είδα στην ιστοσελίδα Protagon ένα άρθρο του κ. Νίκου Σωκιανού με τίτλο «ΣΥΡΙΖΑ: Πορεία Χωρίς Τεχνολογική και Αναπτυξιακή Εστίαση», το οποίο επιχειρεί να συμβάλει στη συζήτηση για την ανάπτυξη της χώρας υπό την κυβέρνηση της αριστεράς, χωρίς να χρησιμοποιεί προσβολές και ύβρεις. Ο κ. Σωκιανός θεωρεί ότι το βασικό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι δεν έχει σχέδιο για τη μακροπρόθεσμη οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας. Για να χρησιμοποιήσω τα δικά του λόγια:

«Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει μάλλον καν σκεφτεί να αναδείξει θεματα τεχνολογίας και βιομηχανικής κλαδικής παραγωγής που θα μπορούσαν να δωσουν πνοή σε δομική μείωση της ανεργίας. Εκεί που χρειάζεται η μόχλευση, στην πραγματική οικονομία, υπάρχει απειρία και μάλλον έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων στα στελέχη.»

Εκτός λοιπόν από έλλειψη σχεδίου, ο κ. Σωκιανός διαπιστώνει και έλλειψη στελεχών με εξειδικευμένες γνώσεις. Ακόμη όμως και για το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, δηλαδή το βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που το γνωρίζει με λεπτομέρειες ένα μεγάλο μέρος του λαού, ο κ. Σωκιανός έχει πολλές ενστάσεις. Το ενδιαφέρον είναι ότι συμμερίζεται την κριτική του κ. Λαπαβίτσα:

«Κριτική έχει αναπτυχθεί και από το ίδιο το στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ πάνω σε αυτές τις προγραμματικές γραμμές δράσης. Ο προσκείμενος στην αριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ, καθηγητης κ. Λαπαβίτσας, βρήκε πολλά σαθρά σημεία.»

Μπορεί το άρθρο του κ. Σωκιανού να συμβάλει στη συζήτηση όμως τα επιχειρήματά του είναι σαθρά. Και θα ξεκινήσω από τις ενστάσεις του για το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. 

Αν και συμμερίζεται τους προβληματισμούς του κ. Λαπαβίτσα, ο κ. Σωκιανός δεν αποδίδει τη δέουσα σημασία στο γεγονός ότι ο ίδιος ο κ. Λαπαβίτσας είναι υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτές τις εκλογές. 
Κι αυτό γιατί η πολιτική δεν είναι ούτε λογιστική ούτε οικονομική επιστήμη. 
Ένας οικονομολόγος πολύ καλώς πρέπει να εντοπίσει ενδεχόμενα προβλήματα στην εφαρμογή ενός προγράμματος, ούτως ώστε αυτά να μελετηθούν να αποφευχθούν και να ξεπεραστούν. 

Έργο της πολιτικής και των πολιτικών όμως, και δη της αριστεράς, είναι να αναζητά εναλλακτικές πολιτικές σε ένα κόσμο με θεσμούς που διευκολύνουν μόνο την εφαρμογή ακραία νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι μέχρι στιγμής είναι δύσκολο να βρεθούν έσοδα από τη φοροδιαφυγή-φοροαποφυγή δε σημαίνει ότι θα είναι το ίδιο δύσκολο και για μια κυβέρνηση της αριστεράς. Η ανατροπή των καθιερωμένων είναι ακριβώς το στοίχημα που πρέπει να κερδίσει. 
Υπό αυτή την έννοια, το αδιαπραγμάτευτο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης αποτελεί μια τομή στην αναπτυξιακή πορεία του τόπου που πρέπει να γίνει και θα γίνει: από την ανάπτυξη για την ολιγαρχία πάμε στην ανάπτυξη για τους πολίτες και το λαό.

