ΣΥΡΙΖΑ & δημοκρατία: Μια κυβερνητική 4ετία «έκτακτης μονιμότητας» του συγκεντρωτικού κυβερνητισμού

Η παρακμή της εσωτερικής δημοκρατίας στον ΣΥΡΙΖΑ και η, ως αποτέλεσμα, ρήξη με τα κοινωνικά κινήματα

του Γιώργου Παπασπυρόπουλου 

Το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε καμπάνια διεύρυνσης όπου με αυτό εννοεί κυρίως την εγγραφή πολλών νέων μελών, που ακολούθως θα καθορίσουν με συνέδριο και τη νέα πολιτική του κόμματος αλλά θα κάνουν και τον απολογισμό της 4ετούς αριστερής διακυβέρνησης. Μάλιστα, προσφέρεται γι’ αυτό μια ψηφιακή πλατφόρμα, η isyriza, με σκοπό να απλοποιήσει και να διευκολύνει το βήμα της εγγραφής και την εσωκομματική επικοινωνία αργότερα.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί απορρίπτεται η λογική σειρά στην πολιτική συμπεριφορά ενός αριστερού κόμματος μετά από μια εκλογική ήττα, δηλαδή πρώτα ενδελεχής απολογισμός και μετά τις απαραίτητες διορθώσεις, καμπάνια διεύρυνσης; Γιατί τον απολογισμό να τον κάνει ένα κόμμα που σε επίπεδο μελών δεν θα θυμίζει παρά ελάχιστα το κόμμα που κυβέρνησε; Γιατί με λίγα λόγια τον απολογισμό να τον κάνουν τα νέα μέλη, πρακτικά οι ψηφοφόροι του κόμματος αντί για το ίδιο το κόμμα;

Στον παλιό α-πολιτικό τακτικισμό των ελίτ της Αριστεράς η απάντηση σε όλα ήταν ότι “το πολιτικά ορθό είναι αυτό που μας βολεύει”. Και βλέπουμε αυτόν τον τακτικισμό να επανέρχεται. Δηλαδή δεν μας βολεύει για κάποιους λόγους τον απολογισμό να τον κάνει ο “παλιός” ΣΥΡΙΖΑ; Κάνουμε διεύρυνση πρώτα… και απολογισμό μετά.

Αλλά γιατί δεν μας βολεύει;

Η υπουργοποίηση στελεχών με μόνη νομιμοποίηση την εμπιστοσύνη του ΠΘ και με το κόμμα σε λειτουργικό κώμα έφερε την προηγούμενη τετραετία καθημερινές συγκρούσεις υπουργείων και κόμματος, συμβούλων των υπουργών και στελεχών του κόμματος, απαξίωση έως και κατάργηση τμημάτων του κόμματος τη απαιτήσει υπουργών, υπόγειες κόντρες επιρροής άνευ αρχών και μέλη σε σύγχυση και άγνοια για τα τεκταινόμενα.

Είναι τόσες λοιπόν οι εσωτερικές κριτικές για την κυβερνητική περίοδο -που χάριν της ενότητας κρυβόντουσαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια-, τόσες οι συγκρούσεις των εθελοντών και των αμειβομένων, των προσφερομένων και των επιλεγμένων, της αυλής του ενός υπουργού και του άλλου… και τόση η εγκατάλειψη και απαξίωση του κόμματος και των κομματικών μελών, που ένας απολογισμός θα άνοιγε τους ασκούς του Αιόλου. Και το σκαρί δεν θα άντεχε.

Η ξαφνική νεκρανάσταση των συνελεύσεων του κόμματος, που μετά το καλοκαίρι του ’15 έκαναν απλά διαχείριση κυβερνητικών εντολών και τίποτα δικό τους, θα ισοδυναμούσε απλά με έκλαμψη και μετά κατάρρευση. Τόσα θέματα μαζεμένα, χωρίς ασφαλές πλαίσιο έκφρασης αλλά και ελέγχου από τη συνήθως τριχοτομημένη ηγεσία, θα σήμαιναν απλά την έκρηξη της αλήθειας: ότι η δημοκρατία δεν λειτούργησε ούτε μια μέρα ικανοποιητικά στη βάση μετά τις δεύτερες εκλογές του 2015, ότι το κόμμα συρρικνώθηκε για να λειτουργήσει η κυβέρνηση, ότι οι συνελεύσεις όταν γίνονταν ήσαν διεκπεραιωτικές τρεχουσών αναγκών υπουργείων και ότι στα μέλη δεν επετράπη ποτέ να συζητήσουν ή να αποφασίσουν για τίποτε με το μόνιμο επιχείρημα των έκτακτων συνθηκών για την, στην πράξη, αναστολή λειτουργίας της εσωκομματικής δημοκρατίας που έφερε απογοήτευση και ελαχιστοποίηση της συμμετοχής.

Έτσι οι ελίτ του ΣΥΡΙΖΑ, μπροστά στον διαφαινόμενο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν μια γενική αμφισβήτηση, αναγκάστηκαν να τα βρουν μεταξύ τους υποτασσόμενες στον απόλυτο άρχοντα των δακτυλιδιών Αλέξη Τσίπρα και κάποιοι εμφανίστηκαν αίφνης και προληπτικά, να αποκαλούν το αίτημα για έναν συμμετοχικό συλλογικό απολογισμό, “βύθισμα στην εσωστρέφεια” και “σύνδρομο λαθολογίας”. Συμφώνησαν απλά να μην κάνει τον απολογισμό “αυτός” ο ΣΥΡΙΖΑ ως μη εύκολα διαχειρίσιμος αλλά κάποιος “άλλος” ΣΥΡΙΖΑ. Όπου αυτοί που τα έχουν ζήσει προσωπικά και από μέσα θα είναι μειοψηφία και αυτοί που τα ξέρουν, όσο τα ξέρουν, απ΄ έξω θα είναι πλειοψηφία.

Και όπου όλοι/ες θα έχουν μια και μόνη ενοποιητική αναφορά: όχι τα πολιτικά συμπεράσματα αλλά ένα πρόσωπο, τον Αλέξη Τσίπρα.

Μια σημείωση εδώ: φαντάζεται κανείς ΣΥΡΙΖΑ χωρίς Αλέξη Τσιπρα σήμερα; Γιατί θα μπορούσε -και μπορούσε- να τον φανταστεί χωρίς Κύρκο, χωρίς Παπαγιαννάκη, χωρίς Αλαβάνο, χωρίς Κωνσταντόπουλο, χωρίς Δαμανάκη, χωρίς Φιλίνη, ακόμη και χωρίς Φλωράκη…

Γιατί άραγε; Γιατί τότε λειτουργούσε, όπως κι αν λειτουργούσε, το κόμμα σαν κόμμα. Σαν αριστερό δημοκρατικό και ανανεωτικό κόμμα. Σύμφωνα με το καταστατικό του.

Ποτέ φυσικά η Αριστερά λόγω καταβολών “πειθαρχίας” δεν τα πήγαινε και πολύ καλά με την εσωκομματική δημοκρατία αλλά αυτή στοιχειωδώς πάντοτε λειτουργούσε και οι αποφάσεις ψηφιζόντουσαν από τα μέλη στις συνελεύσεις τους και υπήρχε καταγεγραμμένη πλειοψηφία και μειοψηφία.

Αυτά μετά το ’15 τελείωσαν.

Ένας κυβερνητικός ηγετικός πυρήνας “εκτάκτων συνθηκών”… λησμόνησε την ΚΕ του κόμματος που τον εξέλεξε και η ΚΕ με τη σειρά της λησμόνησε τα μέλη και τις οργανώσεις που την εξέλεξαν. Οι υπουργοί υπεραπασχολημένοι δεν είχαν χρόνο για το κόμμα και τα αρμόδια τμήματά του ή και τους έκλειναν την πόρτα στο πρόσωπο. Για τέσσερα χρόνια ούτε μια φορά δεν κλήθηκαν τα μέλη να αποφασίσουν έστω δημοψηφισματικά, κάποια από τις πολιτικές του κυβερνώντος κόμματος. Αντίθετα μεταβλήθηκαν από μέλη σε διαδρομιστές που αναζητούσαν διόδους προς τον αρχηγό και ΠΘ που θα τράβαγε το αυτί κάθε υπουργού που έκανε του κεφαλιού του…

Δεν “υπήρχε χρόνος” για τίποτα συλλογικό.