Η ανεπάρκεια του κ. Σωκιανού γίνεται ακόμη πιο εμφανής μόλις αναλογιστούμε την ...
διαπίστωσή του ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει σχέδιο για την μακροπρόθεσμη οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας. 
Εδώ βέβαια σε αντίθεση με το ζήτημα του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, ο κ. Σωκιανός δεν παραθέτει ένα συγκεκριμένο επιχείρημα. Αρκείται στη διαπίστωση που παρέθεσα παραπάνω. 
Το θέμα όμως είναι ότι υπάρχουν λεπτομερέστατες προγραμματικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ακριβώς για τη μακροχρόνια περίοδο. Ο κάθε πολίτης μπορεί να ενημερωθεί για αυτές αρκεί να ρίξει μια ματιά στην κάτω δεξιά γωνία της ιστοσελίδας left.gr. Εκεί ο καθένας μπορεί να ενημερωθεί για τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ πέρα από το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, τη βιομηχανική ανάπτυξη αλλά και την πολιτική έρευνας και καινοτομίας. 
Για παράδειγμα, στην περίπτωση της πολιτικής για την έρευνα και την καινοτομία, ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει τη δημιουργία ενός νέου θεσμικού πλαισίου που θα ενισχύσει και επαναδραστηριοποιήσει τους δημόσιους φορείς που διεξάγουν έρευνα ώστε να προκληθεί ώσμωση με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και διεπιστημονικές δομές συνεργασίας. 
Έτσι θα προωθηθούν καινοτομίες σε 8 κύριους τομείς έρευνας και ανάπτυξης και σε άλλους 5 βασικούς τομείς (οι βασικοί τομείς αναφέρονται σε καινοτομίες γενικής εφαρμογής σε όλο το νέο παραγωγικό υπόδειγμα της οικονομίας). Στους 8 κύριους τομείς συμπεριλαμβάνονται ο αγροτοδιατροφικός, ο φαρμακευτικός και ο ενεργειακός τομέας, ενώ στους 5 βασικούς διακρίνουμε την πληροφορική και τις επικοινωνίες και τη βιοτεχνολογία για να αναφέρουμε μόνο μερικά παραδείγματα.
Θα μου άρεσε πολύ να ακούσω την κριτική του κ. Σωκιανού στο πρόγραμμα αυτό, όμως δυστυχώς αυτός αρκείται σε διαπιστώσεις. Απορώ μάλιστα για αυτή την επιλογή. 

Ποιος ο λόγος σε ένα κείμενο κριτικής στον ΣΥΡΙΖΑ να απουσιάζει ακριβώς η κριτική; 
Πόσο μάλλον που το άρθρο αυτό του κ. Σωκιανού είναι πολύ πιο γενικό από ότι προηγούμενα άρθρα του που αναφέρονταν, για παράδειγμα, στους σιδηροδρόμους. Ίσα ίσα που (και αυτό το λέω χωρίς καμία ειρωνεία) η κριτική, καλοπροαίρετη και κακοπροαίρετη, βοηθά ένα κόμμα να διορθώσει τα λάθη στο πρόγραμμά του.

Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι αυτό που υφέρπει στο συγκεκριμένο άρθρο του κ. Σωκιανού και που φαίνεται από την έμφαση που δίνει στη λογιστική και όχι στην πολιτική όσον αφορά το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η λογική του τεχνοκρατισμού. 

Σύμφωνα με αυτή τη λογική, η καινοτομία είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών ορθολογικών εξειδικευμένων στελεχών συγκεκριμένων επιχειρήσεων που ανταγωνίζονται στα πλαίσια μιας ορθολογικής αγοράς με καλώς και συστηματικώς καθορισμένα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. 

Στα πλαίσια αυτής της αγοράς, συμφέροντα που δεν αφορούν τους συμμετέχοντες αποτελούν πρόβλημα. Τα επιχειρήματα αυτά αναλύει διεξοδικά ο κ. Σωκιανός σε ένα προηγούμενο άρθρο του στην ίδια ιστοσελίδα με τίτλο «Οι Συνιστώσες της Καινοτομίας», όπου μάλιστα εξαίρει την υπεροχή του ανταγωνισμού και της ελεύθερης αγοράς στον τομέα της κατασκευής κινητών τηλεφώνων.