Οι συνελεύσεις και οι αποφάσεις τους αντικαταστάθηκαν από τις ατομικές ή ομαδικές προσπάθειες να τεθούν υπόψιν του Τσίπρα με τον όποιον δυνατό τρόπο, διαφωνίες και εναλλακτικές προτάσεις ως “εκείνου που καταλάβαινε” και διατηρούσε άσβεστη τη φλόγα της Αριστεράς με τις πρωτοβουλίες του.

Γι’ αυτό και σήμερα, μετά την ήττα που χρεώνεται στους άλλους, είναι ο μόνος που μπορεί δημόσια να καλέσει σε διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ -την ήττα την χρεώνονται οι ανίκανοι υπουργοί, οι loosers, οι ανόητοι, οι ύποπτοι για προσωπικές πολιτικές.

Τα πράγματα όμως είναι πιο απλά από ό,τι δείχνουν.

Ο παλιός ΣΥΡΙΖΑ πέθανε μαζί με την εκλογική ήττα. Τελείωσε, και μάλιστα χωρίς απολογισμό.

Ναι, χωρίς απολογισμό για τεσσεράμισι χρόνια διακυβέρνησης από την ριζοσπαστική Αριστερά! Μια παγκόσμια πρωτοτυπία την ώρα που η κρίση κατά κανόνα φουντώνει την Ακροδεξιά. Λες και δεν ήταν τίποτα το ιδιαίτερο να βρεθεί η ριζοσπαστική Αριστερά στην κυβέρνηση με 36%…

Το πρωτοφανές αυτό γεγονός, ένα αριστερό αντιμνημονιακό κίνημα να πάρει τις εκλογές σε ευρωπαϊκή χώρα με όλο το κατεστημένο κόντρα και να τη διατηρήσει για τέσσερα χρόνια, δεν χρειάζεται απολογισμό… και όχι πάντως από τη συλλογικότητα που το πέτυχε! Ίσως κάνουμε ένα διεθνές συνέδριο πανεπιστημιακών και άλλων επιλεγμένων ομιλητών να το κλείσουμε το θέμα -από ειδικούς, όχι την κομματική πλέμπα των γκρινιάρηδων.

Στο νέο κόμμα οι οπαδοί και ψηφοφόροι θα επικρατήσουν λογικά των ενεργών μελών της τετραετίας ’15-’19. Θα “μολύνουν” με την πλειοψηφική τους παρουσία, την πλέον και διαδικτυακή, τα συμπεράσματα και τις ιδέες των παλιών, θα προστατεύσουν τον ηγέτη από τις αγκωνές των πρώην τάσεων και δελφίνων. Και θα ετοιμάσουν την ολική επαναφορά της “Αριστεράς” στη διακυβέρνηση του τόπου.

Αρκούντως ρεαλιστικό πλάνο.

Οι συζητήσεις στο μεταξύ και οι ανησυχίες για σοσιαλδημοκρατική μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ είναι καθυστερημένες και εκτός σημερινής πραγματικότητας. Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνησε ήδη και για τέσσερα χρόνια ως σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Μπορεί τα μέλη του και να μην το ήθελαν αλλά ποιος τα ρώτησε; Ήσαν οι ανάγκες της διακυβέρνησης πρώτα. Το μόνο που θα μπορούσαν άλλωστε να αποφασίσουν τα μέλη, είχε ήδη αποφασιστεί από την ηγεσία μέσα σε μια νύχτα: η υπογραφή μνημονίου που αυτόματα άλλαζε το κόμμα από αντιμνημονιακό σε μνημονιακό, δηλαδή συστημικό, και από ριζοσπαστικό αριστερό σε σοσιαλδημοκρατικό.

Στο αστικό σύστημα δεν χωρά προφανώς αντισυστημικό κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς στο λειτουργικό πλαίσιό του και η συνειδητοποίηση αυτού του γεγονότος θα ήταν το μόνο σοβαρό ζήτημα που θα έπρεπε να συζητήσουν και να αποφασίσουν οι συνελεύσεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Που όμως δεν έγιναν ποτέ.

Αντίθετα έγινε διάσπαση σε λάθος βάση: τη φαντασιακή πόλωση μεταξύ δήθεν ρεαλιστών και δήθεν φονταμενταλιστών την ώρα που το επίδικο ήταν η σκοπιμότητα ή μη της διεύρυνσης της Αριστεράς σε “εθνική” δημοκρατική παράταξη μπροστά στις νέες πρωτοφανείς συνθήκες εκβιασμού από την ΕΕ και βέβαια όχι η συρρίκνωσή της με φανταστικά διλήμματα. Γιατί η επαναστατική ρήξη με το σύστημα δεν υπήρχε καν στο φαντασιακό της “δημοσιοϋπαλληλικής” Αριστεράς των επιδοτούμενων από τον κρατικό προϋπολογισμό επαγγελματιών της πολιτικής.

Τι αποδεικνύουν άραγε όλα αυτά συμπερασματικά για την ίδια τη σημερινή, κυρίαρχη στον προοδευτικό χώρο, Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ;

1. Ότι δεν λειτουργεί ακόμη δημοκρατικά αλλά συγκεντρωτικά.
Μιμείται το αστικό κοινοβουλευτικό κομματικό πρότυπο όπου τα στελέχη δεν ελέγχονται από αυτούς/ές που τα εξέλεξαν αλλά για τη διάρκεια της θητείας τους κάνουν ό,τι θέλουν. Και το χειρότερο; Δεν υπόκεινται στο μεταξύ ούτε σε δημόσια κριτική για τα έργα τους. Η διαφάνεια και η κριτική παραμένουν απαγορευμένες ως απειλές για την ενότητα του κόμματος.

Κι έτσι ως αποτέλεσμα έχουμε σήμερα κραυγαλέα αποτυχημένους υπουργούς να συνεχίζουν να εκπροσωπούν τον προς διεύρυνση ΣΥΡΙΖΑ απωθώντας πολλούς/ές παλιούς πρόθυμους να επανεγγραφούν… αλλά θα επανεκλεγούν σε καλές θέσεις στο προσεχές συνέδριο ως… επιτυχόντες/ούσες από τους έχοντες άγνοια νέους εγγεγραμμένους/ες…

2. Ότι δεν έχει ακόμη σταθερές αρχές.
Δεν τηρεί τις ψηφισμένες πολιτικές της αποφάσεις ούτε το καταστατικό της. Στρίβει δεξιά στρίβει αριστερά χωρίς καμιά συνέχεια και συνέπεια. Παραδείγματα; Μιλάει για την οικολογία και την κλιματική αλλαγή αλλά δένει τη χώρα στις εξορύξεις υδρογονανθράκων κάνοντας αφεντικά τις πετρελαϊκές στη μισή Ελλάδα. Μιλάει για τους υπερχρεωμένους πολίτες αλλά δυσκολεύεται να τους προστατεύσει αποφασιστικά. Μιλάει για διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους αλλά τα βρίσκει με την εκκλησία και καρατομεί υπουργούς της.

3. Ότι δεν έχει σαφή πολιτική ταυτότητα, στίγμα, προσωπικότητα.
Δεν ξέρουμε αν είναι συνταγμένη πολιτικά με την “ανάπτυξη” των διεθνών κερδοσκοπικών επενδύσεων ή μια βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της ενδογενούς παραγωγικότητας. Αν προτιμά τις εισαγωγές από την παραγωγή ντόπιου και φτηνού βιολογικού προϊόντος. Αν θεωρεί την κλιματική αλλαγή ανθρωπογενή ή ότι απλά περνάμε μια κλιματική κρίση. Αν θεωρεί τη δημοκρατία μοντέλο της κοινωνίας που επαγγέλλεται ή της αρκεί η έμμεση αντιπροσωπευτικότητα και η ανάθεση.