Το πρόβλημα με αυτή τη λογική είναι ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. 
Ο καπιταλισμός δεν αποτελείται από ορθολογικές αγορές αλλά αντίθετα είναι ένα σύστημα που βασίζεται στην εξυπηρέτηση καθόλου ορθολογικών συμφερόντων συγκεκριμένων ολιγοπωλίων και μονοπωλίων. 
Τα συμφέροντα όσων δεν συμμετέχουν στην αγορά ως κύριοι παίκτες δεν είναι πρόβλημα. Αντίθετα συνήθως ταυτίζονται με τα συμφέροντα μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Ταυτόχρονα, η ιστορική εμπειρία μας διδάσκει ότι είναι μάλλον απλοϊκό να θεωρούμε ότι ο ελεύθερος ανταγωνισμός και ο ιδιωτικός τομέας είναι πάντα πιο αποτελεσματικός από άλλα παραγωγικά υποδείγματα. 

Μπορεί τα κινητά να παράγονται από ιδιωτικές εταιρίες, αλλά η υπερβολική εμπιστοσύνη στον ιδιωτικό τομέα και στο χρηματιστικό κεφάλαιο υπήρξε ένας από τους λόγους για τους οποίους η βρετανική και η ολλανδική βιομηχανία αιολικής ενέργειας δεν κατάφεραν όχι μόνο να είναι ανταγωνιστικές αλλά ούτε καν να επιβιώσουν (Winskeletal., 2006; Agterboschetal., 2004). 
Επίσης η ηγέτιδα χώρα της Ε.Ε., δηλαδή η Γερμανία, στήριξε την ανάπτυξη της οικονομίας της σε ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα με 3 πυλώνες, τις ιδιωτικές τράπεζες, τις δημόσιες και τις συνεταιριστικές. Είναι ενδιαφέρον δε, ότι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει στο πρόγραμμά του για την ανάγκη ίδρυσης τέτοιου είδους αναπτυξιακών τραπεζών αλλά και για την ανάγκη ενίσχυσης και επαναδραστηριοποίησης, πέραν του ιδιωτικού, και του δημόσιου και του κοινωνικού τομέα της οικονομίας. 
Τέλος, ακόμη και μια πλήρως κρατικοποιημένη οικονομία, όπως αυτή της πρώην ΕΣΣΔ, καινοτόμησε με επιτυχία σε κάποιους τομείς, όπως για παράδειγμα στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας, αν και δεν ανέπτυξε δικό της πρότυπο ανάπτυξης της τεχνολογίας με αποτέλεσμα να καταρρεύσει.

Γενικά, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι διαφορετικές μορφές τεχνολογίας αναπτύσσονται πιο εύκολα υπό διαφορετικά υποδείγματα παραγωγής. Μόνο ένας προοδευτικός πολιτικός φορέας ο οποίος επιθυμεί να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του λαού και όχι μιας ολιγαρχίας μπορεί με ψυχραιμία και αποφέυγοντας τον τεχνοκρατισμό και την τεχνοφοβία, να επιλέξει χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις το σωστό μείγμα πολιτικών που θα εξασφαλίσουν μακροχρόνια τεχνολογική ανάπτυξη και ευημερία.

Βιβλιογραφία

Agterbosch, S., Vermeulen, W., and Glasbergen, P., 2004. “Implementation of Wind Energy in the Netherlands: the Importance of the Social-Institutional Setting”. Energy Policy, Vol. 32, pp. 2049-2066.

Winskel, M., McLeod, A., Wallace, R., and Williams, R., 2006. “Energy Policy and Institutional Context: Marine Energy Innovation Systems”. Science and Public Policy, Vol. 33, No. 5, pp. 365–376.


πηγή brigada.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Θέλετε να βάλετε ενεργό link στο σχόλιό σας; BlogU