Και πολλά άλλα θέματα κρίσιμα και καθοριστικά δεν έχουν καθαρή απάντηση. Από ποιον θα μπορούσαν να έχουν; Μα από τις “συνελεύσεις των αριστερών” που θα ‘πρεπε να δίνουν αυτές τις απαντήσεις αλλά που δυστυχώς δεν αποφασίζουν άμεσα για τίποτα που τις αφορά -όλα αποφασίζονται στο επόμενο συνέδριο, όπου όποιος ή όποια έχει ζήσει τη διαδικασία γνωρίζει ότι βασικά είναι απλά μια προεκλογική καμπάνια εκλογής της νέας ηγεσίας που μετά εφαρμόζει τις αποφάσεις a la carte αφού για τρία χρόνια δεν την ελέγχει κανείς. Αριστερά των συνεδρίων και του θεάματος….

Υπάρχει ελπίδα όλα αυτά να αλλάξουν με τη διεύρυνση και το συνέδριο; Και για ποιους;

Από το συνέδριο αυτό θα προκύψει ένα “Εργατικό Κόμμα με αριστερές ευαισθησίες” μερίδας στελεχών του, τύπου Κόρμπιν.

Θα επισημοποιηθεί δηλαδή αυτό που ήδη συμβαίνει. Μια κυβερνώσα δημοκρατική Αριστερά κάτι σαν την ΕΔΑ ή το ΠΑΣΟΚ των πρώτων ημερών. Όχι όμως μια ριζοσπαστική Αριστερά.

Η ριζοσπαστική Αριστερά κυβέρνησε, έφτασε σε αδιέξοδο, ηττήθηκε και συρρικνώνεται.

Ως ριζοσπαστική Αριστερά.

Αντίθετα ως σοσιαλδημοκρατική Αριστερά κυβέρνησε, είχε επιτυχίες στην απαραίτητη συστημική ανάγκη αστικού εκσυγχρονισμού και μαζικοποιείται.

Η σύγκρουση γύρω από τη διεύρυνση απηχεί περισσότερο την πάλη των παλιών ηγετικών τάσεων για τη διατήρηση των μεριδίων εξουσίας τους σε ένα αχαρτογράφητο πεδίο ενός νέου σοσιαλίζοντος κυβερνητικού κόμματος. Και έμμεσα απηχεί την έμμεση υπέρβαση της δύσκολης παραδοχής της ζωντανής εμπειρίας ότι η ριζοσπαστική Αριστερά βρίσκεται από τη φύση της εκτός συστήματος διακυβέρνησης εφόσον αμφισβητεί τα θεμελιώδη των διεθνών εντάξεων της χώρας όπως πχ τα μνημόνια της ΕΕ ή τις γεωπολιτικές του ΝΑΤΟ. Θα κρατήσει λοιπόν το όνομα ριζοσπαστική Αριστερά και το νέο κόμμα αλλά όχι και τη χάρη…

Τι όμως οδήγησε σχεδόν νομοτελειακά στα παραπάνω; Η διακυβέρνηση ή η παρακμή της δημοκρατίας στο εσωτερικό της Αριστεράς;

Αν η διακυβέρνηση φέρνει αποδημοκρατικοποίηση στην Αριστερά, αυτό είναι δικό της εσωτερικό πρόβλημα. Δείχνει αναιμική θέσμιση της δημοκρατίας, ευάλωτης στο πρώτο έκτακτο γεγονός που καλούνται οι ελίτ του κόμματος να χειριστούν ερήμην των μελών. Ότι δηλαδή η δημοκρατία είναι εμπόδιο στην αποτελεσματικότητα.

Σε κάθε περίπτωση αυτή η αποδημοκρατικοποίηση είναι που της άλλαξε χαρακτήρα.

Όχι οι πολιτικές της αποφάσεις.

Η Αριστερά στην Ελλάδα μπορεί να ανανεώθηκε πολιτικά αλλά οργανωτικά συνέχισε στο λενινιστικό μοντέλο. Οι τάσεις αντί να σπάσουν τη μονολιθικότητα, νομιμοποιώντας την ελεύθερη κριτική και τη διαφορετική άποψη, νομιμοποίησαν τις φράξιες έγιναν μηχανισμοί και υποκατέστησαν τις συνελεύσεις των μελών με τις δικές τους. Λόγω παραμένοντος λενινισμού κάτω από την επίφαση της ανανέωσης.

Στη διαδικασία της διεύρυνσης ο Αλέξης Τσίπρας θα είναι δεδομένων των συνθηκών ο μοναδικός “νικητής”. Οι τάσεις χάνουν τη διαχρονικά δομημένη “θεσμικά” επιρροή τους, πολλά νέα ρεύματα εμφανίζονται ήδη και πολλαπλασιάζονται κατακερματίζοντας τις ομαδοποιήσεις, τα νέα μέλη δεν ενδιαφέρονται τόσο για ιδεολογικές διαφοροποιήσεις όσο για να φύγει η Δεξιά και να κυβερνήσει η δημοκρατική παράταξη με τον Αλέξη Τσίπρα.

Τώρα, η δημοκρατική παράταξη που φτιάχνει ο ΑΤ, μπορεί να πάρει ή και όχι, σαφείς αποφάσεις για φλέγοντα θέματα όπως η δημοκρατία στο κόμμα, ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους και της παιδείας, οι οικολογικές προτεραιότητες και η κλιματική αλλαγή, η στήριξη της ενδογενούς παραγωγής, η στήριξη με προσεγγίσεις σεισάχθειας των υπερχρεωμένων πολιτών.

Τα κοινωνικά κινήματα που είχαν αναπτυχθεί πριν το ’15, με την ανάθεση στη ριζοσπαστική Αριστερά της εκπλήρωσης των στόχων τους υποχώρησαν, έχασαν την αυτονομία και τη δυναμική τους χωρίς να κερδίσουν σχεδόν τίποτα -αλλά και γι’ αυτά ήταν μια ιστορική εμπειρία: για τις συνέπειες της απώλειας της αυτονομίας τους και της ανάθεσης.

Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ της διεύρυνσης θα είναι δημοκρατικός στις σχέσεις του με τα κινήματα;

Αν αποκαταστήσει τη δημοκρατία εντός του είναι πιθανό. Αλλιώς η ρήξη με τα κινήματα θα οριστικοποιηθεί. Ειδικά με εκείνα που προτάσσουν ως κύριο μέτωπο δράσης την αντιμετώπιση της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.

Για την ίδια τη ριζοσπαστική Αριστερά, που πλέον θα είναι απλά μια ισχυρή τάση (με υποτάσεις -το αίμα νερό δεν γίνεται…) στον νέο ΣΥΡΙΖΑ, το στοίχημα θα είναι ο εκδημοκρατισμός. Η οριστική αποτίναξη της λενινιστικής κληρονομιάς για το κόμμα και της συγκεντρωτικής νοοτροπίας του καθοδηγητή που επέζησαν στον παλιό ΣΥΝ μέσω της τάσης του “αριστερού ρεύματος” και πάγωσαν μέχρι και σήμερα είναι αλήθεια την εξέλιξη της ανανέωσης και τα δημοκρατικά πειράματα στο εσωτερικό της Αριστεράς.

Στο συστημικό “κόμμα του ανθρώπινου καπιταλισμού” που δημιουργεί η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλιώς στη μεγάλη δημοκρατική παράταξη, ποντάρει κάθε προοδευτικός άνθρωπος για ανάσχεση της ακροδεξιάς επέλασης του άλλου συστημικού πόλου, του “κόμματος του απάνθρωπου σκληρού νεοφιλελευθερισμού”.

Αλλά δεν ταυτίζεται μαζί του εκχωρώντας ακόμη μια φορά την αυτονομία του ή την αυτοθέσμιση των κινημάτων του. Γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι θα κάνει ένα κόμμα που η βάση δεν ελέγχει την ηγεσία του, όσο προοδευτικές θέσεις και αν έχει.

Αυτό είναι άλλωστε και το κύριο συμπέρασμα της τετραετίας της “πρώτης φοράς Αριστεράς”: η ήττα της δημοκρατικής θέσμισης της Αριστεράς στη λογική “ο σκοπός (κυβερνητισμός) αγιάζει τα μέσα” -εδώ μέσον ήταν η αποθέωση του συγκεντρωτισμού για μια ολόκληρη τετραετία με μη αναστρέψιμες συνέπειες. Που τώρα κρύβονται κάτω από το χαλί της διεύρυνσης. Ή χάνονται στη λήθη ενώ ανατέλλει ένας λαμπρός νέος κόσμος της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης.

πηγή aftoleksi.gr